13 Đời sống xã hội - Thứ Hai 4-8-2025 doisongxahoi@phapluattp.vn Hỗ trợ hơn 55 tỉ đồng để bỏ du lịch cưỡi voi UBND tỉnh Đắk Lắk, Trung tâm Bảo tồn voi tỉnh Đắk Lắk và Tổ chức động vật châu Á (AAF) đã cùng phối hợp, triển khai nhiều giải pháp để tăng tuổi thọ, tăng phúc lợi cho quần thể voi nhà. Cụ thể, AAF cam kết hỗ trợ hơn 55 tỉ đồng để tỉnh Đắk Lắk bỏ du lịch cưỡi voi, chuyển sang dự án mô hình du lịch thân thiện với voi. Mục tiêu của mô hình du lịch thân thiện với voi nhằm bảo tồn những con voi còn lại, đảm bảo sinh kế cho chủ voi, nài voi. Dự án này được thực hiện từ tháng 11-2022 đến tháng 12-2026. Đến nay mô hình du lịch thân thiện với voi tại Vườn quốc gia Yok Đôn đã thu hút hơn 2.300 lượt khách, riêng năm 2024 đã có hơn 1.500 lượt khách. Hiện mô hình này đang được mở rộng đến khu vực hồ Lắk và đã đón những đoàn khách quốc tế đầu tiên. (Theo AAF) Tiêu điểm TIẾN THOẠI Theo ông Trần Đức Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục môi trường và dịch vụ (Vườn quốc gia Yok Đôn, tỉnh Đắk Lắk), nhiều voi nhà đã khỏe mạnh, hạnh phúc khi được cởi bỏ xiềng xích, không phải cõng khách du lịch, được tự do kiếm ăn trong rừng. Đưa voi trở lại với rừng Từ đầu năm 2023 đến nay, ông Y Khu Êban (ngụ xã Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk) đã ký hợp đồng với Tổ chức động vật châu Á (AAF) đưa voi cái Ta Nuôn (41 tuổi) vào lâm phần Vườn quốc gia Yok Đôn để tham gia mô hình du lịch thân thiện với voi. Từ đó đến nay, voi Ta Nuôn không phải cõng khách, được tự do tìm kiếm thức ăn, vui chơi trong rừng nên vui vẻ, khỏe mạnh hẳn lên. “Voi vui vì không phải cõng khách, được tự do sống trong rừng. Tôi vui vì vẫn được chăm sóc Ta Nuôn và còn được trả công tương xứng để bảo đảm cuộc sống” - ông Y Khu Êban chia sẻ. Ông Phương thông tin hiện có sáu voi nhà thuộc sở hữu của các gia đình đang tham gia mô hình du lịch thân thiện với voi như voi Ta Nuôn. Ngoài ra còn nhiều con voi khác thuộc sở hữu của các đơn vị, tổ chức cũng được chăn thả trong lâm phần Vườn quốc gia Yok Đôn. Khi mới trở lại môi trường tự nhiên trong rừng, nhiều voi nhà có sức khỏe kém, tính tình thất thường, dễ nổi nóng do nhiều năm bị đày ải, bị buộc ghế sắt trên lưng, bắt bước trên đường bê tông để cõng khách, phục vụ du lịch. Đến nay, sau một thời gian được chăn thả, được tự do tìm kiếm thức ăn dưới bóng mát của cây rừng, các voi nhà đều mập mạp, sức khỏe tốt. Trong đó, một số voi đã kết bạn, cùng nhau vui đùa, tìm kiếm thức ăn. “Ở đây, voi không phải cõng khách, không bị ảnh hưởng tới thể chất và tinh thần. Nhiều con voi khi mới đến chỉ thích sống biệt lập, thế nhưng hiện có voi H’Blú và Khăm Phanh; Bun Khăm và Y’Khun đã trở thành bạn thân” - ông Phương hồ hởi. Vẫn lời ông Phương, khi mới chấm dứt mô hình cưỡi voi, chuyển sang du lịch thân thiện với voi (chụp ảnh với voi, cho voi ăn…), nhiều du khách bày tỏ không hài lòng. Thậm chí nhiều đoàn khách đòi hỏi được cưỡi