16 Quốc tế - Thứ Ba 10-6-2025 Quan hệ Mỹ - Israel: Rạn nứt sâu sắc hay căng thẳng nhất thời? THẢ O VY Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tranh cử nhiệm kỳ hai, giới lãnh đạo Israel khó giấu nổi sự ưu ái dành cho ông so với tổng thống đương nhiệm khi đó là ông Joe Biden hay Phó Tổng thống Kamala Harris. Đầu năm nay, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu còn gọi Tổng thống Trump là “người bạn vĩ đại nhất mà Israel từng có tại Nhà Trắng”. Tuy nhiên, những tuần gần đây đã chứng kiến căng thẳng ngày càng gia tăng giữa ông Trump và ông Netanyahu. Rạn nứt xuất hiện... Vấn đề nổi bật nhất trong căng thẳng Mỹ - Israel chính là việc chính quyền ông Trump quyết định nối lại đàm phán ngoại giao với Iran về hạt nhân - điều mà Israel xem là đe dọa nghiêm trọng tới an ninh và lợi ích địa chính trị của nước này. Bên cạnh đó, một số động thái ngoại giao khác của Mỹ cũng khiến Israel bất an. Ngày 1-5, ông Trump thông báo điều chuyển cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz làm đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc (LHQ). Truyền thông Mỹ cho rằng một phần lý do là vì ông Waltz đã khiến ông Trump tức giận khi “phối hợp chặt chẽ” với ông Netanyahu trong việc lên phương án tấn công quân sự Iran giữa lúc Washington và Tehran đang tiến hành đàm phán hạt nhân. Năm ngày sau đó, Nhà Trắng thống nhất một thỏa thuận ngừng bắn với nhóm vũ trang Houthis (Yemen). Thỏa thuận không đề cập đến tình trạng thù địch giữa Israel và Houthis đã khiến giới chức Israel đặc biệt lo lắng, chủ yếu vì Israel hoàn toàn không được báo trước. Theo giới quan sát, Tel Aviv xem những diễn biến trên là minh chứng rõ ràng cho học thuyết đối ngoại “Nước Mỹ trước tiên” của chính quyền ông Trump, vốn rất ít cân nhắc đến lợi ích hay kỳ vọng của các đồng minh lâu năm. Ngày 12-5, Mỹ đạt thỏa thuận trả tự do cho ông Edan Alexander, một công dân mang hai quốc tịch Mỹ - Israel, bị Hamas giam tại Dải Gaza từ ngày 7-10-2023. Đây là kết quả của các cuộc đàm phán trực tiếp giữa Mỹ và Hamas, không có sự tham gia của Israel. Israel đã không có trong danh sách điểm đến của ông Trump trong chuyến công du Trung Đông hồi đầu tháng này. Chưa hết, đến thăm Saudi Arabia, ông Trump tuyên bố dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Syria. Đáng chú ý, Israel trước đó đã vận động hành lang với Mỹ nhằm giữ nguyên các lệnh trừng phạt khắt khe với chính quyền mới ở Syria và phản đối mọi động thái hợp pháp hóa chính quyền mới này. Nhà Trắng cũng quyết định tách rời đàm phán hợp tác phát triển năng lượng hạt nhân với Saudi Arabia khỏi tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel. Về cơ bản, chính quyền ông Trump đã chấp nhận việc Saudi Arabia hiện tại không muốn gia nhập trục bình thường hóa với Israel và sẽ không để điều đó cản trở kế hoạch nâng tầm quan hệ đối tác Washington - Riyadh. “Chính quyền ông Trump đã quyết định theo đuổi lợi ích và ưu tiên của Mỹ tại Trung Đông dựa trên