16 Quốc tế - Thứ Năm 13-3-2025 Tranh cãi về quyền tài phán của ICC trong vụ bắt ông Duterte THẢ O VY Sau nhiều năm bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) điều tra vì tội ác chống lại loài người, ngày 11-3, cựu tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bị đưa đến trụ sở ICC tại TP The Hague (Hà Lan), chỉ vài giờ sau khi ông bị bắt ở thủ đô Manila (Philippines). Theo lệnh bắt của ICC, ông Duterte bị cáo buộc chịu trách nhiệm hình sự đối với cái chết của 43 người trong giai đoạn 2011-2019. Các vụ giết người này là một phần của chiến dịch trấn áp ma túy mà ông tiến hành khi còn là thị trưởng TP Davao (miền Nam Philippines) và sau đó là tổng thống Philippines từ năm 2016 đến 2022, hãng Reuters đưa tin. Chiến dịch trấn áp ma túy của ông Duterte Ông Duterte nổi tiếng với hình ảnh “người trừng phạt” trong hơn 20 năm làm thị trưởng Davao. Trong thời gian ông Duterte lãnh đạo TP này, hơn 1.000 người đã bị giết, bao gồm những người bị tình nghi sử dụng và buôn bán ma túy. Các tổ chức nhân quyền cáo buộc ông Duterte điều hành một “biệt đội tử thần” trong thời gian làm thị trưởng. Cam kết phát động một cuộc đàn áp trên toàn quốc đối với các băng nhóm ma túy đã trở thành trọng tâm khi chính trị gia này phát động chiến dịch tranh cử tổng thống vào năm 2016. Ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức tổng thống Philippines vào ngày 30-6-2016, ông Duterte tuyên bố sẽ giải quyết vấn nạn ma túy trong vòng sáu tháng. Cảnh sát sau đó đã mở hàng loạt chiến dịch chống ma túy trên cả nước, trong sáu năm đã khiến khoảng 7.000 người thiệt mạng, bao gồm phụ nữ và trẻ em. Đến khi kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2022, các nhà hoạt động nhân quyền và công tố viên ICC ước tính khoảng 30.000 người đã bị cảnh sát và tay súng không rõ danh tính giết hại. Tuy nhiên, cảnh sát chỉ báo cáo 7.000 trường hợp tử vong trong các chiến dịch của lực lượng này. Tòa án có trụ sở tại The Hague đã điều tra các cáo buộc ông Duterte về “tội ác chống nhân loại” từ năm 2018, khi ông vẫn còn đương chức. Cuộc điều tra từng bị tạm dừng vào năm 2021 theo yêu cầu của Chính phủ Philippines nhưng đã được nối lại vào năm 2023. Ông Duterte nhiều lần bảo vệ hành động của mình. Ngay trong phiên điều trần tại Thượng viện Philippines hồi tháng 10-2024, vị cựu tổng thống khẳng định không có gì phải “xin lỗi hay biện minh” về cuộc chiến chống ma túy. Cũng tại phiên điều trần đó, ông Duterte thừa nhận rằng khi còn là thị trưởng TP Davao (miền Nam Philippines), ông đã duy trì một “biệt đội tử thần” gồm các băng nhóm xã hội đen để xử lý các tội phạm. Một số vụ trong số này cũng đã được đưa vào đơn kiện gửi lên ICC. Tranh cãi về quyền tài phán của ICC với Philippines Năm 2018, Văn phòng công tố của ICC tuyên bố mở cuộc điều tra về ông Duterte, khi đó là tổng thống Philippines và các cáo buộc liên quan chiến dịch trấn áp ma túy của nhà lãnh đạo này. Ngay sau khi ICC công bố cuộc điều tra, ông Duterte tuyên bố Philippines rút khỏi Quy chế Rome - hiệp ước cho phép ICC có quyền tài phán với 125 quốc gia ký kết. Tháng 3-2019, Philippines chính thức không còn là thành viên của ICC. Luật sư của ông Duterte cho rằng lệnh bắt của ICC là bất hợp pháp và không có giá trị vì Philippines không còn là thành viên của ICC. Tuy nhiên, một hội đồng thẩm phán của ICC đã viết trong lệnh bắt rằng tòa án vẫn có thẩm quyền vì các cáo buộc của cựu tổng thống Philippines diễn ra trong thời gian nước này vẫn còn là một bên của Quy chế Rome. Theo tờ The New York Times, dù không còn thuộc ICC, Philippines vẫn là thành viên Tính đến tháng 6-2020, sau bốn năm diễn ra cuộc chiến chống ma túy của ông Duterte, ước tính có 129 trẻ em bị cảnh sát hoặc các tay súng sát hại, Reuters trích dẫn số liệu từ một nhóm hoạt động nhân quyền. Tiêu điểm Các chuyên gia cảnh báo tranh cãi về quyền tài phán của ICC có thể khiến vụ án trở nên phức tạp về mặt pháp lý. “Theo đuổi vụ án này sẽ là một bước đi đầy rủi ro về mặt chính trị” - GS luật quốc tế Romel Bagares nhận định với The New York Times. của Tổ chức Cảnh sát hình sự Quốc tế (Interpol) - bên có thể thực thi lệnh bắt ông Duterte thay mặt ICC. Một đại diện của Interpol đã có mặt vào thời điểm ông Duterte bị bắt tại sân bay quốc tế Manila (Philippines). Chính phủ của Tổng thống đương nhiệm Ferdinand Marcos Jr. (người đắc cử vào năm 2022) bày tỏ sự sẵn sàng tuân thủ lệnh bắt từ Interpol. “Nhân viên thực thi pháp luật của chúng tôi sẵn sàng tuân theo quy định của pháp luật, nếu lệnh bắt cần được thực thi theo yêu cầu từ Interpol” - Thứ trưởng Bộ Truyền thông Philippines Claire Castro, nói với các PV hôm 11-3. