6
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Tư4-12-2019
Tiêu điểm
Kháng nghị sau 10 năm án có hiệu lực
Ngày 13-1-2008, tại Bưu điện Cầu Voi (huyện Thủ Thừa, Long An) phát hiện hai
nữ nhân viên bị giết hại, khám nghiệm hiện trường lấy được nhiều dấu vân tay.
Hơn hai tháng sau, Hồ Duy Hải (nhà cách bưu điện 2 km) bị bắt vì bị cho là hung thủ duy nhất
gây án. Hung khí mà Hải bị cho đã sử dụng là con dao, cái thớt và cái ghế.
Nhưng tại tòa, thể hiện chiếc ghế thu giữ được sau khi vụ án xảy ra hơn hai tháng là một
chiếc ghế có mã số khác với mã số ghi nhận trong biên bản khám nghiệm hiện trường. Còn
con dao và thớt là đồ mới do điều tra viên ra chợ mua về làm vật chứng.
Dấu vân tay của Hải không trùng khớp với dấu vân tay tại hiện trường. Xử sơ thẩmvà phúc
thẩm, Hải kêu oan nhưng đều bị án tử hình. Tháng 12-2014, TAND tỉnh Long An thông báo
thi hành bản án tử hình nhưng được tạm dừng đến nay.
Bản án phúc thẩm có hiệu lực từ năm 2009 và 10 năm sau bị kháng nghị. Theo Điều 379
BLTTHS 2015 thì thời hạn kháng nghị theo hướng bất lợi cho người bị kết án là một năm
kể từ ngày án có hiệu lực. Nhưng nếu kháng nghị theo hướng có lợi cho người bị kết án thì
không có thời hạn, ngay cả người bị kết án đã chết mà cần minh oan.
Có thể đình chỉ
vụ án Hồ Duy Hải
Nếu không có sự việc phạm tội hoặc hành vi của Hải
không cấu thành tội phạm, quyết định giámđốc thẩm
có thể hủy bản án đã có hiệu lực và đình chỉ vụ án.
PHƯƠNG LOAN
N
hư
Pháp Luật TP.HCM
đã phản ánh,
VKSND Tối cao vừa kháng nghị giám
đốc thẩm, đề nghị TAND Tối cao hủy
án sơ thẩm của TAND tỉnh Long An và án
phúc thẩm của Tòa Phúc thẩm TAND Tối
cao tại TP.HCM đã kết tội Hồ Duy Hải tử
hình về tội giết người và cướp tài sản để
điều tra lại.
Điều đáng nói là vụ án đã xảy ra từ hơn
11 năm trước, các chứng cứ không còn rõ
ràng, hiện trường đã thay đổi. Vì thế, các
yêu cầu mà kháng nghị đặt ra có thể thực
hiện được hay không và nếu quá trình điều
tra lại không kết quả thì các khả năng pháp
lý nào sẽ xảy ra? Chúng tôi xin giới thiệu ý
kiến của các cựu thẩm phán, kiểm sát viên
(KSV) và luật sư.
Ông
VŨ PHI LONG
,
nguyên Phó
Chánh Tòa Hình sự TAND TP.HCM:
Rất khó giám định những
dấu vết lâu ngày
Kháng nghị của VKSND Tối cao đã chỉ ra
những vấn đề liên quan đến tình tiết chứng
cứ buộc tội của vụ án chưa được làm rõ. Giả
sử kháng nghị này được chấp nhận thì khi
điều tra lại, CQĐT có trách nhiệm thu thập
những chứng cứ mới và đánh giá lại những
chứng cứ đã được thu thập trước đây để làm
rõ được những điểm mà kháng nghị nêu.
Mặc dù vụ án đã xảy ra từ 11 năm trước
nhưng toàn bộ hồ sơ vụ án còn đó, các chứng
cứ buộc tội, gỡ tội còn đó, đặc biệt là bị án
Hải còn đó... Tất cả vấn đề mà kháng nghị
nêu ra CQĐT cần phải làm rõ. Có làm rõ
được các yếu tố cấu thành thì mới đủ cơ sở
để chứng minh tội phạm. Trong trường hợp
không chứng minh được hành vi phạm tội
thì CQĐT cần áp dụng nguyên tắc suy đoán
vô tội theo Điều 13 BLHS 2015.
