6
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Tư 11-9-2024
ta đã tạo môi trường cho các DN
sản xuất, kinh doanh và xuất nhập
khẩu có được công cụ bảo hiểm giá
để chủ động cho các hoạt động sản
xuất, kinh doanh, cân đối cung cầu.
Tuy nhiên, hoạt động này cònmột
số tồn tại, hạn chế như chưa niêm
yết được hàng hóa của VN trên Sở
GDHH ở nước ngoài; chưa có sự
tham gia của các nhà đầu tư có tiềm
lực tài chính mạnh như các quỹ đầu
tư, sự tham gia của nhà đầu tư nước
ngoài còn rất hạn chế.
Về nguyên nhân chủ quan, sự quan
tâm của cơ quan quản lý nhà nước,
DN, người dân đối với hoạt động
mua bán hàng hóa qua Sở GDHH
chưa đúng mức; chưa coi trọng hoạt
động này là phương thức, động
lực quan trọng để phát triển kinh
tế thương mại, chưa tương xứng
với tiềm năng phát triển thị trường
hàng hóa ở VN trong bối cảnh hội
nhập quốc tế ngày càng sâu rộng
trên mọi lĩnh vực.
Do vậy, cho đến nay vẫn còn
thiếu các công cụ rất cần thiết để
thúc đẩy hoạt động mua bán hàng
hóa qua Sở GDHH như chiến lược
phát triển hoạt động mua bán hàng
hóa qua sở; chương trình hỗ trợ đào
tạo nguồn nhân lực GDHH qua sở;
kế hoạch tuyên truyền, phổ biến về
GDHH qua sở…
Bất cập từ khung pháp lý
đến thực tiễn
Về mặt khách quan, có thể thấy
khung pháp lý về mua bán hàng hóa
qua Sở GDHH còn nhiều bất cập
qua một số điểm chính dưới đây.
Thứ nhất, nhiều điểmchưa rõ ràng,
minh bạch. Đơn cử như Nghị định
158 quy định về điều kiện thành lập
Sở GDHH, một vấn đề hết sức quan
trọng cho sự ra đời của Sở GDHH
nhưng chỉ quy định các điều kiện
về vốn, cơ sở vật chất kỹ thuật và
điều lệ, hoàn toàn không đề cập đến
chủ thể có quyền đề nghị cấp giấy
phép thành lập sở…
Hay quy định về trường hợp thu
hồi giấy phép thành lập Sở GDHH
nhưng không quy định thủ tục thu
hồi giấy phép.
Các quy định thiếu rõ ràng sẽ
gây khó khăn, lúng túng cho các
cá nhân, tổ chức muốn thành lập
Sở GDHH và khi phải làm thủ tục
chấm dứt hoạt động trong trường
hợp bị thu hồi giấy phép.
Thứ hai, khung pháp lý về mua
bán hàng hóa qua Sở GDHH hiện
hành chưa đầy đủ, đồng bộ.
Nghị định 158 đang thiếu quy định
về một số vấn đề quan trọng đối với
hoạt động mua bán hàng hóa qua
Sở GDHH như các điều kiện của
cổ đông góp vốn thành lập; cơ sở
vật chất phục vụ hoạt động mua bán
hàng hóa thực trên thị trườngGDHH;
thủ tục thực hiện hoạt động đầu tư,
mua bán hàng hóa tại Sở GDHH…
Đối với nhà đầu tư nước ngoài,
Nghị định 158 chưa quy định hoặc
có quy định nhưng chưa cụ thể về
các vấn đề: Hình thức đầu tư; trình
tự, thủ tục thực hiện hoạt động đầu
tư, mua bán hàng hóa; vấn đề quản
lý dòng tiền, tài sản, chuyển lợi
nhuận ra nước ngoài…
Do vậy, hiện nay chưa có nhà đầu
tư nước ngoài nào mở tài khoản và
giao dịch trên SởGDHHởVN trong
khi nhu cầu tương đối lớn, đặc biệt
đối với các mặt hàng của VN sản
xuất và kimngạch xuất khẩu lớn như
cà phê, cao su, hồ tiêu, điều, gạo.
