7 Pháp luật & cuộc sống - Thứ Hai 9-6-2025 phapluat@phapluattp.vn YẾ N CHÂU Vừa qua, VKSND Tối cao ban hành thông báo rút kinh nghiệm vụ án tranh chấp di sản thừa kế, tuyên bố hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất vô hiệu, hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất giữa nguyên đơn là bà T với bị đơn là vợ chồng ông Th. Khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế Theo hồ sơ, vợ chồng cụ X có sáu người con, trong đó có bà T và ông Th. Hai cụ tạo lập được khối tài sản chung là ngôi nhà cấp 4 gắn liền với thửa đất có diện tích hơn 777 m2. Năm 2003, chồng cụ X mất không để lại di chúc. Cụ X làm thủ tục đăng ký và được cấp giấy chứng nhận. Năm 2019, cụ X làm thủ tục tách thửa đất này thành hai thửa nhỏ là thửa số 149, thửa số 150 và lập hợp đồng tặng cho thửa đất số 150 cho vợ chồng ông Th. Bà T sau đó khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế của cha là thửa đất 777 m2 và hai ngôi nhà cấp 4 trên đất; tuyên hợp đồng tặng cho giữa cụ X với vợ chồng ông Th vô hiệu và giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu; tuyên hủy các giấy chứng nhận đã cấp cho cụ X, vợ chồng ông Th… Sau đó, bà T có đơn rút phần yêu cầu chia di sản thừa kế của cụ X. Vợ chồng ông Th (bị đơn) có yêu cầu phản tố, đề nghị tòa án chia di sản thừa kế, đề nghị căn cứ vào hợp đồng tặng cho và bản cam kết của cụ X, tôn trọng quyền định đoạt của cụ X. Xử sơ thẩm tháng 2-2022, TAND tỉnh Q tuyên bố hợp đồng tặng cho giữa cụ X và vợ chồng ông Th vô hiệu. Công nhận quyền sử dụng đất diện tích 777,2 m² là tài sản chung của vợ chồng cụ X, mỗi người được sở hữu theo phần là 338,6 m² đất. Đồng thời, tòa án chấp nhận yêu cầu chia di sản thừa kế của ông Th và chia theo pháp luật. Sau khi xét xử sơ thẩm, bà T, cụ X, ông Th và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đều kháng cáo. Xử phúc thẩm, TAND Cấp cao tại Đà Nẵng quyết định không chấp nhận kháng cáo và giữ nguyên bản án sơ thẩm. Sau khi xét xử phúc thẩm, vợ chồng ông Th có đơn đề nghị và Cục Thi hành án dân sự tỉnh Q có văn bản kiến nghị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với bản án phúc thẩm trên. Ngày 5-8-2024, Viện trưởng VKSND Tối cao ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm. Ngày 5-12-2024, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao chấp nhận kháng nghị giám đốc thẩm, hủy cả bản án phúc thẩm và sơ thẩm, giao hồ sơ cho TAND tỉnh Q xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm Theo VKSND Tối cao, hợp đồng tặng cho giữa cụ X với vợ chồng ông Th bảo đảm về hình thức. Tuy nhiên, về nội dung, diện tích 480,2 m2 đất mà cụ X tặng cho vợ chồng ông Th, nằm trong tổng diện tích đất là tài sản chung của vợ chồng cụ X (chết năm 2003). Việc cụ X tự định đoạt tặng cho vợ chồng ông Th diện tích đất trên là vượt quá phần tài sản của cụ X. Do vậy, hợp đồng tặng cho trên chỉ có hiệu lực đối với phần tài sản của cụ X (là 444,11 m²), không có hiệu lực đối với phần diện tích đất vượt quá phần tài sản của cụ X trong khối tài sản chung với chồng cụ X (là 36,09 m²). Sau khi được tặng cho, vợ chồng ông Th đã được cấp giấy chứng nhận. Do đó, tòa án xác định hợp đồng tặng cho trên vô hiệu toàn bộ là không đúng, ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của vợ chồng ông Th. Vợ chồng ông Th hiện đang quản lý, sử dụng ổn định và đã xây dựng các công trình kiên cố trên đất tranh chấp như nhà, quán, nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh, giếng nước… Trong khi đó, cụ X hiện không ở trên đất tranh chấp. Do vậy, việc tòa án chia cho ông Th một phần của thửa số 150, buộc vợ chồng ông Th phải tháo dỡ tất cả tài sản thuộc sở hữu của mình trên thửa số 150 để trả lại đất cho cụ X, đặc biệt tháo dỡ hiên nhà của ông Th, làm ảnh hưởng kết cấu ngôi nhà và không thể thi hành án được là chưa hợp tình, hợp lý. Tòa cần giao cho ông Th toàn bộ thửa đất số 150 có diện tích 480,2 m2 và ít nhất 19,4 m² đất thuộc thửa số 149 (trên đất có nhà bếp, công trình phụ, mái hiên, nhà vệ sinh của ông Th) để ông Th không phải tháo dỡ tài sản trên đất. Buộc ông Th phải thanh toán giá trị đất do chênh lệch cho cụ X (nếu có), nhằm bảo đảm sự ổn định của các công trình mà vợ chồng ông Th đã xây dựng trên đất, phù hợp với thực trạng sử dụng nhà đất đang sử dụng hiện nay và nhu cầu sử dụng đất thực tế của các đương sự. VKSND Tối cao thông báo đến các VKSND cấp dưới để tham khảo và rút kinh nghiệm khi kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc tương tự.• Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao chấp nhận kháng nghị giám đốc thẩm, hủy cả hai bản án. Ảnh minh họa: YC Việc tòa chia cho ông Th một phần thửa số 150, buộc tháo dỡ tài sản để trả lại đất cho cụ X, đặc biệt tháo dỡ hiên nhà củ a ông Th làm ảnh hưởng kết cấu ngôi nhà và không thể thi hành án được là chưa hợp tình, hợp lý. Thi hành án “bó tay” vụ chia di sản thừa kế, tòa hủy án Cơ quan thi hành án dân sự không thể thi hành án vụ chia di sản thừa kế, VKSND Tối cao kháng nghị, TAND Tối cao chấp nhận, tuyên hủy cả hai bản án sơ và phúc thẩm. Đề xuất thẩm quyền của Tòa phúc thẩm TAND Tối cao từ 1-7 TAND Tối cao đã công bố dự thảo Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định về tiếp nhận, thực hiện thẩm quyền của các TAND. Nghị quyết này dự kiến áp dụng từ ngày 1-7-2025. Theo dự thảo nghị quyết, TAND Tối cao tiếp nhận nhiệm vụ và thực hiện thẩm quyền sau: - Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật. - Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật mà TAND Cấp cao chưa giải quyết xong. - Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của Tòa phúc thẩm TAND Tối cao đã có hiệu lực pháp luật về các vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác. - Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của TAND Cấp cao đã có hiệu lực pháp luật. - Giải quyết đơn đề nghị, kiến nghị quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản theo thủ tục đặc biệt. - Giải quyết khiếu nại, tố cáo, đề nghị, kiến nghị, yêu cầu liên quan đến chánh án, thẩm phán, thẩm tra viên tòa án, thư ký tòa án của TAND Cấp cao hoặc liên quan đến bản án, quyết định, văn bản của TAND Cấp cao. - Giải quyết các vụ việc khác theo quy định của pháp luật thuộc thẩm quyền của TAND Cấp cao, trừ trường hợp quy định tại Điều 3 nghị quyết này về nhiệm vụ, thẩm quyền của Tòa phúc thẩm TAND Tối cao. - Giải quyết các vụ việc khác theo quy định của pháp luật thuộc thẩm quyền của TAND Tối cao. Tòa phúc thẩm TAND Tối cao sẽ tiếp nhận nhiệm vụ và thực hiện thẩm quyền theo lãnh thổ như sau: - Phúc thẩm vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự mà TAND Cấp cao chưa giải quyết xong; những vụ việc mà bản án, quyết định phúc thẩm của TAND Cấp cao bị hủy để giải quyết lại theo thủ tục phúc thẩm. - Phúc thẩm vụ án hình sự đã được TAND cấp tỉnh thụ lý theo thủ tục sơ thẩm trước ngày 1-7-2025 mà bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị. Phúc thẩm vụ án hình sự mà bản án, quyết định sơ thẩm của TAND cấp tỉnh bị hủy để giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm nhưng sau đó bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị. Phúc thẩm vụ án hình sự mà TAND cấp tỉnh thụ lý theo thủ tục sơ thẩm từ ngày 1-7-2025 theo quy định tại khoản 2 Điều 268 BLTTHS. - Phúc thẩm vụ án hành chính, vụ việc dân sự đã được TAND cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị. - Giải quyết các vụ việc khác đã được TAND cấp tỉnh giải quyết mà có yêu cầu, đề nghị, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật. - Giải quyết đề nghị xem xét lại, kháng nghị quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản, quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản thuộc thẩm quyền của TAND Cấp cao; giải quyết đề nghị xem xét lại, kháng nghị quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản của TAND cấp tỉnh. - Giải quyết các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của TAND cấp cao, gồm: Giải quyết đơn đề nghị hoặc văn bản kiến nghị xem xét lại quyết định công nhận kết quả hòa giải thành, đối thoại thành đã được hòa giải, đối thoại tại TAND cấp tỉnh theo Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án. Giải quyết theo thủ tục phúc thẩm đối với quyết định sơ thẩm của TAND cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị. Ví dụ: Quyết định hoãn chấp hành án phạt tù; quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù... Giải quyết khiếu nại, tố cáo, đề nghị, kiến nghị, yêu cầu liên quan đến chánh án, thẩm phán, thẩm tra viên tòa án, thư ký tòa án của TAND Cấp cao hoặc liên quan đến bản án, quyết định, văn bản của TAND Cấp cao theo thủ tục phúc thẩm. - Giải quyết các vụ việc khác theo quy định của pháp luật thuộc thẩm quyền của Tòa phúc thẩm TAND Tối cao. SONG MAI Quang cảnh một phiên tòa tại TP.HCM. Ảnh: SM
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==