7 Đại biểu Nguyễn Thị Lệ (đoàn TP.HCM) phát biểu tại hội trường. Ảnh: QH Pháp luật & cuộc sống - Thứ Tư 28-5-2025 NHÓM PHÓNG VIÊN Chiều 27-5, theo nghị trình, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLTTHS. Một trong những nội dung được nhiều đại biểu (ĐB) quan tâm, cho ý kiến liên quan đến quy định bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên được bố trí là trưởng công an hoặc phó trưởng công an cấp xã. Nên tổ chức cơ quan điều tra khu vực ĐB Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đồng ý với đề xuất cho phép trưởng hoặc phó trưởng công an cấp xã được thủ trưởng cơ quan CSĐT cấp tỉnh phân công có thể khởi tố, điều tra các vụ án hình sự có mức án đến bảy năm tù xảy ra trên địa bàn cấp xã. Ông Hòa cho hay sau khi bỏ công an cấp huyện, hoạt động điều tra tại cơ sở đang gặp nhiều khó khăn. Khi khởi tố điều tra hoặc khởi tố bị can phải mang hồ sơ lên công an tỉnh để trình xét duyệt. Tới đây, khi nhập tỉnh, ông cho rằng tình hình sẽ “cực kỳ khó khăn”. “Như tôi ở Đồng Tháp, nhập với Tiền Giang, thủ phủ ở Mỹ Tho, công an tỉnh sẽ đóng ở Mỹ Tho. Như vậy, vụ việc xảy ra tại Đồng Tháp phải đi hàng trăm cây số tới công an tỉnh phê duyệt hồ sơ. Phê duyệt xong có khi tội phạm cũng trốn mất” - ông Hòa nói. Từ thực tế trên, ông Hòa đề xuất nên tổ chức cơ quan điều tra khu vực, để có sự tương đồng giữa hệ thống cơ quan điều tra, truy tố, xét xử. “Dù có thể sẽ tăng thêm biên chế nhưng tôi nghĩ sẽ không nhiều” - ông Hòa nói. ĐB Nguyễn Thanh Sang (đoàn TP.HCM) bày tỏ sự ủng hộ với quy định trưởng, phó trưởng công an xã là điều tra viên. Ông Sang dẫn báo cáo giải trình của Bộ Công an cho thấy từ ngày 28-4, bố trí ở cấp xã 6-7 điều tra viên trong tổng số biên chế của công an xã. “Tôi thấy bố trí như vậy là phù hợp. Bây giờ từ xã lên tỉnh, nếu khoảng cách xa thì đi cả ngày trong khi sự việc xảy ra phải được xử lý nhanh, ngay và hiệu quả” - ông Sang nói. Theo ông Sang, công an xã trước đây chỉ làm nhiệm vụ bảo vệ hiện trường, nay sẽ chủ trì với danh nghĩa là điều tra viên, với sự kiểm sát của VKSND khu vực. “Quy định này là cần thiết, bởi khi sự việc xảy ra không thể đợi ở trên xuống được mà phải có lực lượng chuyên nghiệp để theo dõi, chỉ đạo nghiệp vụ, tăng cường đối với những vụ việc phức tạp, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng” - ĐB Sang nói. Cân nhắc lộ trình triển khai thận trọng Ủng hộ chủ trương tăng cường năng lực cho cấp cơ sở, ĐB Nguyễn Thị Lệ (đoàn TP.HCM) cho rằng việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho điều tra viên là trưởng công an, phó trưởng công an cấp xã là phù hợp với định hướng này. Tuy nhiên, bà đề nghị cần rà soát kỹ lưỡng và quy định thật cụ thể, chặt chẽ về thẩm quyền của lực lượng này sao cho phù hợp với năng lực của công an cấp xã và đảm bảo hiệu quả thực chất trong công tác phòng, chống tội phạm. “Việc giao thêm thẩm quyền cho công an cấp xã phải đi đôi với việc xác định rõ các tiêu chuẩn về năng lực, trình độ chuyên môn, pháp lý tối thiểu đối với các điều tra viên này” - chủ tịch HĐND TP.HCM cho rằng việc này không chỉ đơn thuần là bố trí điều tra viên từ cấp tỉnh về, mà còn cần có các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu, đặc biệt là các kỹ năng điều tra cơ bản, thu thập và đánh giá chứng cứ. Đồng thời, cơ chế kiểm soát quyền lực phải được đặc biệt chú trọng. BLTTHS cần quy định cụ thể trách nhiệm kiểm tra, giám sát thường xuyên, trực tiếp của thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh và viện trưởng VKS có thẩm quyền đối với toàn bộ hoạt động khởi tố, điều tra của công an cấp xã. “Phải có cơ chế chỉ đạo nghiệp vụ rõ ràng và quy định về trách nhiệm liên đới của cấp trên để phòng ngừa sai phạm” - bà Lệ nói thêm. Bên cạnh đó, việc đảm bảo đầy đủ nguồn lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên dụng và kinh phí hoạt động cho công an cấp xã để họ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới là điều kiện tiên quyết. “Có lẽ nên cân nhắc một lộ trình triển khai thận trọng, có thể thí điểm ở một số địa bàn có điều kiện trước khi áp dụng rộng rãi” - bà Lệ nói. Giải trình cuối phiên thảo luận, Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết việc bổ sung cho trưởng, phó công an xã là điều tra viên thẩm quyền điều tra, khởi tố là yêu cầu thực tiễn. Bởi lẽ sau khi kết thúc công an cấp huyện, thực tiễn hoạt động điều tra đang “hết sức vướng mắc”. “Các ĐB lo lắng tôi cho là rất đúng, vì lần đầu tiên chúng ta tổ chức lực lượng điều tra ở cấp xã. Trước đây, chúng ta giao cho công an cấp xã làm một số nhiệm vụ nhưng chưa phải thực hiện nhiệm vụ điều tra” - ông Tiến nói. Đồng tình với ý kiến ĐB về việc phải tăng cường năng lực cho lực lượng công an xã khi giao thẩm quyền điều tra, khởi tố các vụ án, ông Tiến cho biết lực lượng điều tra viên ở công an xã tới đây sẽ được tăng cường từ cấp tỉnh, cấp huyện. “Theo báo cáo của Bộ Công an, mỗi xã sẽ có 30-40 cán bộ công an, thậm chí ở địa bàn đặc biệt như Hà Nội, TP.HCM có thể bố trí 50-60 cán bộ công an. Số lượng điều tra viên tương ứng 6-7 hoặc 8-10 điều tra viên” - ông Tiến cho biết. Theo Viện trưởng VKSND Tối cao, dự thảo luật chỉ quy định điều tra viên trung cấp trở lên là phó, trưởng công an xã được thực hiện một số thẩm quyền do thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh ủy quyền trực tiếp thông qua luật. “Anh này được chỉ huy điều tra viên ở công an xã chứ không phải ở xã chỉ có một điều tra viên. Báo cáo để ĐB yên tâm” - ông Tiến nói.• phapluat@phapluattp.vn Sau sáp nhập, mỗi xã sẽ có 6-10 điều tra viên hình phạt đề xuất bỏ án tử hình với tám tội danh. Ảnh: QH nộp tiền khắc phục hậu quả. Bởi vì người ta biết rằng nếu không khắc phục hậu quả thì bị tử hình. Điều đó cho thấy rõ ràng án tử hình là hiệu quả trong việc thu hồi tài sản” - ĐB Sang nhấn mạnh. ĐB của TP.HCM cũng đặt câu hỏi: “Nếu bỏ án tử hình đối với tội nhận hối lộ thì hiệu quả thu hồi tài sản có cao hơn không? Tôi nói tội tham ô, tội nhận hối lộ có đánh giá nào không. Tôi đưa ra ví dụ vừa rồi cho thấy tác dụng răn đe của đối với hình phạt tử hình đối với tội tham ô, nhận hối lộ”. Đánh giá kỹ về hình phạt chung thân không xét giảm án Với tám tội