các thỏa thuận song phương với các bên liên quan, thay vì lồng ghép chương trình nghị sự của Israel vào chính sách của Mỹ ở Trung Đông” - ông Mouin Rabbani, nhà phân tích chính trị, đồng biên tập tạp chí Jadaliyya, nhận định với tờ The New Arab. Tất cả diễn biến này đặt ra câu hỏi với các nhà quan sát rằng Israel đang ở đâu trong danh sách các ưu tiên của Mỹ ở Trung Đông. … Nhưng chưa sâu sắc Bất chấp hai bên tồn tại bất đồng, Mỹ vẫn ủng hộ Israel trong những vấn đề cốt lõi. Liên quan xung đột Israel - Hamas, chính quyền Mỹ của Tổng thống Trump vẫn tiếp tục dành cho Tel Aviv sự ủng hộ vững chắc. Kể từ khi chính phủ ông Netanyahu chấm dứt ngừng bắn vào tháng 3, ông Trump đã vài lần có phát ngôn thể hiện mong muốn chấm dứt bạo lực. Tuy nhiên, Nhà Trắng chưa gây ra áp lực thực chất nào lên Israel. “Israel vẫn có mối quan hệ đặc biệt với Mỹ” - TS Joshua Ông Netanyahu sẽ chọn hướng đi nào với ông Trump? Một câu hỏi then chốt đặt ra là ông Netanyahu sẽ điều hướng mối quan hệ Mỹ - Israel như thế nào trong nhiệm kỳ hai của ông Trump. Chuyên gia cho rằng điều quan trọng cần nhận ra là với một tổng thống thuộc đảng Cộng hòa, các nghị sĩ Cộng hòa cánh hữu sẽ không phá hoại nỗ lực ngoại giao Mỹ - Iran như đã từng ráo riết làm dưới thời các tổng thống Dân chủ. “Ông Trump có nhiều tự do hơn ông Biden trong việc triển khai các bước đi ngoại giao, vì ông ấy miễn nhiễm với các đòn công kích chính trị từ cánh hữu ở Mỹ. Lực lượng đó chắc chắn đã công kích dữ dội chính quyền ông Biden nếu ông ấy đàm phán với Iran hay thỏa hiệp với Houthis hoặc Hamas” - theo ông Gordon Gray, cựu Đại sứ Mỹ tại Tunisia. “Ông Netanyahu cần cẩn trọng, không nên công khai đối đầu với ông Trump như ông từng thường xuyên làm với các tổng thống Dân chủ”- ông Barbara Slavin, nghiên cứu viên cấp cao tại Trung tâm Stimson, nhận định. Mỹ đã thu thập được thông tin tình báo mới cho thấy Israel đang chuẩn bị tấn công các cơ sở hạt nhân Iran, đài CNN ngày 20-5 dẫn nguồn tin từ nhiều quan chức Mỹ. Tiêu điểm Theo bà Anna Jacobs, dù đội ngũ của ông Trump đang tìm cách đi đường vòng qua ông Netanyahu để thúc đẩy một số lợi ích của Mỹ, vẫn chưa có rạn nứt căn bản nào trong quan hệ Mỹ - Israel. Landis, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông thuộc ĐH Oklahoma (Mỹ), nhận định. Theo ông Landis, Mỹ vẫn chưa thực sự can thiệp vào hành động của Israel đối với người Palestine, dù sức ép từ cộng đồng quốc tế yêu cầu Israel chấm dứt chiến tranh ở Dải Gaza ngày càng lớn. Mới đây, ngày 4-6, Mỹ đã phủ quyết dự thảo nghị quyết của Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ kêu gọi “ngừng bắn ngay lập tức, vô điều kiện và vĩnh viễn” giữa Israel và Hamas tại Dải Gaza và cho phép tiếp cận viện trợ không bị cản trở. Động thái cho thấy lập trường của Washington với cuộc xung đột vẫn không thay đổi. Bà Anna Jacobs, nghiên cứu viên không thường trú tại Viện Các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập (Mỹ), cũng có quan điểm