4 Thời sự - Thứ Hai 2-6-2025 thoisu@phapluattp.vn Từ ngày 1-7 tới, khi mô hình chính quyền hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) đi vào vận hành, cấp xã sẽ cơ bản thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện và cấp xã hiện nay. Với địa bàn rộng hơn, nhiệm vụ, quyền hạn nhiều hơn thì khối lượng công việc của cấp xã dự kiến sẽ rất lớn. Đặc biệt, ở các đô thị như Hà Nội, TP.HCM… sau khi sáp nhập sẽ xuất hiện những siêu phường, siêu xã đến gần 200.000 dân. TS Nguyễn Đức Quyền, chuyên gia quản lý công, Học viện Cán bộ TP.HCM, nhìn nhận việc quản lý tốt các “siêu xã” không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để chúng ta kiến tạo một nền hành chính địa phương tinh gọn, hiệu quả và phục vụ người dân tốt hơn. Đảm bảo cấp xã có đủ thẩm quyền . Phóng viên: Thưa ông, đâu là yếu tố căn cơ giúp chính quyền cấp xã quản lý tốt địa bàn trong bối cảnh sáp nhập mới, hình thành nhiều “siêu xã”? + TS Nguyễn Đức Quyền: Để quản lý tốt siêu xã, yếu tố căn cơ nhất chính là nâng cao năng lực thích ứng và chuyển đổi toàn diện của bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Cụ thể hơn, chúng ta cần tập trung phân quyền mạnh mẽ, rõ ràng vì việc sáp nhập không chỉ tăng quy mô còn đi kèm với việc phân cấp cụ thể, minh bạch hơn. Muốn như thế phải rà soát và điều chỉnh khung pháp lý, sơ, quy trình, dịch vụ công trực tuyến mức độ cao (toàn trình), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để hỗ trợ ra quyết định. Để làm được việc này, cấp xã phải được trang bị đầy đủ hệ thống máy tính, đường truyền Internet tốc độ cao, phần mềm chuyên dụng để vận hành các ứng dụng công nghệ. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng các dịch vụ công trực tuyến để giảm tải cho bộ phận một cửa. Tôi tin rằng thành công của quá trình sáp nhập đơn vị hành chính sẽ được quyết định bởi khả năng kiến tạo một nền hành chính cấp xã thực sự tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, lấy người dân làm trung tâm. Ủy quyền phù hợp với đặc thù từng xã . Dự luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi trình một thủ tục hành chính, người dân có thể hoàn thành ngay tại cấp xã. . Vậy theo ông phân cấp, ủy quyền thế nào để thực sự đạt hiệu quả? + Để việc phân cấp, ủy quyền thực sự trở thành động lực nâng cao năng lực quản trị cấp cơ sở, giúp công việc của người dân được giải quyết ngay tại xã, tôi cho rằng cần thực hiện bài bản, khoa học và có tầm nhìn chiến lược với tinh thần là quyền đi đôi với trách nhiệm. Vì thế, phải quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của cấp xã được ủy quyền đến đâu, thẩm quyền ra quyết định và trách nhiệm giải trình tương ứng. Đặc biệt không rập khuôn cho tất cả địa phương, thậm chí điều chỉnh mức độ phân cấp, ủy quyền phù hợp với năng lực thực tế, điều kiện kinh tế - xã hội và đặc thù của từng xã. Phân cấp, ủy quyền phải đi kèm với phân bổ ngân sách tương xứng, bao gồm các chi phí về vận hành bộ máy, triển khai các dịch vụ công và đầu tư phát triển. Đảm bảo đủ số lượng và chất lượng cán bộ, công chức cấp xã, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc, đặc biệt là hạ tầng công nghệ thông tin. Chưa kể là cần triển khai mạnh mẽ chính quyền điện tử, dịch vụ công trực tuyến. Thực hiện giám sát từ cấp trên, của HĐND, MTTQ, người dân cũng như cộng đồng công khai, minh bạch và dân chủ. Để thực sự giúp công việc của người dân được giải quyết ngay cấp xã, chúng ta cần sự kết hợp đồng bộ giữa ý chí chính trị, khung pháp lý chặt chẽ, nguồn lực đảm bảo và đội ngũ cán bộ tận tâm, chuyên nghiệp. Cần cho chủ tịch phân công, ủy quyền cho công chức . Vậy có cần trao quyền cho chủ tịch UBND cấp xã về phân công, ủy quyền với công chức giải quyết một số công việc nhất định thuộc thẩm quyền nhằm giảm bớt áp lực? + Có nhiều ý kiến đề xuất dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi cho phép chủ tịch UBND cấp xã phân công, ủy quyền cho công chức giải quyết một số phạm vi công việc nhất định, với điều kiện người được ủy quyền chịu trách nhiệm trước chủ tịch và pháp luật, là điều vô cùng quan trọng và cần thiết. Bởi khi nhìn vào bức tranh của một siêu xã sau sáp nhập, chủ tịch cấp xã phải giải quyết từ những vấn đề vĩ mô như phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng đến những công việc vi mô, hành chính hằng ngày