voi nhưng bị từ chối. Sau một thời gian vừa triển khai vừa tuyên truyền, phổ biến, dần dà du khách cũng hiểu được tầm quan trọng và ý nghĩa của việc bỏ du lịch cưỡi voi, họ hài lòng với du lịch thân thiện để tăng phúc lợi cho voi. “Hiện nay, lượng khách hưởng ứng mô hình du lịch thân thiện với voi ngày càng tăng. Điều chúng tôi thấy vui nhất là ý thức của du khách đã thay đổi, đã hiểu về việc cần chung tay bảo vệ đàn voi nhà, bỏ cưỡi voi cũng là góp phần bảo tồn voi nhà Đắk Lắk” - ông Phương nói. Hàng chục năm Đắk Lắk chưa có voi con Theo ông Nguyễn Công Chung, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk, vùng đất Buôn Đôn được nhiều người biết đến qua bài hát Chú voi con ở Bản Đôn của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Đây là cái nôi của nghề săn bắt, thuần dưỡng voi rừng, cũng là nơi thường diễn ra hội voi của tỉnh. Thế nhưng thực tế mấy chục năm qua, voi nhà Đắk Lắk nói chung, voi nhà Buôn Đôn nói riêng chưa sinh sản thành công, chưa có voi con. Hơn thế, số voi còn lại trong Buôn Đôn cũng ít dần theo năm tháng. Ngay từ năm 2012, khi Trung tâm Bảo tồn voi được thành lập, việc đầu tiên của đơn vị là xúc tiến, nghiên cứu cho voi nhà sinh sản. Tuy nhiên, lúc này đàn voi nhà Đắk Lắk đều đã “quá lứa lỡ thì”, nằm ngoài độ tuổi sinh sản lý tưởng. Giai đoạn 2017-2021, Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk được sự hỗ trợ của Tổ chức động vật châu Á (AAF) đã thực hiện ghép đôi, cho ba con voi nhà mang thai. Các voi cái mang thai được chăn thả trong môi trường tự nhiên, được tự do tìm kiếm thức ăn, được bổ sung dinh dưỡng, tập thể dục, siêu âm thai, khám sức khỏe định kỳ… Ngày voi sắp sinh, các chuyên gia của AAF và Trung tâm Bảo tồn voi có mặt, chờ đợi và sẵn sàng các phương án hỗ trợ để chứng kiến voi con ra đời. Tuy nhiên, cả ba con voi mẹ đều vượt cạn không thành, voi con bị chết ngạt trước khi chào đời khiến ai nấy đều hụt hẫng, thương xót. “Chúng tôi dự kiến chính xác ngày voi sinh sản và cùng các chuyên gia chuẩn bị sẵn bình ôxy, công cụ massage để Đàn voi trong Vườn quốc gia Yok Đôn được cởi bỏ xiềng xích, tự do kiếm ăn. Ảnh: NP Đắk Lắk tìm cách giữ voi ở lại với người Lực lượng chức năng đã triển khai nhiều giải pháp để tăng phúc lợi, tăng tuổi thọ nhằm bảo tồn đàn voi nhà Đắk Lắk. hỗ trợ voi mẹ. Tuy nhiên, do voi mẹ đã lớn tuổi, chưa được sinh sản lần nào trong đời nên đường sinh sản không tốt, cả ba chú voi con đều chết ngạt trong bụng mẹ trước khi chào đời” - ông Chung kể. Tìm cách để voi ở lại với người Ông Chung cho biết đơn vị đang tiếp tục lấy mẫu máu xét nghiệm, theo dõi và xác định chu kỳ rụng trứng của năm con voi cái để cho mang thai. “Các chuyên gia đánh giá voi nhà Đắk Lắk đã quá tuổi sinh sản lý tưởng. Tuy nhiên, còn nước còn tát, không thể buông xuôi. Nếu không làm mà cứ ngồi im sẽ không có voi hậu bị, sau này đàn voi nhà Đắk Lắk sẽ tuyệt chủng” - ông Chung nói. Ngoài giải pháp