Ngoài ra, Nghị định 158 quy định
hai loại phí là phí thành viên và phí
giao dịch nhưng cho đến nay, BộTài
chính (được giao) chưa ban hành văn
bản hướng dẫn về các vấn đề này.
Bên cạnh đó, hiện chưa có quy
định pháp lý chặt chẽ về quản lý
ngoại hối đối với việc chuyển tiền
thanh toán ra nước ngoài trong
hoạt động mua bán hàng hóa qua
Sở GDHH ở nước ngoài. Điều này
dẫn đến khó khăn cho các DN, nhà
đầu tư trong việc kê khai, quyết toán
thuế và chuyển tiền ra nước ngoài.
Thứ ba, vẫn còn tồn tại những
quy định bất hợp lý, chồng chéo.
Nghị định 158 quy định Sở GDHH
là DN được thành lập và hoạt động
theo quy định của Luật DN và quy
định của nghị định này.
Như vậy, có thể hiểu Sở GDHH
vừa được thành lập theo Luật DN
(bằng hình thức đăng ký thành lập
DN), vừa được thành lập theo Nghị
định 158 (theo giấy phép thành lập
do Bộ Công Thương cấp). Hậu quả
là Sở GDHH vừa phải thực hiện các
nhiệm vụ theo quy định của Luật
DN, đồng thời phải thực hiện các
nhiệm vụ của Sở GDHH theo quy
định của Nghị định 158.
Cơ chế này vừa không rõ ràng về
mối quan hệ giữa DN đã đứng ra
thành lập Sở GDHH và Sở GDHH
(cũng là một DN độc lập), vừa đặt
ra nghĩa vụ tuân thủ rất lớn đối với
Sở GDHH.
Thêmnữa, liên quan đến hoạt động
VÕVĂNTUYỂN,
nguyênPhóVụtrưởng
VụCác vấnđề chung về xâydựng
pháp luật, Bộ Tưpháp
M
ô hình Sở Giao dịch hàng
hóa (GDHH) trên thế giới đã
hình thành, phát triển từ lâu
và các hoạt động GDHH tập trung
ngày càng phổ biến. Mô hình này
giúp nông dân yên tâm sản xuất,
giúp các doanh nghiệp (DN) đầu
tư nguồn vốn hiệu quả, giúp các
nhà đầu tư kiếm lợi nhuận thông
qua cơ chế chênh lệch giá.
Tại Việt Nam (VN), mô hình
này được ghi nhận lần đầu tại Luật
Thương mại 2005. Đã từng có các
đơn vị ra đời là Trung tâmGiao dịch
cà phê Buôn Ma Thuột (BCCE),
Sàn GDHH Sài Gòn Thương Tín
(Sacom - STE), Sở GDHH INFO.
Tuy nhiên, đến nay chỉ còn Sở
GDHHVN (MXV) đang hoạt động.
Điều này cho thấy hoạt động mua
bán hàng hóa qua Sở GDHH tại VN
chưa thực sự phát triển.
Chưa tương xứng với
tiềm năng phát triển
Hiện nay, hoạt động của Sở
GDHH này được điều chỉnh bởi
Mục 3 Chương II Luật Thương mại
2005, Nghị định 158/2006 và Nghị
định 51/2018 sửa đổi, bổ sung Nghị
định 158/2006.
Hơn 19 năm thi hành Nghị định
158/2006, có thể nói hoạt động mua
bán hàng hóa qua Sở GDHH ở nước
Cà phê hiện làmột trong nhữngmặt hàng giao dịch qua SởGiao dịch hàng hóa nhiều nhất hiện nay.
Trong ảnh: Người dânĐắk Nông đang thu hoạch cà phê. Ảnh: VŨ SINH - TTXVN
mua bán hàng hóa qua Sở GDHH
hiện có Thông tư 40/2016 của Ngân
hàng Nhà nước quy định hoạt động
cung ứng sản phẩm phái sinh giá cả
hàng hóa. Thông tư này được ban
hành trong điều kiện trước đây các
sởGDHHởVNchưa được phép liên
thông với các sởGDHH trên thế giới.
Tuy nhiên, Nghị định 51/2018 ra đời
đã giải quyết vấn đề này.
