13 Đời sống xã hội - Thứ Hai 25-8-2025 doisongxahoi@phapluattp.vn Sổ tay PHẠM ANH Theo công bố của các trường, điểm chuẩn đại học (ĐH) năm 2025 theo phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT biến động mạnh. Thay vì giảm, điểm chuẩn ở nhiều ngành, nhiều trường đã tăng cao, tạo nên “cú ngược dòng” khiến nhiều cơ sở đào tạo lẫn phụ huynh, thí sinh bất ngờ. Loạt ngành có điểm chuẩn “chạm nóc” Thống kê từ các cơ sở đào tạo cho thấy những ngành có điểm chuẩn “chạm nóc” 30/30 không còn là điều hiếm gặp. Cụ thể, ở khối trường quân đội, thí sinh nữ phía Bắc vào ngành y khoa (Học viện Quân y) và ngành quan hệ quốc tế (Học viện Khoa học quân sự) phải đạt 30 điểm. Tại ĐH Bách khoa Hà Nội, trong 65 chương trình đào tạo, đa số đều có điểm chuẩn rất cao, từ trên 24 điểm, đặc biệt có hai ngành trên 29 điểm là khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (chương trình tiên tiến) và khoa học máy tính (công nghệ thông tin), nhiều ngành khác điểm trên 27. Ở Trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐH Quốc gia TP.HCM) ở phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT, xuất hiện ngành trí tuệ nhân tạo có điểm chuẩn cao nhất với 29,60. Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TP.HCM) cũng ghi nhận ngành khoa học máy tính - chương trình tiên tiến tiếp tục có điểm chuẩn cao nhất 29,92. Bất ngờ nhất là khối sư phạm với hàng loạt ngành học có điểm rất cao. Hai ngành là sư phạm tiếng Anh và sư phạm tiếng Trung của Trường ĐH Ngoại ngữ (ĐH Quốc gia Hà Nội) cùng 30 điểm. Ngành sư phạm lịch sử - địa lý (Trường ĐH Giáo dục - ĐH Quốc gia Hà Nội) ở 29,84 điểm. Khối ngành sư phạm Trường ĐH Sư phạm TP.HCM cũng có hai ngành sư phạm hóa học 29,38 điểm và sư phạm ngữ văn 29,07 điểm. Tại Trường ĐH Sài Gòn, điểm chuẩn các ngành đào tạo giáo viên dao động 22-28,98. Bất cập từ phân bổ chỉ tiêu và quy đổi điểm Điểm chuẩn cao ở mỗi mùa tuyển sinh ĐH không phải là chuyện lạ, tuy nhiên, nghịch lý đặt ra năm nay là phổ điểm thi tốt nghiệp THPT giảm mạnh nhưng điểm chuẩn nhiều trường ĐH, nhiều ngành lại đổi chiều. Lý giải vấn đề này, PGS-TS Đỗ Văn Dũng, chuyên gia tư vấn tuyển sinh, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, cho rằng nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ cơ cấu phân bổ chỉ tiêu và sự chênh lệch về phương thức tuyển sinh. Cụ thể, tỉ trọng chỉ tiêu cho các phương thức thay thế ngày càng lớn dù có quy đổi điểm qua bách phân vị. Nhiều trường ĐH phía Nam đã dành từ 40% đến hơn 60% chỉ tiêu cho xét học bạ, tuyển thẳng và kỳ thi đánh giá năng lực (ĐGNL) của ĐH Quốc gia TP.HCM. Vì vậy, chỉ tiêu cho phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT giảm áp, dẫn tới tình trạng “cung ít - cầu nhiều”, đặc biệt ở các ngành hot như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, công nghệ thông tin, kinh tế, luật…, nơi điểm chuẩn có thể lên tới 28-30. Bên cạnh đó, năm 2025, có hơn 7,6 triệu nguyện vọng đăng ký, chiếm hơn 73% tổng số thí sinh dự thi, làm áp lực cạnh tranh càng lớn