Theo Điều 388 BLTTHS 2015 thì hội đồng
giám đốc thẩm có các thẩm quyền: Không
chấp nhận kháng nghị và giữ nguyên bản án
đã có hiệu lực pháp luật bi khang nghi; hủy
bản án đã có hiệu lực và giữ nguyên bản án
đúng pháp luật của tòa sơ thẩm hoặc phúc
thẩm bị hủy, sửa không đúng pháp luật. Hội
đồng này cũng có quyền hủy bản án đã có
hiệu lực để điều tra lại hoặc xét xử lại; hủy
bản án đã có hiệu lực và đình chỉ vụ án; sửa
bản án đã có hiệu lực pháp luật; đình chỉ xét
xử giám đốc thẩm.
Kháng nghị đã nêu rõ: “Theo kết luận
giám định, dấu vết vân tay thu giữ tại hiện
trường không trùng với dấu vân tay của Hải.
Thế nhưng cơ quan tố tụng vẫn dùng để lập
luận, kết tội Hải là vi phạm nghiêm trọng”.
Theo tôi, trong một khoảng thời gian dài thì
có những chứng cứ, dấu vết đã bị xóa nhòa.
Nếu điều tra lại, liệu những dấu vết lâu ngày,
nay có còn đủ dữ liệu, điều kiện giám định
hay không? Trong khi đó, vết máu có dấu vân
tay thu giữ tại hiện trường rất quan trọng. Kết
Mặc dù vụ án đã xảy ra từ 11
năm trước nhưng toàn bộ hồ sơ
vụ án còn đó, các chứng cứ buộc
tội, gỡ tội còn đó, đặc biệt là bị
án Hải còn đó.
Báo cáo 10 trang về vụ án
Tại cuộc họp của đoàn giámsát của Quốc hội
về tìnhhìnhoan sai vàbồi thườngoanvào tháng
3-2015, bà LêThị Nga, hiện là chủ nhiêmỦy ban
Tư pháp của Quốc hội, cho biết bà đã dày công
nghiên cứu hồ sơ vụ án này. Bà Nga đến hiện
trương, rồi vào trại giam gặp Hải. Sau đó bà có
báo cáo dài 10 trang, nêu rõ các sai phạm và
đưa ra những nhận định về vụ án, khiến nhiều
người không khỏi ngạc nhiên.
HồDuy Hải
(ảnh nhỏ)
và Bưu điện Cầu Voi chiều 2-12. Ảnh: PL
luận giám định sẽ là chứng cứ chứng minh tội
phạm hoặc được dùng làm chứng cứ chứng
minh gỡ tội cho người bị tình nghi.
Theo Điều 392 BLTTHS thì trường hợp có
một trong các căn cứ quy định tại Điều 157
BLTTHS như không có sự việc phạm tội đối
với Hải hoặc hành vi của Hải không cấu thành
tội phạm… thì hội đồng giám đốc thẩm sẽ
hủy bản án đã có hiệu lực và đình chỉ vụ án.
Ông
TRỊNH MINH TÂN
,
nguyên Trưởng
phòng Kiểm sát xét xử, VKSND TP.HCM:
Dù 1% nghi ngờ cũng
không thể kết tội
Theo kháng nghị của VKSND Tối cao
thì ngay khi án mạng xảy ra, việc điều tra
để chứng minh tội phạm đã có quá nhiều
sai sót.
Về nguyên tắc, khi vụ án xảy ra, CQĐT
và VKS phải có mặt tại hiện trường nơi
xảy ra vụ án thu thập toàn bộ dấu vết, vật
chứng vụ án. Đối với vụ án này, phải thu
giữ mẫu máu ở cái thớt, ghế, dao... để xác
định máu của nạn nhân, máu của hung thủ
(nếu có). Sau đó phải niêm phong các vật
chứng này và có chữ ký của điều tra viên,
KSV, người làm chứng.
