6 Pháp luật & cuộc sống - Thứ Năm 26-6-2025 Sáu lý do đề xuất bỏ hình phạt tử hình ở tám tội danh Trước đó, trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình chỉnh lý dự thảo, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nói: “Chính phủ nhận thấy việc bỏ hình phạt tử hình ở tám tội danh như trong dự thảo luật đã trình Quốc hội khóa XV tại kỳ họp thứ 9 là phù hợp trong điều kiện nước ta hiện nay”. Theo ông, đề xuất trên của Chính phủ một mặt vẫn đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm; mặt khác, đáp ứng được tiến trình tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình, cũng như yêu cầu hợp tác, mở rộng quan hệ quốc tế để phát triển đất nước. Phân tích cụ thể, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết Chính phủ đề xuất giảm số lượng tội danh có hình phạt tử hình nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng theo Thông báo 13936 của Văn phòng Trung ương Đảng thông báo ý kiến của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình. Việc này trên cơ sở kế thừa tinh thần thu hẹp dần hình phạt tử hình trong BLHS qua các lần sửa đổi, bổ sung. Cụ thể, BLHS năm 1985 có 44 tội có hình phạt tử hình, đến BLHS năm 1999 còn 29 tội có hình phạt tử hình, BLHS sửa đổi năm 2009 còn 22 tội có hình phạt tử hình, đến BLHS năm 2015 chỉ còn 18 tội có hình phạt tử hình. Trong lần sửa đổi này, Chính phủ đề xuất bỏ tám tội danh có hình phạt tử hình trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng nhiều vấn đề. Thứ nhất, căn cứ vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội; tầm quan trọng của khách thể được bảo vệ; khả năng khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra. Thứ hai, căn cứ kết quả tổng kết công tác thi hành BLHS, nhiều tội danh có quy định về hình phạt tử hình nhưng không áp dụng trên thực tế thời gian qua. Thứ ba, tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy hiện nay, xu hướng về việc giảm hình phạt tử hình trong quy định của pháp luật cũng như thực tế thi hành trên thế giới là phổ biến. Trong 193 quốc gia là thành viên của Liên hợp quốc chỉ còn hơn 50 quốc gia quy định về hình phạt tử hình. Thứ tư, trách nhiệm, nghĩa vụ của Việt Nam khi là thành viên của các điều ước quốc tế có liên quan, đặc biệt Công ước của Liên hợp quốc về quyền dân sự và chính trị xác định: “Ở những nước mà hình phạt tử hình chưa được xóa bỏ thì chỉ được phép áp dụng hình phạt tử hình đối với những tội ác nghiêm trọng nhất”. Thứ năm, phục vụ hoạt động hợp tác quốc tế của nước ta, nhất là trong bối cảnh hiện nay, khi Việt Nam đang mở rộng hợp tác quốc tế một cách sâu rộng trên tất cả lĩnh vực của đời sống xã hội, việc xây dựng hệ thống pháp luật tương đồng với đa số các nước trên thế giới sẽ góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy các quan hệ hợp tác ngày càng bền chặt và tin tưởng lẫn nhau. Thứ sáu, trách nhiệm, năng lực của các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ quan bảo vệ pháp luật trong giai đoạn hiện nay. Riêng đối với tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ, sau khi bỏ hình phạt tử hình, nhằm bảo đảm thu hồi tài sản do phạm tội mà có, đồng thời khuyến khích người phạm tội tích cực NHÓ M PHÓ NG VIÊN Sáng 25-6, theo nghị trình, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS, với đa số đại biểu có mặt tán thành. Luật vừa được Quốc hội thông qua sửa đổi 38 điều, bổ sung một điều về tội sử dụng trái phép chất ma túy, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025. Đáng chú ý, luật đã bỏ hình phạt tử hình ở tám tội danh gồm tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Việt Nam; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội vận chuyển trái phép chất ma túy; tội tham ô tài sản; tội nhận hối lộ; tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược. Bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh từ ngày 1-7 khai báo trong quá trình giải quyết vụ án, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung theo hướng: “Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”. Hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy Một nội dung khác, luật vừa được thông qua đã bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy. “Việc bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy là cần thiết trong tình hình hiện nay” - Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu quan điểm của Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo dự án luật. Tuy nhiên, Điều 256a của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS lần này không áp dụng đối với tất cả người sử dụng trái phép chất ma túy mà chỉ áp dụng đối với những người đang cai nghiện hoặc đã thực hiện việc cai nghiện ma túy nhưng biện pháp này “đã bị thất bại”, người đã cai nghiện ma túy tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy. Đề xuất này của Chính phủ dựa trên nhiều căn cứ. Đầu tiên là thực hiện chủ trương áp dụng chính sách hình sự nghiêm khắc hơn để giảm cầu ma túy, chặn đứng mối quan hệ cung, cầu ma túy. Hai là, thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về ma túy thấy rằng hiện nay, tình hình nghiện ma túy diễn ra rất phức tạp, số người nghiện ma túy đang có xu hướng gia tăng. Ma túy là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến các loại tội phạm khác như trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản... “Người sử dụng trái phép chất ma túy rơi vào tình trạng “ngáo đá”, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng như giết người, hiếp dâm... có chiều hướng gia tăng” - Bộ trưởng Bộ Tư pháp thông tin.• Sáng 25-6, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLTTDS, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án (một luật sửa năm luật). Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7. Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho hay quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị giao TAND cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử sơ thẩm về việc khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh. “TAND Tối cao thấy rằng việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm đối với các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, phá sản cho TAND khu vực đã được thể hiện trong đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy TAND bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong thời kỳ mới” - ông Lê Minh Trí nói và cho hay đề án nói trên đã được Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua. Do vậy, TAND Tối cao đề nghị được giữ quy định như dự thảo. Cũng theo cơ quan chủ trì soạn thảo dự án luật, tòa khu vực là một cấp tòa án mới được thành lập có quy mô, thẩm quyền, số lượng và chất lượng thẩm phán lớn hơn so với TAND cấp huyện trước đây. TAND Tối cao khẳng định thời gian tới, cơ quan này sẽ thực hiện nhiều giải pháp như tăng cường đào tạo, tập huấn, bố trí đội ngũ thẩm phán đủ năng lực để thực hiện tốt nhiệm vụ của TAND khu vực nên không cần thiết phải giữ lại thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm một số loại vụ án, vụ việc của TAND cấp tỉnh. Cũng theo luật vừa được thông qua, TAND cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực bị kháng cáo, kháng nghị; giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực nhưng bị kháng nghị. Ngoài ra, TAND cấp tỉnh còn có thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc theo quy định của Luật Trọng tài thương mại. Chủ tịch UBND tỉnh bị kiện, TAND khu vực sẽ xử sơ thẩm Việc bỏ hình phạt tử hình ở tám tội danh vẫn đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm; mặt khác, đáp ứng được tiến trình tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình, cũng như yêu cầu hợp tác, mở rộng quan hệ quốc tế để phát triển đất nước. phapluat@phapluattp.vn Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS vừa được Quốc hội thông qua có hiệu lực thi hành từ ngà y 1-7, trong đó bỏ hình phạt tử hình ở tám tội danh. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: PHẠM THẮNG Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí. Ảnh: PHẠM THẮNG
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==