danh đề xuất bỏ hình phạt tử hình, dự thảo luật đã thay thế bằng một hình phạt mới là tù chung thân không xét giảm án. Nêu quan điểm về vấn đề này, ĐB Trương Trọng Nghĩa nói bổ sung hình phạt tù chung thân không giảm án là không cần thiết. Vì tù chung thân đã có hàm nghĩa là suốt đời nếu phạm nhân không cải tạo tốt hoặc lập công lớn. Theo ĐB Nghĩa, tù chung thân có tác dụng giáo dục bao hàm cả khả năng giảm án, được hoàn lương, được gặp lại người thân, được làm lại cuộc đời nếu như phạm nhân cải tạo tốt hoặc lập công lớn. Chung thân không giảm án xóa đi hoặc hy hữu hóa hy vọng giảm án. Đối với văn hóa Việt Nam, tạo ra hy vọng hoàn lương là một chính sách, một yêu cầu, một quan điểm nhân văn, điển hình là “đánh kẻ chạy đi, không ai đánh kẻ chạy lại”. Nhận định chung thân không giảm án là hình phạt nhẹ hơn tử hình và nặng hơn chung thân, ĐB Phan Thị Mỹ Dung (Long An) đề nghị cân nhắc đánh giá kỹ về hình phạt mới này. Theo bà, dù có nhân văn hơn nhưng nếu tử hình thì còn được quyền xin Chủ tịch nước ân xá, đặc xá và có thể xuống chung thân. Chung thân rồi có cơ hội giảm án tiếp. Với chung thân không xét giảm án, nếu không được ân xá, đặc xá của Chủ tịch nước xác định ở đây là ở trong tù suốt đời. Vấn đề này sẽ có một tác động rất lớn đối với điều kiện cơ sở vật chất nơi giam giữ. Đồng thời, phải tính đến số lượng phạm nhân này chấp hành án chỉ có tăng lên mà không có giảm, chưa kể những phạm nhân này bị ốm đau hay mắc bệnh nan y cũng phải áp dụng chạy chữa và được chăm sóc như những tù nhân khác. Điều này sẽ gây áp lực về nhân lực và tài lực cho tổ chức thi hành án. ĐB Dung còn cho rằng có khả năng hình phạt này sẽ mất đi ý nghĩa giáo dục, cải huấn. “Những người bị tuyên án tù chung thân không xét giảm án, họ hiểu rằng suốt cuộc đời phải ở trong tù nên có thể sẽ phát sinh việc chống đối, quậy phá, không tham gia lao động, giả ốm đau hoặc phát sinh ý nghĩ, hành vi tiêu cực vì họ nghĩ có cải hối cũng không thể được trở lại hòa nhập với cuộc sống của cộng đồng” - ĐB Dung nói. ĐB Nguyễn Lâm Thành (Lạng Sơn) thì cho rằng: Việt Nam nằm trong Ủy ban Nhân quyền Liên hợp quốc nên hội nhập quốc tế thì phải tính toán đến những vấn đề chính trị trong quan hệ quốc tế này. ĐB Thành nhận định việc bỏ án tử hình xuống hình phạt chung thân không giám án cũng là một bước tiến bộ. Có nước thì không có án tử hình, có nước như Mỹ thì họ tuyên những án thời hạn rất dài, có những án tới 80 năm nhưng họ không có giảm án. “Trong trường hợp chúng ta tuyên là chung thân không giảm án và khi có trường hợp được ân giảm thì phải quy định rất kỹ trường hợp ân giảm đặc biệt. Tôi cho rằng vấn đề này cần phải được nghiên cứu và được cụ thể hóa thêm” - ông Thành nói. Theo ông Thành, thực tế người bị tuyên chung thân không giảm án đôi khi họ còn sợ hơn tử hình. Bởi vì tử hình có lúc còn cảm thấy có lối thoát nhưng chung thân không giảm án là vĩnh viễn cách ly đời sống xã hội. “Đây là câu chuyện mà trong tâm lý con người có thể dẫn đến những trường hợp như thế” - ĐB Thành kết luận.•
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==