11 Kinh tế - Thứ Hai 12-5-2025 kinhtedothi@phapluattp.vn THÙY LINH Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Đáng chú ý, nghị quyết yêu cầu đẩy mạnh và đa dạng hóa nguồn vốn cho kinh tế tư nhân; cho vay dựa trên dữ liệu, dòng tiền, chuỗi giá trị, xem xét các tài sản bảo đảm bao gồm cả động sản, tài sản vô hình, tài sản hình thành trong tương lai và hình thức cho vay tín chấp… Nhiều chuyên gia đánh giá đây là những thay đổi mang tính “mở khóa” cho hàng loạt doanh nghiệp (DN) nhỏ, công nghệ, khởi nghiệp tiếp cận được nguồn vốn. Bởi không phải ai cũng có đất, nhà để thế chấp nhưng họ có uy tín, có năng lực, có thị trường. Tuy vậy, hiện nay khi các DN, nhất là các công ty tư nhân mang những “tài sản vô hình” như thương hiệu, dữ liệu, bằng sáng chế... đến ngân hàng để thế chấp vay vốn, câu trả lời họ nhận được thường là “Chúng tôi chưa có cơ sở để thẩm định”. Vậy làm sao để giải quyết vướng những mắc này và khơi thông nguốn vốn đến với các DN tư nhân? Để tìm câu trả lời về vấn đề này, Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc trao đổi với PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (ảnh), Trường ĐH Kinh tế TP.HCM. Thiếu khung pháp lý định giá tài sản số . Phóng viên: Thưa ông, khi tài sản cốt lõi của không ít DN, bao gồm cả các công ty tư nhân đang dịch chuyển từ hữu hình sang vô hình như thương hiệu, dữ liệu, bằng sáng chế… thì đâu là thách thức lớn nhất với ngân hàng trong việc định giá và thẩm định? + PGS-TS Nguyễn Hữu Huân: Trong lĩnh vực ngân hàng, quản lý rủi ro luôn được xem là yếu tố cốt lõi và là nguyên tắc bất di bất dịch, đó là “lằn ranh đỏ” mà bất kỳ tổ chức tín dụng nào cũng không thể và không được phép vượt qua. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế đang vận hành theo hướng số hóa, cùng với sự bùng nổ của các mô hình kinh doanh mới, nhu cầu cấp vốn cho những loại tài sản phi truyền thống như tài sản vô hình, tài sản số hay tài sản hình thành trong tương lai ngày càng gia tăng. Những thay đổi này tạo ra sức ép lớn, buộc hệ thống ngân hàng không thể tiếp tục sử dụng cách tiếp cận truyền thống trong thẩm định tín dụng, mà phải có những điều chỉnh phù hợp để thích ứng. Thực tế hiện nay, quy trình thẩm định tín dụng tại Việt Nam vẫn chủ yếu xoay quanh các yếu tố như tài sản bảo đảm hữu hình (bất động sản, máy móc, thiết bị...), dòng tiền ổn định và năng lực tài chính của DN. Mô hình này phù hợp với các DN truyền thống nhưng lại trở thành rào cản đối với các DN, bao gồm cả các công ty tư nhân hoạt động trong lĩnh vực công nghệ, đổi mới sáng tạo hay khởi nghiệp. . Vậy theo ông, đâu là thách thức lớn nhất khi đưa các loại tài sản phi truyền thống này vào làm cơ sở bảo đảm cho khoản vay của các công ty tư nhân? + Hiện nay, nhiều loại tài sản vô hình như giá trị thương hiệu, dữ liệu, chuỗi giá trị, tài sản số (bitcoin, crypto) đang bị “gạt ra bên lề” trong quy trình thẩm định cho vay. Mặc dù đây đều là những tài sản có giá trị thực tiễn trong nền kinh tế số, song hệ thống ngân hàng thương mại vẫn chưa có công cụ hay quy chuẩn rõ ràng để định giá và đánh giá rủi ro của các loại tài sản này. Chẳng hạn, đối với chuỗi giá trị thì nó vốn là một tài sản vô hình và gồm nhiều khâu trong quá trình sản xuất: Từ nghiên cứu và phát triển (R&D) - thu mua nguyên liệu - sản xuất cho đến tiếp thị. Về lý thuyết, DN hoàn toàn có thể sử dụng chuỗi giá trị này để làm cơ sở vay vốn. Song trên thực tế, ngân hàng sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi phải xác định giá trị cụ thể của từng khâu trong chuỗi đó, vì hiện nay chưa có phương pháp thẩm định chuẩn hóa nào hỗ trợ. Rõ ràng khi chưa có một khuôn khổ pháp lý chuẩn hóa và minh bạch để làm cơ sở cho việc định giá tài sản phi truyền thống thì việc ngân hàng đưa ra quyết định cấp tín dụng là cực kỳ rủi ro và thiếu an toàn. . Như ông đề cập thì khung pháp lý hiện nay đang bị tụt lại so với thực tiễn và tình Nghị quyết 68 yêu cầu đẩy mạnh và đa dạng hóa nguồn vốn cho kinh tế tư nhân; cho vay dựa trên dữ liệu, dòng tiền, chuỗi giá trị, xem xét các tài sản bảo đảm... Ảnh: NGUYỆT NHI Công ty tư nhân vay dựa trên tài sản vô hình: Được không? Trong nền kinh tế số, giá trị không chỉ nằm ở nhà xưởng, máy móc hay bất động sản, mà còn