tương tự. Dù thừa nhận “những điểm bất đồng rõ ràng” giữa chính quyền ông Trump và chính quyền ông Netanyahu, bà cho rằng Nhà Trắng “đã thể hiện rõ rằng sẽ không gây sức ép nghiêm túc với Israel nhằm chấm dứt vĩnh viễn cuộc chiến ở Dải Gaza”. “Dù đội ngũ của ông Trump đang tìm cách đi đường vòng qua ông Netanyahu để thúc đẩy một số lợi ích của Mỹ, vẫn chưa có rạn nứt căn bản nào trong quan hệ Mỹ - Israel” - bà Jacobs nói thêm. Vấn đề Iran được xem là nguồn cơn căng thẳng Mỹ - Israel. Về bề nổi có thể thấy Nhà Trắng đang tích cực theo đuổi một thỏa thuận hạt nhân mới, trong khi ông Netanyahu vẫn kiên quyết phản đối. Về bản chất, ông Trump muốn Mỹ tránh sa lầy vào các cuộc xung đột ở Trung Đông vì điều này chỉ khiến Mỹ hao tổn, không thấy lợi ích quốc gia được thúc đẩy thông qua các cuộc can dự quân sự ở Trung Đông. Mặt khác, ông Trump cũng không muốn Iran trở thành một cường quốc sở hữu vũ khí hạt nhân khi ông tại nhiệm. Do đó, ông Trump ủng hộ một thỏa thuận có thể đóng băng chương trình hạt nhân của Tehran mà không cần Mỹ nổ một phát súng nào.• quocte@phapluattp.vn Quan hệ Mỹ - Israel gần đây bộc lộ nhiều bất đồng, liệu đây là chỉ dấu cho sự rạn nứt sâu sắc hay chỉ là căng thẳng nhất thời? Các tín đồ Hồi giáo cầu nguyện quanh Kaaba, ngôi đền linh thiêng nhất của đạo Hồi, tại khu phức hợp Al-Masjid Al-Haram, Mecca (Saudi Arabia) vào ngày 2-6. Ảnh: AFP Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) tiếp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng vào ngày 7-4. Ảnh: THE NEW YORK TIMES Saudi Arabia căng mình đón đợt hành hương lớn nhất thế giới Trong thời gian này, hàng triệu tín đồ Hồi giáo từ khắp nơi trên thế giới bắt đầu cuộc hành hương Hajj đến TP Mecca (Saudi Arabia). Đến giữa tuần qua, giới chức Saudi Arabia cho biết đã có gần 1,5 triệu người lên đường đến thánh địa Mecca. Theo tờ The New York Times, các tín đồ Hồi giáo khỏe mạnh, có đủ kinh phí đều mong ước tham gia cuộc hành hương đến thánh địa Mecca ít nhất một lần trong đời. Để chuẩn bị cho mùa hành hương Hajj năm nay, các quan chức Saudia Arabia cho biết họ đã mở rộng các con đường được phủ cao su và làm mát, giúp giảm nhiệt độ bề mặt xuống vài độ C. Máy bay không người lái cũng sẽ được sử dụng để theo dõi hoạt động của những người hành hương. “Căng thẳng do nhiệt vẫn là thách thức lớn nhất trong mùa hành hương này” - ông Khalid Al Tala, phát ngôn viên của Bộ Y tế Saudi Arabia, cho biết. Chính quyền Saudi Arabia cũng thực hiện chiến dịch lớn để ngăn chặn những người hành hương không có giấy phép đến vương quốc này. Họ hủy bỏ hiệu lực nhiều thị thực du lịch từng được sử dụng để lẻn vào Mecca trong mùa hành hương Hajj. Tính đến ngày 1-6, các quan chức Saudi Arabia cho biết họ đã chặn 269.678 người hành hương không có giấy phép. Những người vi phạm sẽ phải nộp khoản tiền phạt 20.000 riyal (khoảng 5.300 USD) và bị cấm nhập cảnh vào nước này trong 10 năm. KHOA ĐIỀ M
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==