8 Đô thị - Thứ Năm 29-5-2025 10 năm tới TP.HCM làm hơn 480 km đường sắt đô thị ĐÀO TRANG Sáng 28-5, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM tổ chức Tọa đàm khoa học Tham vấn phương thức triển khai Nghị quyết 188 trên địa bàn TP.HCM. Đây là buổi tọa đàm quan trọng để có cơ sở kiến nghị UBND TP.HCM định hướng và giải pháp phát triển hệ thống đường sắt đô thị (ĐSĐT) trong bối cảnh sáp nhập TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu. Cần cách làm mới Ông Vũ Chí Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển, cho biết: Với vai trò là cơ quan nghiên cứu, Viện Nghiên cứu phát triển mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các cơ quan chuyên môn, chuyên gia. Đây là cơ sở để viện trình UBND TP.HCM về những đóng góp ý kiến của chuyên gia. Bao gồm nguồn vốn, nhân lực và pháp lý để có cơ sở phát triển hệ thống ĐSĐT mở rộng, đặc biệt khi TP sáp nhập với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu. Tại tọa đàm, TS Nguyễn Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 của Quốc hội, cho biết mới đây Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 188 với nhiều cơ chế đặc thù để phát triển hệ thống ĐSĐT. Theo TS Trần Du Lịch, Nghị quyết 188 có năm nhóm chính sách chung cho TP Hà Nội và TP.HCM và một nhóm chính sách riêng cho TP.HCM. Thứ nhất là liên quan đến huy động và nguồn vốn đầu tư. Việc huy động, xác định nguồn lực đầu tư cơ bản phân quyền cho TP.HCM, Trung ương chỉ hỗ trợ TP là 209.000 tỉ đồng (8 tỉ USD), còn lại địa phương phải tìm mọi cách huy động - với nhiều quyền đặc biệt. Thứ hai, các vấn đề liên quan đến thủ tục ĐSĐT và thủ tục đầu tư ĐSĐT theo mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng). Với việc phân cấp, phân quyền cho TP.HCM, lần này các quy trình thủ tục sẽ được rút ngắn. Thứ ba, phát triển đô thị xung quanh TOD - đây là điểm mới, vô cùng quan trọng, bao gồm quy hoạch, bồi thường giải tỏa và cách thức triển khai. Thứ tư là phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ, duy tu bảo dưỡng và chúng ta phải làm chủ công nghệ, thống nhất công nghệ và phải làm chủ trong tương lai. Phân quyền cho TP lựa chọn quy chuẩn, tiêu chuẩn cho hệ thống ĐSĐT của mình. Đồng thời, có các chính sách ưu đãi cho các tổ chức, cá nhân trong thời gian tới. Các quy định liên quan hiện nay khá chi tiết, rộng rãi. Thứ năm, liên quan vấn đề thi công việc chọn vật liệu xây dựng, xử lý chất thải đều là vấn đề lớn và Nghị quyết 188 cũng cho nhiều cơ chế đặc thù, đặc biệt. Ngoài ra, đối với TP.HCM, liên quan đến tiền sử dụng đất thu hồi được sẽ được đầu tư vào ĐSĐT, không phải hòa vào ngân sách chung. TS Trần Du Lịch cho rằng Vướng cơ chế, khung pháp lý chưa đồng bộ Ông Nguyễn Lâm, chuyên viên Phòng Tổng hợp và ứng dụng công nghệ số (Sở Xây dựng), đánh giá hệ thống ĐSĐT sau khi hoàn thành sẽ giảm ùn tắc giao thông, cải thiện chất lượng không khí, tối ưu hóa sử dụng đất... Tuy nhiên, hiện nay việc phát triển đô thị theo mô hình TOD gắn với hệ thống ĐSĐT TP.HCM sau sáp nhập còn vướng các cơ chế. Khung pháp lý chưa đồng bộ và thiếu cụ thể. Đơn cử như chồng chéo quy hoạch, hệ thống các quy hoạch như quy hoạch đô thị, quy hoạch giao thông, quy hoạch sử dụng đất... còn thiếu sự đồng bộ, dẫn đến khó khăn trong việc tích hợp và điều chỉnh quy hoạch để phù hợp với định hướng TOD. Không chỉ vậy, chi phí giải phóng mặt bằng tại các đô thị như TP.HCM là rất lớn, chiếm tỉ trọng cao trong tổng mức đầu tư dự án, gây áp lực tài chính và làm chậm tiến độ. Hiện các quy định về hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực TOD chưa đủ hấp dẫn để khuyến khích nhà đầu tư tư nhân tham gia, đặc biệt là trong các dự án ĐSĐT đòi hỏi nguồn vốn lớn và thời gian thu hồi vốn dài. Trong khi đó, các dự án ĐSĐT và phát triển TOD đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khổng lồ. Việc huy động vốn, đặc biệt là từ khu vực tư nhân và các nguồn tài chính quốc tế còn gặp nhiều thách thức do rủi ro cao và tính phức tạp của dự án. Trong 20 năm tới, TP.HCM mới sẽ có gần 20 tuyến đường sắt đô thị. Công nghệ sẽ có sự đồng bộ với các tỉnh lân cận và TP Hà Nội, tương lai có TP Đà Nẵng. Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định của Chính phủ về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong các văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực xây dựng, giao thông khi sắp xếp tổ chức bộ máy và thực hiện tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Theo đó, cơ quan soạn thảo nhận định việc phân cấp, phân quyền nhằm tạo sự chủ động cho các bộ, ngành cũng như địa phương để “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Với tinh thần đó, Bộ Xây dựng đề xuất chuyển thẩm quyền của Thủ tướng cho bộ trưởng Bộ Xây dựng đối với hai nhiệm vụ tại Luật Đường bộ gồm: Phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường bộ và phê duyệt quy hoạch kết cấu hạ tầng đường bộ. Chuyển thẩm quyền của Thủ tướng cho UBND cấp tỉnh đối với một nhiệm vụ tại Luật Nhà ở, đó là quyền quyết định chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở phục vụ tái định cư. Chuyển thẩm quyền, chức năng của UBND cấp huyện cho UBND cấp xã đối với 20 nhiệm vụ tại năm luật. Cụ thể, năm nhiệm vụ tại Luật Xây dựng gồm: Đơn vị được giao thực hiện chức năng là cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng, cơ quan chuyên môn về xây dựng; thẩm quyền chấp thuận về địa điểm, quy mô xây dựng công trình và thời gian tồn tại của công trình tạm; thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng; trách nhiệm quản lý nhà nước. 12 nhiệm vụ tại Luật Nhà ở gồm: Tiếp nhận thông báo về việc cho thuê nhà ở của chủ sở hữu là cá nhân nước ngoài; chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở phục vụ tái định cư; phối hợp thực hiện kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư; tiếp nhận đăng tải kế hoạch cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư đã được phê duyệt; tiếp nhận đăng tải quyết định di dời. Chưa hết, còn nhiệm vụ tổ chức thực hiện việc cưỡng chế di dời theo quyết định cưỡng chế di dời của UBND cấp tỉnh; lưu trữ hồ sơ nhà ở của hộ gia đình, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; quản lý kiến trúc mặt ngoài của nhà ở; tổ chức cưỡng chế thu hồi nhà ở… Một nhiệm vụ tại Luật Kinh doanh bất động sản, đó là trách nhiệm quản lý nhà nước về kinh doanh lĩnh vực này. Một nhiệm vụ tại Luật Đường bộ là cơ quan được giao thực hiện chức năng quản lý đường bộ… P.PHONG TP.HCM sẽ làm 480 km đường sắt đô thị trong 10 năm, gồm bảy tuyến trong quy hoạch và ba tuyến TP.HCM - Cần Giờ, Thủ Thiêm - Long Thành và kéo dài metro số 1. cần bàn làm, không bàn lùi nhưng phải đặt ra những khó khăn để tìm cách giải quyết. Chúng ta còn 10 năm làm 355 km ĐSĐT, mỗi năm làm 35 km là thách thức rất lớn. Vì vậy cần thay đổi phương thức về tư duy, cách làm, nếu giữ cách làm cũ khó có thể triển khai hoàn thiện được hệ thống ĐSĐT. 10 năm tới, TP.HCM sẽ làm hàng trăm kilomet ĐSĐT Ông Hồ Ngọc Nghĩa, Phó Trưởng phòng Quản lý ĐSĐT (Sở Xây dựng), cho biết đến năm 2035, TP cần đầu tư khoảng 355 km ĐSĐT (loại hình metro) gồm bảy tuyến metro từ tuyến số 1 đến tuyến số 7 theo quy hoạch. Đồng thời, TP.HCM còn phải làm thêm ba tuyến (gần 121 km): Đường sắt từ trung tâm TP.HCM - Cần Giờ (khoảng 48,7 km) và tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành (khoảng 41 km), tuyến metro số 1 kéo dài tới Bình Dương dài 31 km. Như vậy, tính tổng cộng, từ nay tới năm 2035 TP.HCM có thể làm tới gần 480 km ĐSĐT (gồm 355 km cho bảy tuyến theo quy hoạch và gần 121 km cho ba tuyến bổ sung thêm). Đến năm 2045, xây dựng hoàn thành các tuyến ĐSĐT số 8, 9, 10 với chiều dài khoảng 155 km. Đến năm 2035, vận tải hành khách công cộng đảm nhận 40%-50% nhu cầu đi lại của người dân và đến năm 2045 là 50%-60%. Mục tiêu đầu tư ĐSĐT đến năm 2035 sẽ tiếp tục tăng cao. Thực hiện theo Nghị quyết 188 bao gồm tuyến metro số 1 kéo dài về tỉnh Bình Dương, tuyến TP.HCM - Cần Giờ và tuyến Thủ Thiêm - Long Thành. Trong 20 năm tới, TP.HCM mới sẽ có gần 20 tuyến ĐSĐT. Công nghệ sẽ có sự đồng bộ với các tỉnh lân cận và TP Hà Nội, tương lai có TP Đà Nẵng. Theo ông Nghĩa, nhu cầu vốn giai đoạn 2026-2030 là 16,35 tỉ USD. Trong đó, phát hành trái phiếu chính quyền địa phương và các hình thức vay trong nước khác khoảng 4,34 tỉ USD; ngân sách nguồn vốn BT (xây dựng - chuyển giao) trả chậm khoảng 2,34 tỉ USD; ngân sách TP khoảng 5,81 tỉ USD; Trung ương hỗ trợ (dự kiến) 3,86 tỉ USD. Nhu cầu vốn giai đoạn 2031-2035 là 24,04 tỉ USD. Nhìn chung, hình thức đầu tư ĐSĐT chủ đạo là đầu tư công. Trong quá trình triển khai đề án sẽ tiếp tục nghiên cứu, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia đầu tư xây dựng các tuyến ĐSĐT có tiềm năng thương mại.• Đề xuất chuyển nhiệm vụ cưỡng chế và ra quyết định cưỡng chế về xây dựng cho cấp xã TP.HCM sẽ xây dựng 355 km đường sắt đô thị trong 10 năm tới. Ảnh: ĐÀO TRANG Tọa đàm khoa học Tham vấn phương thức triển khai Nghị quyết 188 trên địa bàn TP.HCM. Ảnh: ĐÀO TRANG
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==