6 Pháp luật & cuộc sống - Thứ Năm 5-6-2025 phapluat@phapluattp.vn Cách cơ quan thuế tính mức phạt Theo quyết định xử phạt của Chi cục Thuế huyện Bình Chánh (hiện là Đội Thuế huyện Bình Chánh), vi phạm của BQT có một tình tiết tăng nặng là vi phạm nhiều lần. Mỗi hành vi vi phạm có khung tiền phạt là 10-20 triệu đồng. Công thức được cơ quan thuế đưa ra là 15 triệu đồng cho lần vi phạm đầu tiên, cộng với 16,5 triệu đồng cho mỗi lần trong số 7.259 lần vi phạm còn lại: 119.788.500.000 đồng = 15.000.000 x 1 + (16.500.000 x 7.259). Về số tiền thuế 453,2 triệu đồng, khoản này bao gồm hơn 225,5 triệu đồng thuế giá trị gia tăng (GTGT) và hơn 227,7 triệu đồng thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). TS CAO VŨ MINH * Vụ việc Ban quản trị (BQT) chung cư Conic Đông Nam Á (huyện Bình Chánh, TP.HCM) bị xử phạt số tiền khổng lồ gần 120 tỉ đồng đã đặt ra nhiều vấn đề về tính pháp lý. Cần xác định đây là hành vi trốn thuế Trốn thuế được hiểu là hành vi của cá nhân, tổ chức thực hiện các phương thức trái pháp luật nhằm giảm số tiền thuế phải nộp theo quy định hoặc trốn tránh nghĩa vụ đóng thuế. Theo Điều 143 Luật Quản lý thuế thì trốn thuế được thể hiện thông qua nhiều hành vi khác nhau như không nộp hồ sơ khai thuế; không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ theo quy định hoặc ghi giá trị trên hóa đơn bán hàng thấp hơn giá trị thanh toán thực tế của hàng hóa, dịch vụ đã bán… Để xử lý hành vi trốn thuế thì Nhà nước quy định tùy tính chất, mức độ mà xử phạt vi phạm hành chính (VPHC) theo Điều 17 Nghị định 125/2020 (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 102/2021 - sau đây gọi là Nghị Điều 24 Nghị định 125/2020. Với 7.260 tờ hóa không được lập, cơ quan thuế đã xử phạt BQT với số tiền lên đến 119,8 tỉ đồng (tổng tiền phạt của tất cả 7.260 hành vi vi phạm). Tôi cho rằng trong trường hợp này, việc xử phạt của cơ quan thuế là chưa thật sự phù hợp với quy định của Luật Quản lý thuế và cả Nghị định 125. Lý do, theo điểm c khoản 1 Điều 17 Nghị định 125 thì hành vi không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ nhằm giảm số tiền thuế phải nộp theo quy định hoặc trốn tránh nghĩa vụ đóng thuế được xác định là hành vi trốn thuế. Như vậy, sự khác biệt giữa hành vi trốn thuế theo Điều 17 Nghị định 125 với hành vi “không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua theo quy định” theo khoản 5 Điều 24 Nghị định 125 đã thể hiện rất rõ ở mục đích là có “làm giảm số tiền thuế phải nộp theo quy định hoặc trốn tránh nghĩa vụ đóng thuế” hay không. Vì lẽ này mà Nghị định 125 quy định hành vi trốn thuế ngoài bị phạt tiền còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả “buộc nộp đủ số tiền thuế trốn vào ngân sách nhà nước”. Trong khi đó, hành vi “không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua theo quy định” tại Quyết định 505 cũng có nhiều sai sót, khiếm khuyết. Đáng chú ý, việc áp dụng tình tiết tăng nặng “vi phạm hành chính nhiều lần” là không có cơ sở. Theo khoản 6 Điều 2 Luật Xử lý VPHC thì VPHC nhiều lần là trường hợp cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi VPHC mà trước đó đã thực hiện hành vi VPHC này Pháp lý vụ ban quản trị chung gần 120 tỉ đồng định 125) hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự (TNHS) theo Điều 200 BLHS 2015. Ranh giới để xác định xử phạt VPHC hay truy cứu TNHS là căn cứ vào số tiền trốn thuế. Trong trường hợp số tiền trốn thuế từ 100 triệu đồng đối với cá nhân (200 triệu đồng đối với pháp nhân thương