Do vậy, việc tồn tại song song
Thông tư 40/2016/TT-NHNN với
Nghị định 51 đang gây ra sự chồng
chéo trong quản lý nhà nước đối với
lĩnh vực mua bán hàng hóa (qua Sở
GDHH) giữa Ngân hàng Nhà nước
với Bộ Công Thương.
Cần có luật riêng và
chiến lược phát triển riêng
Trước những vấn đề đã nêu trên,
việc đề ra phương án giải quyết giúp
cho hoạt động mua bán hàng hóa
qua Sở GDHH phát triển là điều vô
cùng cần thiết.
Hiện Chính phủ đã có chỉ đạo và
Bộ Công Thương đang chủ trì việc
xây dựng dự thảo Nghị định thay
thế Nghị định 158 và Nghị định 51.
Do vậy, trước mắt, cần tập trung
vào việc xây dựng nghị định thay
thế theo hướng tiếp thu đầy đủ ý
kiến hợp lý, xác đáng của các cơ
quan, tổ chức, DN, đặc biệt là Sở
GDHH VN.
Tuy nhiên, về lâu dài, VN cần sớm
có quy hoạch, chiến lược phát triển
lĩnh vực mua bán hàng hóa qua Sở
GDHH, làm cơ sở thu hút đầu tư
và chủ động cho các hoạt động sản
xuất, kinh doanh, cân đối cung cầu
trong nước.
Bởi lẽ lĩnh vực mua bán hàng hóa
qua SởGDHHcủa nước ta đang từng
bước thay đổi nhưng đang thiếu một
chiến lược phát triển để thực hiện
mục tiêu trở thành một thị trường
GDHH sôi động, lành mạnh, minh
bạch và chuyên nghiệp; hấp dẫn
các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Ngoài ra, việc ban hành một luật
riêng để điều chỉnh về mua bán
hàng hóa qua Sở GDHH cũng là
điều cần thiết. Điều này nhằm bảo
đảm tính đồng bộ, thống nhất của
hệ thống pháp luật, phù hợp với
thông lệ quốc tế, đồng thời thúc đẩy
phát triển một lĩnh vực đầu tư tiềm
năng, một công cụ hữu hiệu giúp
DN phòng ngừa rủi ro.•
Gần 20 năm qua, đã
từng có một số đơn vị ra
đời nhưng đến nay chỉ
còn Sở Giao dịch hàng
hóa Việt Nam (MXV)
đang hoạt động.
Vì sao thị trường
mua bán qua
Sở Giao dịch
hàng hóa chưa
phát triển?
Trải qua gần 20 nămhoạt động nhưng vì nhiều
nguyênnhânnên hoạt độngmua bán hàng hóa
qua SởGiao dịch hàng hóaViệt Namhiệnnay chưa
thu hút được nhiều nhà đầu tư. Vì sao như vậy?
Theo một số chuyên gia, hiện các nhà đầu tư trong
nước chỉ được phép ủy thác cho thành viên kinh doanh
để thực hiện giao dịch với các sở GDHH trên thế giới
mà không được đặt lệnh giao dịch trực tiếp. Điều này
tạo ra nhiều bất lợi trong tình hình thị trườngmua bán
hàng hóa luôn biến động; ảnh hưởng trực tiếp đến
quyền lợi của nhà đầu tư, đặc biệt là khi giá hàng hóa
biến động mạnh.
Bên cạnh đó,Thông tư 38/2013 của Bộ CôngThương
quyđịnhvềgiảiphápcôngnghệvàyêucầukỹthuậttrong
hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở GDHH đã không
còn phù hợp với các quy định tại Luật Giao dịch điện
tử 2023, Nghị định 13/2023 về bảo vệ dữ liệu cá nhân...
Việc đặt ra các yêu cầu kỹ thuật, điều kiện về giải pháp
công nghệ tại Thông tư 38 (tương đương với việc quy
định các điều kiện về ngành nghề kinh doanh) cũng là
trái với quyđịnhcủa khoản3Điều7LuậtĐầu tư2020.
PV
Quy định về giải pháp công nghệ không còn phù hợp
Ngoài cà phê thì đậu tương làmặt hàng có lượng giao
dịch lớn qua SởGiao dịch hàng hóa. Ảnh: THANHTRANG