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng tranh cãi về quyền tài phán của ICC có thể khiến vụ án trở nên phức tạp về mặt pháp lý. “Theo đuổi vụ án này sẽ là một bước đi đầy rủi ro về mặt chính trị” - GS luật quốc tế Romel Bagares nhận định với The New York Times. Theo các chuyên gia pháp lý, dù đối với các gia đình có người thân bị giết trong chiến dịch đàn áp ma túy của ông Duterte, việc bắt cựu tổng thống là một bước tiến quan trọng hướng tới trách nhiệm giải trình. Tuy nhiên, việc xét xử ông Duterte vẫn sẽ mất nhiều thời gian. Tại The Hague, ông Duterte sẽ có phiên điều trần ban đầu trước các thẩm phán của ICC. Sau đó, vị cựu tổng thống Philippines sẽ phải đối mặt với phiên điều trần xác nhận cáo trạng. Tại đây, các công tố viên sẽ trình bày bằng chứng chi tiết hơn và các luật sư bào chữa của ông Duterte có cơ hội phản biện. Đội ngũ pháp lý của ông Duterte có thể thách thức thẩm quyền xét xử của ICC, cũng như đưa vụ việc ra tòa án Philippines. Ông Duterte đã nói rằng muốn phiên tòa xét xử ông diễn ra tại Philippines. “Nếu tôi phạm tội, hãy xét xử tại các tòa án Philippines” - cựu tổng thống nói với các sĩ quan cảnh sát khi bị giam ở Manila. Ngoài ra, theo GS Sarah Williams, chuyên gia Luật hình sự quốc tế tại ĐH New South Wales (Úc), ông Duterte cũng có thể nộp đơn xin tại ngoại trong khi quá trình tố tụng diễn ra. Nếu bị kết án, ông Duterte có thể phải đối mặt với mức án lên đến 30 năm tù.• quocte@phapluattp.vn Việ c cựu tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bị bắt gây ra những tranh cãi liệu ICC có quyền tài phán với Philippines khi Manila không còn là thành viên của tòa án này. Ngày 11-3, Mỹ cho biết sẽ nối lại viện trợ quân sự và dỡ bỏ lệnh tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine, tờ Politico dẫn tuyên bố chung của đàm phán Mỹ - Ukraine tại Saudi Arabia. Mỹ dừng viện trợ quân sự cho Ukraine từ ngày 3-3 sau cuộc tranh cãi giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Từ đầu xung đột, Chính phủ Mỹ đã phê duyệt khoảng 86 tỉ USD viện trợ quân sự cho Kiev nhưng phần lớn số tiền này vẫn chưa được giải ngân. Hôm 9-3, ông Trump nói rằng Ukraine cần thể hiện mong muốn đạt được hòa bình nếu muốn Mỹ nối lại viện trợ quân sự. Tuyên bố chung của cuộc đàm phán ngày 11-3 nêu rõ Mỹ sẽ “ngay lập tức dỡ bỏ lệnh tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo và nối lại hỗ trợ an ninh cho Ukraine”. Đổi lại, Ukraine đồng ý chấp nhận đề xuất của Mỹ về một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời kéo dài 30 ngày (có thể gia hạn nếu hai bên đồng thuận) với điều kiện Nga cũng chấp nhận và tuân thủ thỏa thuận này. Phát biểu tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump nói về đề xuất ngừng bắn: “Ukraine đã đồng ý và hy vọng Nga cũng sẽ đồng ý. Tôi sẽ nói chuyện với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Cần có hai người mới có thể khiêu vũ”. THẢ O VY Cựu tổng thống Philippines Rodrigo Duterte (giữa) bị tạm giam tại căn cứ Không quân Villamor ngày 11-3 trước khi bị đưa lên máy bay đến TP The Hague (Hà Lan). Ảnh: AFP Cựu tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Ảnh: ABC NEWS Mỹ nối lại viện trợ quân sự cho Ukraine Phái đoàn Mỹ (trái) và phái đoàn Ukraine đàm phán tại TP Jeddah (Saudi Arabia) ngày 11-3. Ảnh: AFP Những ai từng bị ICC nhắm đến? Theo trang web của ICC, tính đến nay đã có 60 cá nhân bị ICC ban hành lệnh bắt và 32 vụ án được đưa ra xét xử tại tòa án này. Tổng cộng 21 người đã bị giam tại trung tâm giam giữ của ICC ở The Hague và đã ra hầu tòa, trong khi 31 người vẫn đang lẩn trốn. Các thẩm phán của ICC đã đưa ra 11 bản án kết tội và 4 trường hợp trắng án. Cáo buộc đối với 7 người đã bị hủy bỏ do họ qua đời. Trong số 11 bản án kết tội, có 6 trường hợp liên quan các tội danh cốt lõi của ICC là tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người. Các trường hợp còn lại liên quan những tội danh khác như mua chuộc nhân chứng. 6 người bị kết án đều là các thủ lĩnh dân quân châu Phi đến từ CHDC Congo, Mali và Uganda, với mức án 9-30 năm tù.
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==