4 Thời sự - Thứ Ba 14-10-2025 Đưa TP.HCM lọt vào top 100 TP toàn cầu vào năm 2030 là mục tiêu lớn được đặt ra trong dự thảo Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Để đạt được mục tiêu này, điều cốt lõi là TP.HCM cần một thể chế đủ tầm, đủ quyền năng tương xứng tầm vóc để hành động nhanh, làm thật, chịu trách nhiệm rõ ràng. Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, chuyên gia Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách côngvàQuản lý Fulbright, cho rằng đã đến lúc TP.HCM cần một khung thể chế đặc biệt, không chỉ để thử nghiệm, mà để chủ động sáng tạo, bứt phá và khẳng định vị thế một đô thị toàn cầu đúng nghĩa trong thế kỷ 21. Thể chế chưa tương xứng với sứ mệnh . Phóng viên: Trong quá trình xây dựng TP.HCM trở thành một trong 100 TP toàn cầu vào năm 2030, theo ông, thể chế đóng vai trò then chốt như thế nào? + Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn: Tôi cho rằng thể chế chính là đòn bẩy quyết định việc TP.HCM có thể vươn lên tầm TP toàn cầu hay không. Một TP toàn cầu không được đo bằng quy mô dân số hay GDP mà bằng năng lực tự chủ, khả năng sáng tạo và mức độ hội nhập quốc tế, được vận hành trong một khung thể chế hiện đại, linh hoạt và có trách nhiệm giải trình cao. Chỉ khi được phân cấp và trao quyền thể chế tương xứng, TP mới có thể khơi thông nguồn lực, thu hút nhân tài toàn cầu và triển khai những mô hình kinh tế đột phá mà tầm vóc mới của TP đòi hỏi. Thực tế hiện nay, chất lượng thể chế dành cho TP.HCM chưa tương xứng với kỳ vọng và sứ mệnh dẫn đầu quốc gia. TP vẫn đang bị giới hạn trong chiếc áo thể chế hành chính như một địa phương thông thường. Để bứt phá, TP.HCM cần một thể chế đặc thù có độ mở ngang tầm với các đô thị toàn cầu, được trao quyền tự chủ cao về tài khóa, quy hoạch, nhân sự và hợp tác quốc tế. Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 98 của Quốc hội đã mở ra cánh cửa đầu tiên song vẫn chưa đủ mạnh, chưa đủ sâu, chưa phù hợp với cấu trúc không gian và động lực phát triển mới của TP.HCM sau sáp nhập. Bước tiếp theo, tôi cho rằng phải là một cuộc cải cách thể chế thực chất, mang tính sáng tạo và dấn thân để quyền năng của TP thực sự tương xứng với tầm vóc một đô thị toàn cầu, một trung tâm kinh tế hội nhập quốc tế của Việt Nam trong thế kỷ 21. Quyền tự chủ về tài khóa . Vậy theo ông, đâu là những yếu tố cốt lõi trong thiết kế thể chế mà TP cần tập trung để hiện thực hóa mục tiêu này? + Tôi cho rằng có bốn yếu tố cốt lõi cần được tập trung. Đầu tiên là thể chế tự chủ, trao quyền thực chất. Một TP toàn cầu phải được trao quyền tự chủ cao về tài khóa, quy hoạch, nhân sự và đối ngoại kinh tế. Tức là TP phải được phép quyết định phần lớn ngân sách thu chi, lựa chọn dự án ưu tiên, thiết kế chính sách thu hút đầu tư và nhân tài mà không phải xin phép từng cấp trung gian. Tự chủ ở đây được hiểu là không chỉ được làm mà còn là chịu trách nhiệm với kết quả. Cần gắn quyền hạn với trách nhiệm, khuyến khích bằng thể chế cụ thể để chính quyền dám nghĩ, dám làm, dám chịu. Singapore, Seoul, Dubai hay các TP lớn của Trung Quốc đều đã làm rất thành công điều này. Tiếp đó là thể chế linh hoạt, thích ứng với mô hình phát triển mới. TP cần một hệ thống thể chế có khả năng tự điều chỉnh, kịp thời thích ứng với các xu hướng của thời đại. Sự linh hoạt này sẽ cho phép TP thử nghiệm mô hình mới mà không phải trải qua quy trình “xin-cho” vốn đang cản trở sự năng động và sáng tạo của TP. Yếu tố thứ ba là thể chế cho mô hình chính quyền đô thị. Sau sáp nhập, TP.HCM bước sang giai đoạn phát triển với tư cách một siêu đô thị thống nhất, do vậy đòi hỏi một mô hình chính quyền đô thị mới đủ năng lực quản trị, điều