như ký hàng trăm loại văn bản, tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và cả những sự vụ phát sinh đột xuất. Khối lượng công việc khổng lồ này, đặc biệt ở các đô thị lớn hoặc những vùng đông dân, thời gian của chủ tịch cấp xã bị phân tán nghiêm trọng, Phân cấp, ủy quyền: Chìa khóa “siêu xã” sau sáp nhập các quy định pháp luật liên quan để đảm bảo cấp xã có đủ thẩm quyền, quyền hạn thực hiện nhiệm vụ của cấp tỉnh chuyển giao, tránh tình trạng “có việc mà không có quyền” hoặc “có quyền mà không có nguồn lực”. Với địa bàn rộng hơn, các vấn đề phát sinh sẽ đa dạng và phức tạp hơn, buộc các đơn vị hành chính phải nhìn nhận lại quy trình làm việc. Khi những bất cập, chồng chéo trở nên rõ ràng, cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng, ban chuyên môn của cấp xã, cũng như giữa cấp xã với cấp trên và các đơn vị liên quan. Lúc này, đi đôi với phân quyền là trách nhiệm giải trình vì với cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động rõ ràng, minh bạch sẽ giúp từng cá nhân và tập thể nâng cao trách nhiệm, tạo động lực để nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ. Bên cạnh đó, cấp xã cũng cần triển khai mạnh mẽ chính quyền điện tử, hướng tới chính quyền số. Trong đó, số hóa hồ Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 có quy định UBND cấp tỉnh đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương cấp cơ sở. Việc này được kỳ vọng sẽ trao đủ quyền cho cấp xã thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn của mình. + Dự luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi với quy định đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho cấp cơ sở là một tín hiệu mở ra kỳ vọng lớn về một nền hành chính gần dân, sát dân và phục vụ dân tốt hơn. Đây chính là “chìa khóa” để giải quyết những nút thắt trong công tác quản lý nhà nước tại địa phương, đặc biệt là ở cấp xã - nơi trực tiếp tiếp xúc và giải quyết công việc cho người dân. Phân cấp, ủy quyền không phải là một đích đến mà là một quá trình liên tục điều chỉnh và hoàn thiện. Việc trao đủ quyền cho cấp xã không chỉ đơn thuần là chuyển giao danh mục nhiệm vụ từ cấp trên xuống mà mang theo những kỳ vọng sâu sắc hơn về tính chủ động và tự chịu trách nhiệm chứ không chỉ là chờ đợi chỉ đạo từ cấp trên cho từng vấn đề. Họ sẽ chủ động hơn trong việc đưa ra quyết định, triển khai các giải pháp phù hợp với đặc thù địa phương và chịu trách nhiệm trực tiếp về hiệu quả công việc. Đồng thời, điều này cũng giúp rút ngắn quy trình, giảm thời gian giải quyết công việc, thay vì phải đi lại nhiều nơi, qua nhiều cấp để giải quyết Khi trao đủ quyền sẽ giúp cấp xã chủ động hơn trong việc đưa ra các quyết định, giúp rút ngắn quy trình, giảm thời gian xử lý các thủ tục của người dân. Việc chủ tịch phường được ủy quyền cho cán bộ tư pháp - hộ tịch ký chứng thực theo Nghị quyết 131/2020 về tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM là một điểm sáng, bước đi đột phá trong công cuộc cải cách hành chính, đã mang lại những hiệu quả tích cực trên nhiều phương diện, nhất là với một đô thị lớn như TP.HCM. Trên thực tế, chưa tính đến việc sáp nhập tỉnh hiện nay, tại các phường đông dân của TP.HCM, số lượng hồ sơ chứng thực mỗi ngày có thể lên đến hàng trăm, chiếm phần lớn thời gian ký tên của lãnh đạo phường. Trong khi đó, cán bộ tư pháp - hộ tịch là những người có chuyên môn sâu về lĩnh vực chứng thực. Việc trao quyền ký chứng thực cho họ giúp quá trình xử lý hồ sơ nhanh chóng, chính xác và chuyên nghiệp hơn, giảm thiểu sai sót. Việc được ủy quyền ký chứng thực không chỉ là trao thêm quyền hạn mà còn là nâng cao vị thế và trách nhiệm của cán bộ tư pháp - hộ tịch. Họ phải ý thức được vai trò quan trọng của mình, từ đó làm việc nghiêm túc, cẩn trọng và có trách nhiệm hơn. Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận việc ủy quyền luôn đi kèm với rủi ro lạm dụng quyền lực hoặc sai sót. Do vậy, cần có cơ chế giám sát, kiểm tra chặt chẽ của chủ tịch phường đối với hoạt động của cán bộ được ủy quyền. TS NGUYỄN ĐỨC QUYỀN Trao quyền, nâng vị thế cán bộ tư pháp - hộ tịch LÊ THOA thực hiện Cán bộ giải quyết thủ tục hành chính cho người dân tại xã Vĩnh lộc A, huyện Bình Chánh, TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG TS Nguyễn Đức Quyền.
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==