và đẩy điểm chuẩn lên cao. Cán bộ phụ trách tuyển sinh một trường ĐH công lập quy mô lớn ở TP.HCM thẳng thắn nhìn nhận điều khiến điểm chuẩn năm nay tăng cao là do số lượng thí Thí sinh tại TP.HCM dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Ảnh: NGUYỆT NHI Mùa tuyển sinh năm 2025 khép lại với một nghịch lý: Phổ điểm thi tốt nghiệp THPT giảm mạnh nhưng điểm chuẩn nhiều ngành lại tăng cao, thậm chí có ngành “chạm nóc” 30/30. Điều này khiến phụ huynh, thí sinh bất ngờ. Đây không đơn thuần là chuyện thị hiếu chọn ngành hay sức hút chương trình, mà phản ánh bất cập trong xét tuyển ĐH. Năm nay, tất cả phương thức xét tuyển được gộp và xử lý đồng thời trên hệ thống của Bộ GD&ĐT. Không còn xét tuyển sớm hay chia chỉ tiêu riêng cho từng phương thức. Bộ áp dụng cơ chế quy đổi điểm theo một hàm tương quan chung giữa các phương thức: Học bạ, đánh giá năng lực, điểm thi tốt nghiệp, xét tuyển thẳng… nhằm đảm bảo công bằng. Tuy nhiên, chính cơ chế này lại tạo ra biến động. Trước đây, các trường có thể linh hoạt điều chỉnh điểm chuẩn từng phương thức để tuyển đủ chỉ tiêu. Năm nay, khi áp dụng hàm quy đổi, các phương thức bị “ràng buộc” với nhau: Điểm chuẩn của phương thức này kéo theo phương thức kia. Phổ điểm học bạ và đánh giá năng lực năm nay khá cao, trong khi điểm thi tốt nghiệp lại thấp. Khi nhập dữ liệu vào công thức quy đổi, hệ thống buộc phải đẩy điểm chuẩn bằng điểm thi tốt nghiệp lên cao để giữ cân bằng và không vượt chỉ tiêu. Chính công cụ kỹ thuật - hàm quy đổi - đã trở thành “đòn bẩy” khiến điểm chuẩn tăng vọt, bất chấp thực tế phổ điểm thấp. Đây là lý do nhiều ngành hot như công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, sư phạm, kinh tế… có điểm chuẩn chạm ngưỡng 28-30. Thí sinh đạt 9 điểm/môn vẫn có nguy cơ trượt. Trong khi đó, số thí sinh trúng tuyển thực sự bằng điểm thi tốt nghiệp lại rất ít, bởi phần lớn chỉ tiêu đã nằm ở phương thức học bạ, đánh giá năng lực. Cơ chế quy đổi điểm không chỉ khiến điểm chuẩn “ngược dòng” mà còn làm công tác lọc ảo phức tạp hơn. Năm nay, hệ thống lọc ảo phải thực hiện tới 10 lần thay vì sáu lần như mọi năm. Dữ liệu nguyện vọng lớn, thời gian kéo dài. Dù kết quả cuối cùng đảm bảo công bằng nhưng trải nghiệm của thí sinh lại đầy lo lắng. Nhiều em đạt điểm cao nhưng vẫn chờ mòn mỏi vì điểm chuẩn bị đẩy lên sát ngưỡng tuyệt đối. Nghịch lý này cho thấy càng cố gắng công bằng bằng kỹ thuật, kết quả càng trở nên bất thường. Quy đổi điểm là công cụ khoa học nhưng khi áp dụng cứng nhắc, nó tạo ra hiệu ứng ngoài dự kiến - làm méo mó bức tranh điểm chuẩn và gây tranh cãi. Cơ chế mới có mặt tích cực: Hạn chế “xé nhỏ” chỉ tiêu, đảm bảo thống nhất, giảm nguy cơ thao túng điểm chuẩn. Tuy nhiên, thực tiễn năm nay cho thấy nếu không điều chỉnh cách quy đổi, điểm chuẩn sẽ tiếp tục phản ánh nghịch lý thay vì đánh giá đúng năng lực của thí sinh. Điểm chuẩn năm 2025 vì vậy không chỉ là câu chuyện điểm số, mà còn là câu chuyện của một công cụ kỹ thuật chưa được vận hành linh hoạt. Nếu không điều