phối toàn bộ không gian kinh tế và xã hội phức hợp của TP. Thể chế này phải bảo đảm sự tập trung, thống nhất và linh hoạt trong điều hành. Cuối cùng là thể chế minh bạch, kiến tạo niềm tin và đổi mới. Thể chế hiện đại không chỉ trao quyền mà còn phải kiến tạo niềm tin. Mọi quyết định phát triển phải dựa trên đòi hỏi của thực tiễn, quy trình minh bạch, sự giám sát của người dân và doanh nghiệp. Chỉ khi có một chính quyền số hóa, minh bạch, có trách nhiệm giải trình mới thu hút được dòng vốn quốc tế và nhân tài chất lượng cao. . Với TP.HCM, Nghị quyết 98 của Quốc hội cùng hàng loạt nghị quyết của Bộ Chính trị gần đây đang tạo hành lang pháp lý rất mạnh. TP.HCM cần làm gì để tận dụng những cơ chế đó giúp TP phát triển? + Điều đầu tiên cần nói rõ là thể chế chỉ có giá trị khi được chuyển hóa thành năng lực hành động. Tôi cho rằng TP.HCM cần tập trung vào ba cấp độ chuyển hóa thể chế. Thứ nhất, phải chuyển hóa từ cơ chế pháp lý sang cơ chế Trong giai đoạn phát triển mới, một khung thể chế xứng tầm là bàn đạp để TP.HCM gỡ bỏ nút thắt, khơi nguồn sức mạnh, khuyến khích sự sáng tạo và quản trị hiệu quả những rủi ro. Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình, lãnh đạo TP.HCM và các đại biểu trao đổi tại Hội nghị triển khai nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng. Ảnh: NGUYỆT NHI LÊ THOA thực hiện Bứt phá thể chế, mở đường cho TP.HCM phát triển Hoạt động tiếp nhận, xử lý hồ sơ tại Trung tâm hành chính công phường Sài Gòn. Ảnh: NGUYỆT NHI Thay đổi tư duy thể chế, chấm dứt “xin-cho” TP.HCM hiện đang đề xuất sửa đổi, bổ sung, mở rộng Nghị quyết 98. Cũng có nhiều ý kiến trước đây cho rằng cần có luật riêng cho TP.HCM phát triển. Những điều này là điều tất yếu bởi vị thế và thực tế phát triển của TP.HCM hiện đã vượt xa khuôn khổ và tầm vóc của Nghị quyết 98. Đặc biệt, nếu chúng ta vẫn giữ tư duy “cho phép làm những gì có trong quy định” thì sẽ không bao giờ tạo được một TP toàn cầu năng động, sáng tạo và hội nhập. Vấn đề cốt lõi khi sửa đổi Nghị quyết 98 không chỉ là mở rộng thêm các lĩnh vực được thí điểm mà là thay đổi tư duy xây dựng thể chế. TP.HCM cần được trao quyền tự do sáng tạo và thử nghiệm chính sách trong những lĩnh vực chưa có quy định hoặc chưa được điều chỉnh, chứ không phải là “cầm tay chỉ thể chế”, tức xin phép thử nghiệm từng cái cụ thể. Tôi nghĩ rằng đã đến lúc TP.HCM phải có hẳn một đạo luật riêng, tạm gọi là Luật Phát triển đô thị đặc biệt TP.HCM. Tinh thần là nếu đã làm thì phải làm cho đáng, nếu muốn đột phá thì phải đột phá xứng tầm. Lý do rất rõ là vị thế, cấu trúc và vai trò của TP hôm nay đã vượt xa khuôn khổ của một địa phương hành chính thông thường. Một siêu đô thị thống nhất sau sáp nhập với mục tiêu trở thành trung tâm tài chính quốc tế và đầu tàu hội nhập của quốc gia thì không thể tiếp tục vận hành bằng một nghị quyết mang tính thí điểm và ngắn hạn mỗi nhiệm kỳ. Nghị quyết 98 là một bước tiến lớn nhưng tinh thần của nó vẫn dừng ở phạm vi “cho phép thử nghiệm trong khung”, trong khi yêu cầu phát triển hiện nay đòi hỏi “trao quyền sáng tạo ngoài khung”. Có nghĩa là cho phép TP được chủ động thiết kế, thử nghiệm và thể chế hóa những mô hình mới mà pháp luật hiện hành chưa kịp điều chỉnh. Một đạo luật riêng sẽ giúp chính danh hóa và ổn định hóa thẩm quyền thể chế của TP, chấm dứt tình trạng “vá víu” nghị quyết, mỗi lần muốn đổi mới lại phải xin cơ chế. Nói cách khác, Luật Phát triển đô thị đặc biệt TP.HCM cần trở thành bộ khung pháp lý nền tảng, bảo đảm cho TP được tự chủ CHÀO MỪNG ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU TP.HCM và định vị siêu đô thị toàn cầu - Bài 2
RkJQdWJsaXNoZXIy Mjg2ODExMg==