tiếp tục cho voi cái mang thai, đơn vị đang xây dựng văn bản để tham mưu Sở NN&MT, UBND tỉnh Đắk Lắk, đề xuất Bộ NN&MT cho nhập khẩu voi cái trẻ từ nước ngoài về. Một số nước trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Lào có nguồn voi cái trẻ. Vì vậy, việc nhập voi cái còn trẻ, trong độ tuổi sinh sản sẽ là phương pháp nhanh và hiệu quả nhất để Đắk Lắk sớm có voi con. Tuy nhiên, nếu thực hiện bằng mua bán voi theo cách thông thường từ nước bạn sẽ rất khó khăn. Bởi lẽ voi là biểu tượng của một quốc gia, việc mua bán phải có sự đồng ý của rất nhiều cơ quan và Chính phủ nước bạn. “Trước đây, từng có đơn vị tư nhân sang nước ngoài mua voi nhưng bất thành. Vấn đề không phải là kinh phí mà ở bản sắc văn hóa của nước bạn. Để được nhập khẩu voi về Đắk Lắk, chỉ có thể thực hiện được bằng con đường ngoại giao như cho tặng. Vì vậy, chúng tôi rất cần sự quan tâm của các bộ, ngành trung ương để thực hiện” - ông Chung nói. Một phương án khác để Đắk Lắk sớm có voi con được ông Chung nhắc đến là bắt voi cái còn trẻ trong rừng về thuần dưỡng. Tuy nhiên, trước khi thực hiện phải có đánh giá số lượng voi rừng bảo đảm ổn định, bền vững và phải có sự đồng ý của rất nhiều cơ quan. “Phương án này cũng không ít khó khăn vì bán kính di chuyển của voi rừng rất rộng. Trong đó, voi rừng ở Đắk Lắk thường di chuyển qua lại bên rừng của Campuchia nên cũng cần sự hợp tác của nước bạn để khảo sát, đánh giá” - ông Chung phân tích thêm.• Hiện lượng khách hưởng ứng mô hình du lịch thân thiện với voi ngày càng tăng. Du khách đã thay đổi ý thức, đã hiểu về việc cần chung tay bảo vệ đàn voi nhà, bỏ cưỡi voi cũng là góp phần bảo tồn voi nhà Đắk Lắk. Voi nhà đang chết dần Mới đây, voi cái H’Khăm (51 tuổi) tại xã Liên Sơn Lắk, tỉnh Đắk Lắk đã chết do bị ngã trong quá trình giao phối. Cái chết của voi H’Khăm không chỉ là mất mát của chủ voi, mà còn gióng tiếp hồi chuông báo động về nguy cơ đàn voi nhà Đắk Lắk sắp tuyệt chủng. Theo ông Nguyễn Công Chung, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk, trước đây, tỉnh Đắk Lắk từng có hơn 500 con voi nhưng hiện nay chỉ còn lại 33 con voi nhà. Hầu hết voi nhà Đắk Lắk đã già yếu, quá tuổi sinh sản. “Nếu không có lớp voi con mới ra đời, sau năm 2050, voi nhà Đắk Lắk sẽ tuyệt chủng. Khi đó, tỉnh sẽ mất đi một biểu tượng đặc sắc về văn hóa, du lịch” - ông Chung nhận định. Ông Y Soh Hra (ngụ xã Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk) kể nơi ông ở từng là xứ sở của voi, thời trước trong buôn làng hầu như nhà nào cũng có voi. Thế nhưng giờ mọi chuyện đã khác, xã Buôn Đôn chỉ còn lại vài con voi. “Số voi còn lại trong buôn làng chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Tôi lo mai mốt Buôn Đôn chẳng còn voi nhà” - ông Y Soh Hra nói. Hầu hết voi nhà Đắk Lắk đều lớn tuổi. Ảnh: TT Du khách đứng từ xa ngắm voi, ghi lại các hoạt động của voi. Ảnh: NP
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==