mại) sẽ bị truy cứu TNHS. Ngoài ra, nếu cá nhân, tổ chức tuy trốn thuế dưới số tiền quy định nhưng đã bị xử phạt VPHC về hành vi trốn thuế cũng sẽ bị truy cứu TNHS. Trong vụ việc của chung cư Conic Đông Nam Á, theo hồ sơ, trong suốt 30 tháng (từ tháng 5-2022 đến tháng 10-2024), BQT chung cư đã không xuất 7.260 tờ hóa đơn khi thu các khoản phí thiết yếu như quản lý, giữ xe, gas, nước... Điều này dẫn đến việc BQT đã không nộp thuế với số tiền lên đến hơn 453 triệu đồng. Hành vi này có dấu hiệu của tội trốn thuế nên về nguyên tắc, cơ quan thuế phải chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xem xét TNHS. Thế nhưng không hiểu vì lý do gì mà cơ quan thuế lại xử phạt VPHC về hành vi “không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua theo quy định” theo khoản 5 theo khoản 5 Điều 24 không bị áp dụng biện pháp này. Cách áp dụng pháp luật này cũng được đề cập tại Điều 136 Luật Quản lý thuế. Theo đó, trường hợp các vi phạm hành chính về hóa đơn dẫn đến thiếu thuế, trốn thuế thì không xử phạt vi phạm hành chính về hóa đơn mà bị xử phạt vi phạm hành chính về quản lý thuế. Như vậy về nguyên tắc, nếu cơ quan thuế xác định được BQT chung cư không xuất hóa đơn dẫn đến không nộp thuế thì phải xem đây là hành vi trốn thuế. Khi đó cơ quan thuế sẽ căn cứ vào số tiền thuế bị thiếu để tiến hành xử phạt VPHC theo Điều 17 Nghị định 125 hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra. Với chung cư Conic Đông Nam Á, khi đã xác định số thuế đáng lý phải nộp là hơn 453 triệu đồng thì việc cơ quan thuế tiến hành xử phạt theo khoản 5 Điều 24 Nghị định 125 là không phù hợp với quy định pháp luật. Áp dụng tình tiết tăng nặng chưa đúng Trên thực tế, vào ngày 272, cơ quan thuế đã ban hành Quyết định 505 xử phạt BQT chung cư Conic Đông Nam Á số tiền gần 120 tỉ đồng. Thế nhưng ngoài việc ban hành quyết định xử phạt là chưa phù hợp như đã nói ở trên thì Nếu cơ quan thuế xác định được ban quản trị chung cư không xuất hóa đơn dẫn đến không nộp thuế thì phải xem đây là hành vi trốn thuế. Họ đã nói Yêu cầu tính thuế từ các khoản thu phí của cư dân là cứng nhắc Nút thắt lớn của vụ việc nằm ở khoản thu hơn 5 tỉ đồng từ các loại phí dịch vụ như quản lý, giữ xe, nước, gas... mà BQT đã thu của 242 hộ dân trong 30 tháng. Cơ quan thuế lập luận rằng do có sự “chênh lệch đơn giá” (giá thu từ cư dân cao hơn giá trả cho nhà cung cấp), hoạt động của BQT đã chuyển từ “thu hộ, chi hộ” thành hoạt động cung cấp dịch vụ kinh doanh. Từ đó, cơ quan thuế xác định BQT đã trốn thuế GTGT và TNDN với số tiền hơn 453 triệu đồng, đồng thời vi phạm không lập 7.260 tờ hóa đơn. Tôi cho rằng cách diễn giải này có phần cứng nhắc và xa rời thực tế vận hành chung cư. Vì bản chất của BQT là đại diện cho cư dân, thay mặt họ thực hiện các công việc chung. Việc đơn giá nước, gas mà BQT thu lại của người dân cao hơn một chút so với giá gốc từ nhà cung cấp là lẽ thường. Khoản chênh lệch này không phải là lợi nhuận kinh doanh, mà là chi phí hợp lý để bù đắp cho phần hao hụt, thất thoát trên hệ thống đường ống chung mà cả cộng đồng phải cùng gánh chịu. Không thể vì lý do này mà biến một hoạt động phục vụ cộng đồng thành một hành vi kinh doanh để áp thuế. Luật sư TRẦN XOA, Đoàn Luật sư TP.HCM Việc không xuất 7.260 tờ hóa đơn dẫn đến không nộp thuế với số tiền lên đến hơn 453 triệu đồng cần được xác định là hành vi trốn thuế, do đó việc xử phạt hành chính là không phù hợp. Chung cư Conic Đông Nam Á. Ảnh: LH
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==