nằm ở những tài sản vô hình. trạng trên gây ra những hệ lụy cho các công ty tư nhân nói riêng và cả nền kinh tế? + Nhiều DN gồm cả các công ty tư nhân, đặc biệt là các startup và công ty công nghệ, dù có tiềm năng tăng trưởng rất lớn nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng từ ngân hàng. Họ không đủ điều kiện để “chứng minh” giá trị của mình theo cách mà hệ thống ngân hàng hiện tại yêu cầu. Vì vậy, nếu không có sự điều chỉnh kịp thời trong cả tư duy quản trị rủi ro lẫn khung pháp lý hỗ trợ thì rất nhiều cơ hội phát triển kinh tế số sẽ bị bỏ lỡ và ngân hàng cũng sẽ không thể đồng hành cùng những động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế. Phải luật hóa các loại tài sản vô hình và tài sản số . Trong bối cảnh nền kinh tế số ngày càng phát triển, theo ông, Việt Nam cần ưu tiên bước đi nào để vừa đảm bảo an toàn chất lượng tín dụng, vừa khai thông dòng vốn cho khu vực kinh tế tư nhân thông qua tài sản số, tài sản vô hình? + Như tôi đã đề cập, để Nghị quyết 68 thực sự đi vào cuộc sống và thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, điều kiện tiên quyết là phải luật hóa các loại tài sản vô hình và tài sản số. Đồng thời, cần xây dựng một khung định giá minh bạch và cơ chế xử lý rủi ro phù hợp. Đây chính là nền tảng pháp lý để các ngân hàng có thể cấp tín dụng một cách an toàn theo mô hình mới. Khi hành lang pháp lý đã rõ ràng và vững chắc, ngân hàng sẽ tự tin đổi mới các sản phẩm tài chính, trong khi DN tư nhân - đặc biệt là khối SMEs - cũng sẽ có thêm cơ hội tiếp cận vốn một cách hiệu quả hơn. . Theo ông, những rào cản pháp lý này đang ảnh hưởng như thế nào đến khả năng mở rộng tín dụng của các ngân hàng đối với DN tư nhân? + Luật Các tổ chức tín dụng hiện hành chưa có quy định rõ ràng về việc công nhận và định giá các loại tài sản vô hình. Câu hỏi đặt ra ở đây là: Liệu đã đến lúc chúng ta cần chính thức công nhận các tài sản như bitcoin, thương hiệu, dữ liệu… là tài sản hợp pháp để làm tài sản thế chấp tại ngân hàng hay không? Nếu có, cần đưa ra phương pháp định giá phù hợp và nhất quán. Song quan trọng nhất vẫn là phải luật hóa các khái niệm về tài sản số, tài sản vô hình, cũng như cần thiết phải có các nghị, định thông tư hướng dẫn cụ thể về cơ chế định giá và xử lý rủi ro liên quan. Đây là bước đi cần thiết để tạo hành lang pháp lý vững chắc cho ngân hàng và DN yên tâm giao dịch. Nếu không có hành lang pháp lý rõ ràng thì dù ngân hàng có muốn đổi mới cũng không dám cho vay. Bởi ngân hàng là tổ chức trung gian tài chính, sử dụng vốn huy động từ dân cư nên mọi rủi ro trong thẩm định tín dụng đều phải được thực hiện một cách chặt chẽ, thận trọng và đảm bảo an toàn vốn. . Xin cảm ơn ông.• Quan trọng nhất vẫn là phải luật hóa các khái niệm về tài sản số, tài sản vô hình, cũng như cần thiết phải có các nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể về cơ chế định giá và xử lý rủi ro liên quan. Tung gói vay 40.000 tỉ đồng tiếp sức doanh nghiệp nhỏ và vừa Ông Từ Tiến Phát, Tổng Giám đốc ACB, cho biết nhóm giải pháp về tín dụng trong Nghị quyết 68 này là những bước đi có tính đột phá, bám sát thực tiễn vận hành của DN tư nhân, nhất là nhóm DN nhỏ và vừa (NVV). “Chính sách tín dụng ưu tiên cho DNNVV là bước đi thực tiễn nhưng cần hành lang pháp lý rõ ràng để tạo niềm tin cho cả ngân hàng và DN. Trong đó, vai trò của các quỹ bảo lãnh tín dụng và quỹ phát triển DNNVV là rất quan trọng - giúp ngân hàng chia sẻ rủi ro, mạnh dạn hơn trong việc cấp vốn cho những mô hình kinh doanh đổi mới, tiềm năng” - ông Phát nói. Trên tinh thần đó, ACB đã công bố gói hỗ trợ tín dụng quy mô 40.000 tỉ đồng. Trong đó, 20.000 tỉ đồng dành riêng cho DNNVV, với lãi suất ưu đãi thấp hơn từ 2% so với thông thường. Bên cạnh đó, ACB còn triển khai các sản phẩm tài chính linh hoạt như cho vay không tài sản thế chấp, tài trợ tín dụng theo chuỗi cung ứng và thấu chi tín chấp. Giá trị cốt lõi của những DN này không nằm ở tài sản hữu hình mà nằm ở thương hiệu, quyền sở hữu trí tuệ, hệ sinh thái dữ liệu, công nghệ độc quyền hoặc năng lực đổi mới... Đây là những yếu tố rất khó lượng hóa và định giá một cách chính xác theo khuôn khổ pháp lý hiện hành. Tiêu điểm
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==