Đồng thời người tiến hành tố tụng phải
lấy ngay lời khai của người phat hiện vụ
việc, người làm chứng khác, chụp toàn bộ
hình ảnh hiện trường vụ án, vị trí các nạn
nhân, vị trí các dụng cụ gây án, các dấu
vết tại hiện trường....
Đây là án truy xét, không phải bị bắt quả
tang nên khi xác định được người nghi là
hung thủ cần làm rõ trước khi vụ án xảy ra
thì nghi can đó làm gì, ở đâu. Tức là phải xác
định được việc tiêu thụ thời gian của Hải ở
trước, trong và sau khi án mạng xảy ra.
Khi đã có lời khai thì phải tiến hành xác
minh, ghi lời khai của những người ở nơi Hải
khai ra như người ở tiệm cầm đồ, người này,
người khác xem có phù hợp với thời gian vụ
án xảy ra hay không. CQĐT phải xác định
việc Hải bán tài sản cươp được cho ai, ở đâu,
đồng thời chỉ điểm những nơi đó.
CQĐT cũng phải làm rõ lý do gì có những
mâu thuẫn về thời gian Hải khai trước đó với
thời gian vụ án xảy ra, lý do mâu thuẫn Hải
khai kéo nạn nhân này để đầu lên bụng nạn
nhân kia để cắt cổ nhưng hiện trường thể
hiện không như vậy. Phải giải đáp được lý
do gì sau hai tháng mới thu chiếc thớt, ghế
nhựa tại hiện trường mà mã số ghế không
phải là ghế dính máu khi vụ án xảy ra... Tất
cả mâu thuẫn đó điều tra viên và KSV phải
làm rõ mới đủ căn cứ xác định Hải có phạm
tội hay không.
Hiện nay Hội đồng Thẩm phán TAND Tối
cao sẽ xem xét kháng nghị giám đốc thẩm.
Nếu kháng nghị được chấp nhận thì trong 15
ngày, hồ sơ vụ án sẽ được chuyển cho VKS
để điều tra lại. Nếu hội đồng giám đốc thẩm
hủy bản án để xét xử lại vụ án ở cấp sơ thẩm
(hoặc phúc thẩm) thì trong thời hạn 15 ngày
hồ sơ vụ án sẽ được chuyển lại cho tòa án
có thẩm quyền.
Tuy nhiên, nếu điều tra lại thì việc thu thập
chứng cứ của CQĐT phải gồm các chứng
cứ buộc tội lẫn chứng cứ gỡ tội. Các chứng
cứ này sẽ phải được các cơ quan tiến hành
tố tụng, đặc biệt là VKS đánh giá xem có
khách quan, hợp pháp và có tính xác thực
không. Cơ quan tiến hành tố tụng có trách
nhiệm thực hiện điều này một cách rõ ràng
để đảm bảo chỉ còn 1% nghi ngờ thì không
thể kết tội nghi can.
Luật sư
ĐẶNG ĐỨC TRÍ
,
Đoàn Luật sư
TP.HCM:
Đặc biệt làm rõ vết máu, vân tay
Theo tôi, những yếu tố được xem là chứng
cứ mới để giải quyết phải được thu thập, đối
chiếu với những tình tiết của vụ án. Nhất là
những tình tiết cần phải được làm rõ như vết
máu, dấu vân tay của Hải.
Đến thời điểm này, thời gian xảy ra vụ án
đã lâu nên những chứng cứ có thể mai một,
xóa nhòa. Tuy nhiên, những tài liệu, chứng
cứ như vết máu vẫn có thể xác định được,
dấu vân tay cơ quan chức năng vẫn có thể
truy xét, dò tìm.
Nhiều vụ việc dù thời gian trôi qua đã lâu
nhưng với công nghệ hiện đại vẫn có thể
chứng minh được tội phạm nếu đảm bảo
được các thuộc tính của chứng cứ. Đồng
thời CQĐT phải chịu trách nhiệm đối với
kết luận của mình về chứng cứ. Nếu không
thể chứng minh được hành vi phạm tội của
bị cáo thì phải áp dụng nguyên tắc suy đoán
vô tội đối với Hồ Duy Hải.•
