16 THẢO VY Ngày 25-6, Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Hà Lan khép lại sau hai ngày làm việc, với nhiều cam kết đáng chú ý về tăng cường đoàn kết quân sự - điều có thể làm hài lòng nhiều thành viên của liên minh. Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo vẫn còn nhiều thách thức cấp bách mà liên minh quân sự này phải đương đầu. “Năm điểm, 5%” Thượng đỉnh NATO kết thúc với một tuyên bố chung gồm năm điểm, bao gồm cam kết bảo vệ lẫn nhau theo Điều 5 NATO, đầu tư quốc phòng 5% GDP, khẳng định sự đoàn kết với Ukraine và đối phó với các mối đe dọa đang nổi lên... “Chúng tôi tái khẳng định cam kết sắt đá đối với phòng thủ tập thể, như được quy định trong Điều 5 của Hiệp ước Washington rằng một cuộc tấn công vào một thành viên là một cuộc tấn công vào tất cả. Chúng tôi tiếp tục đoàn kết và kiên định trong quyết tâm bảo vệ 1 tỉ công dân của mình, bảo vệ liên minh và gìn giữ tự do cũng như nền dân chủ của chúng ta” - theo tuyên bố được đăng trên trang web của NATO. Viện dẫn “những mối đe dọa và thách thức an ninh sâu sắc, đặc biệt mối đe dọa lâu dài từ Nga và mối đe dọa khủng bố dai dẳng”, các đồng minh NATO cam kết đầu tư 5% GDP/năm cho các yêu cầu quốc phòng cốt lõi cũng như chi tiêu liên quan đến quốc phòng và an ninh đến năm 2035. “Các khoản đầu tư này sẽ bảo đảm chúng ta có đầy đủ lực lượng, năng lực, nguồn lực, cơ sở hạ tầng, khả năng sẵn sàng chiến đấu và sức chống chịu kết với mục tiêu 5% GDP, nhiều Chính phủ châu Âu sẽ phải đối mặt với nhiệm vụ chính trị khó khăn là thuyết phục người dân về các mối đe dọa an ninh trước mắt. Những vấn đề cấp bách Theo giới quan sát, hội nghị thượng đỉnh vừa qua của NATO đã bộc lộ hai vấn đề lớn mà NATO đang đối mặt. Đầu tiên là duy trì cam kết của Tổng thống Trump với liên minh. Theo đó, lẽ ra các lãnh đạo NATO phải có một chương trình nghị sự dày đặc. Hội nghị thượng đỉnh chính thức, vốn thường kéo dài nhiều ngày, nay chỉ còn một phiên họp. Tất cả được điều chỉnh để phù hợp với lịch trình của Tổng thống Trump. Việc rút gọn chương trình nhằm giảm nguy cơ ông Trump bỏ về giữa chừng như từng xảy ra tại Hội nghị G7 ở Canada vào ngày 16-6. Theo ông Stefan Wolff, GS An ninh Quốc tế tại ĐH Birmingham (Anh), NATO cần Mỹ, trong khi Mỹ thì không nhất thiết phải là một phần của liên minh. Ông Wolff cho rằng sự đi sau về năng lực của 31 thành viên còn lại so với Mỹ đã lộ rõ qua các đợt không kích của Washington nhắm vào Iran cuối tuần trước. “Vấn đề không chỉ nằm ở việc tăng quân số hay trang bị cho binh sĩ để chiến đấu. Các nước châu Âu còn thiếu hầu hết những yếu tố gọi là “năng lực hỗ trợ thiết yếu”, bao gồm khí tài và công nghệ quân sự cần thiết để giành ưu thế trong một cuộc chiến tiềm tàng” - GS Wolff nhận định. Cũng theo chuyên gia này, một thách thức cấp bách khác của NATO chính là liên minh chưa xác định được đâu là mối đe dọa hàng đầu. Trong NATO, các thành viên chủ chốt trong liên minh NATO đều không ngần ngại coi Nga là mối đe dọa sống còn đối với châu Âu. Điều này đã được nêu rõ trong cả đánh giá chiến lược quốc phòng của Anh lẫn tài liệu chiến lược gần đây của lực lượng vũ trang Đức. Tuy nhiên, quan điểm đó không phải được chia sẻ một cách đồng thuận trong tất cả thành viên. “Một thỏa thuận của NATO về việc tăng chi tiêu quốc phòng có thể sẽ đủ để liên minh tiếp tục tồn tại. Nhưng việc không thể thống nhất một cách rõ ràng rằng đâu là mối đe dọa chính thì hiệu quả của cam kết này có thể chỉ mang tính tạm thời” - GS Wolff kết luận.• Quốc tế - Thứ Sáu 27-6-2025 cần thiết để răn đe và phòng thủ, phù hợp với ba nhiệm vụ cốt lõi của NATO: Răn đe và phòng thủ, ngăn ngừa và quản lý khủng hoảng và an ninh hợp tác” - tuyên bố chung nêu rõ. Mục tiêu mới 5% GDP được chia thành hai phần: 3,5% GDP dành cho chi tiêu quốc phòng thuần túy, như binh sĩ và vũ khí và 1,5% GDP dành cho đầu tư quốc phòng và an ninh rộng hơn, bao gồm nâng cấp hạ tầng như đường sá, cầu cống, cảng biển, sân bay, phương tiện quân sự, an ninh mạng và bảo vệ các đường ống năng lượng. Cách hiểu khác nhau về mức 5% Theo tờ Euronews, hiện nay 23/32 quốc gia thành viên đã đạt mục tiêu mà khối đặt ra vào năm 2014 là chi 2% GDP cho quốc phòng nhưng mục tiêu 5% GDP vẫn còn là dấu hỏi khi các nước thành viên có cách hiểu khác nhau về vấn đề này. Chuyên gia Rachel Rizzo thuộc Trung tâm châu Âu của Hội đồng Đại Tây Dương (Mỹ) nhận định rằng cách diễn đạt trong thỏa thuận 5% “có thể để lại vừa đủ khoảng trống linh hoạt để một số đồng minh lựa chọn không tham gia”. Tây Ban Nha và Slovakia cho biết hiện hai nước không có kế hoạch tăng ngân sách quốc phòng vì vẫn có thể đạt được các mục tiêu năng lực quốc gia dù chi tiêu ít hơn. Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez nói sau hội nghị thượng đỉnh rằng mức 2% là “đủ” và “thực tế” đối với Tây Ban Nha. Trong khi đó, Tổng thư ký NATO Mark Rutte nói với các PV vào cuối hội nghị rằng các mục tiêu đã được tính toán dựa trên quy trình hoạch định quốc phòng, trong đó từng nước được giao mục tiêu năng lực cụ thể và ước tính chi phí cần thiết để đạt được. Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis khẳng định rằng các mục tiêu này “nên mang tính ràng buộc và áp dụng cho toàn bộ 32 thành viên của liên minh”. Về phía Mỹ, Tổng thống Donald Trump gọi lập trường của Tây Ban Nha là “kinh khủng” và cảnh báo sẽ buộc Tây Ban Nha “phải trả gấp đôi” trong các cuộc đàm phán thương mại. Một vấn đề nữa là để cam Các lãnh đạo cùng chụp ảnh tại Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở Hà Lan vào ngày 25-6. Ảnh: NATO Ngày 25-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Mỹ sẽ gặp Iran vào tuần tới, trong bối cảnh Iran và Israel vẫn đang duy trì lệnh ngừng bắn, theo đài CBS News. Ông Trump thông báo điều này trong cuộc họp báo bế mạc Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại The Hague (Hà Lan). Dù cho biết Mỹ sẽ đàm phán với Iran vào tuần tới nhưng ông Trump không nêu rõ ai sẽ tham gia hay cuộc họp này sẽ diễn ra ở đâu. Tổng thống Trump nói rằng Mỹ có thể sẽ đạt được một thỏa thuận chính thức với Iran vào một thời điểm nào đó nhưng ông không nghĩ rằng điều này là cần thiết vì các địa điểm hạt nhân Iran đã “bị phá hủy hoàn toàn”. Tổng thống Trump cũng khẳng định ông không nghĩ Iran và Israel sẽ quay lại một cuộc chiến bởi ông đã giải quyết với cả hai bên. Ông Trump nói rằng ông nhận thấy hai nước đều mệt mỏi, kiệt sức và hai nước cảm thấy hài lòng khi thoát khỏi cuộc chiến. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Mỹ đang nỗ lực sắp xếp các cuộc đàm phán trực tiếp giữa hai nước. “Chúng tôi muốn có mối quan hệ hòa bình với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới và rõ ràng điều đó sẽ phụ thuộc vào thiện chí của Iran không chỉ trong việc tham gia vào hòa bình mà còn trong việc đàm phán trực tiếp với Mỹ, chứ không phải thông qua một tiến trình (trung gian hòa giải) của quốc gia thứ ba hay thứ tư nào đó” - ông Rubio nói. ĐỨC HIỀN Ukraine bình luận về con số 5% GDP của NATO Tại thượng đỉnh NATO, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky được hỏi liệu cam kết của các nước NATO về chi tiêu 5% GDP cho quốc phòng đến năm 2035 có quá chậm trễ hay không. “Chúng tôi cho rằng tiến độ này là chậm. Chúng tôi tin rằng từ năm 2030, Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể sở hữu năng lực vượt trội hơn nhiều. Hiện tại, Ukraine đang cản bước ông ấy, ông ấy không có thời gian để huấn luyện quân đội” - ông Zelensky nói với đài Sky News. Khi được hỏi liệu ông có tin rằng Nga có thể tấn công một thành viên NATO, kích hoạt Điều 5 của Hiệp ước Washington hay không, ông Zelensky đáp: “Chính xác là như vậy, tôi tin điều đó”. Tại thượng đỉnh NATO, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói rằng tác động tiềm tàng từ thuế đối ứng của Mỹ có thể gây thiệt hại cho hoạt động thương mại xuyên Đại Tây Dương và là rào cản đối với việc tăng chi tiêu quốc phòng. Tiêu điểm Thượng đỉnh NATO kết thúc với một tuyên bố chung gồm năm điểm, bao gồm cam kết bảo vệ lẫn nhau theo Điều 5 NATO, đầu tư quốc phòng 5% GDP, khẳng định sự đoàn kết với Ukraine… Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Hội nghị thượng đỉnh NATO ở Hà Lan vào ngày 25-6. Ảnh: THE NEW YORK TIMES quocte@phapluattp.vn Hội nghị thượng đỉnh NATO: Ông Trump, Nga và con số 5% GDP Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) khép lại với cam kết nổi bật của các thành viên về tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 5% GDP. Tổng thống Trump nói Mỹ sẽ gặp Iran vào tuần tới
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==