chỉnh kịp thời, nghịch lý này sẽ trở thành rào cản lớn cho cả mục tiêu công bằng xã hội lẫn chất lượng đào tạo ĐH trong những mùa tuyển sinh tiếp theo. PHẠM ANH Điểm chuẩn ĐH năm 2025 tăng “ngược dòng”: Liệu có bất thường? Phổ điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2025 giảm mạnh nhưng điểm chuẩn đại học tăng khiến dư luận đặt câu hỏi liệu có sự bất thường trong công tác xét tuyển năm nay. sinh đăng ký vào một số ngành nhiều hơn hẳn. Tuy nhiên, đây chưa phải là nguyên nhân chính, nó nằm ở việc quy đổi điểm giữa các phương thức. Năm nay, phân bố điểm ở các phương thức khác như học bạ hay ĐGNL cao hơn hẳn, trong khi điểm thi tốt nghiệp THPT lại giảm. Để đảm bảo đủ chỉ tiêu nhưng không vượt quá số lượng, các trường buộc phải đẩy điểm chuẩn xét bằng điểm thi tốt nghiệp lên rất cao. Điều này dẫn tới tình trạng số thí sinh trúng tuyển bằng điểm thi thấp đi, còn điểm chuẩn lại bị đẩy lên bất thường. Vị này thừa nhận có những ngành lấy điểm chuẩn gần 30 nhưng số thí sinh trúng tuyển bằng điểm thi chỉ đếm trên đầu ngón tay. Lý do là khi đã có hàm quy đổi thì trường bắt buộc phải tuân thủ, nếu hạ điểm chuẩn điểm thi đồng nghĩa phải hạ điểm ở các phương thức khác, khiến số lượng trúng tuyển tăng vọt và dẫn đến vượt chỉ tiêu. Ngoài ra, một yếu tố góp phần đẩy điểm chuẩn tăng là chính sách cộng điểm ưu tiên riêng của một số trường. “Từ thực tiễn này có thể thấy việc buộc các trường phải xây dựng và tuân thủ hàm quy đổi trước khi xét tuyển là bất cập. Phổ điểm hằng năm thay đổi nhưng các trường lại phải áp một công thức cố định cho cái biến động điểm đó, dẫn đến nhiều hệ lụy. Tôi ủng hộ việc không xét tuyển sớm nhưng nếu các trường được tự cân đối chỉ tiêu giữa các phương thức thì điểm chuẩn có thể sẽ phản ánh thực chất hơn, thay vì bị đẩy cao như năm nay” - vị này thẳng thắn.• Để đảm bảo đủ chỉ tiêu nhưng không vượt quá số lượng, các trường buộc phải đẩy điểm chuẩn xét bằng điểm thi tốt nghiệp lên rất cao. Ba hệ quả và sự bất công trong tuyển sinh Tuyển sinh ĐH 2025 bộc lộ ba hệ quả bất công rõ rệt. Thứ nhất, điểm chuẩn cao bất thường khiến nhiều thí sinh có năng lực bị loại, dù đạt điểm thi tốt nghiệp rất cao. Thứ hai, bất công địa lý: Kỳ thi ĐGNL chỉ tổ chức ở một số TP lớn, khiến học sinh vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn trong di chuyển, chi phí, thậm chí không thể tham gia. Họ buộc phải dựa vào điểm thi THPT - nơi chỉ tiêu ít và điểm chuẩn bị đẩy lên quá cao. Thứ ba, bất công về chất lượng đầu vào: Nhiều trường dành 20%-60% chỉ tiêu cho xét học bạ, trong khi dữ liệu cho thấy sinh viên trúng tuyển bằng học bạ có kết quả học tập thấp hơn. Điều này gây khó khăn cho giảng viên, buộc chương trình phải điều chỉnh theo nhóm yếu, làm giảm chất lượng đào tạo và gây thiệt thòi cho những sinh viên đã nỗ lực thi tuyển. PGS-TS ĐỖ VĂN DŨNG, chuyên gia tư vấn tuyển sinh, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM Nghịch lý điểm chuẩn đại học năm 2025
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==