CHỦNHẬT 6-9-2015
10
SỨCKHỎE
Sửdụngkhángsinh
mộtcáchđúngđắn
sẽ
tránhđượchọađềkháng
khángsinh.
Đưngphipham
khixaikhangsinh
Ngày nay, nhiều dòng kháng sinh thế hệmới được các hang dược sáng
chê không ngừng. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh lại gây ramột
mối lo khác. Đó là sự đề kháng kháng sinh.
DS
NGUYỄNBÁHUYCƯỜNG,
Australia
V
àosángthứSáu,ngày
28-9-1928,Alexander
Fleming đã “nhảy
cơn” vui mừng và
tuyên bố rằng ông
khámphá rapenicillin.Việckhám
phá ra penicillin đã thực sự làm
nênmột cuộc cáchmạng y học.
Lỗi ởcảbácsĩ và
bệnhnhân
Theo định nghĩa, sự đề kháng
kháng sinh làkhảnăngcủavi sinh
vật có thể chống cự lại tác động
của kháng sinh. Nguyên nhân cơ
bản của sự đề kháng kháng sinh
là sự thay đổi kiểu gene của vi
khuẩn. Sự đề kháng kháng sinh
gặp phải khi sử dụng kháng sinh
cho người và cho cả vật nuôi. Sự
tiếpxúcvớikhángsinhcàngnhiều
thì vi khuẩn càng có cơ hội phát
triểnnhữngđặc tínhđềkhángvới
kháng sinh.
Sự sử dụng kháng sinh bừa bãi
ởmột số nước nhưViệt Nam có
khi cũng là do lỗi lầm của bác sĩ
cũngnhưbệnhnhân. Sựđềkháng
kháng sinh cũng có thể xảy ra khi
cácnhàsảnxuấtđưakhángsinhvào
các sản phẩm diệt khuẩn sử dụng
trongnhànhưnước rửachén, thuốc
rửa bồn cầu... Cũng có khi sự đề
khángkháng sinhxảy rado cácxí
nghiệpdược phẩm sảnxuất thuốc
khôngđúngquy trình, khôngđúng
các chỉ tiêu chất lượng...
Sự đề kháng kháng sinh sẽ dẫn
tới những căn bệnh nghiêm trọng
không tìm được thuốc chữa và là
mộtvấnnạnchohệ thốngy tếcông
cộng. Sự đề kháng kháng sinh có
thểđượcngănchặnbằngcáchhạn
chế những sự kê toa kháng sinh
không cần thiết hoặc sự lạmdụng
kê toa kháng sinh.
Đềkhángkhángsinh
theoquy luật tựnhiên
Cónhiềusựđềkhángkhángsinh
xảy ra hoàn toàn theo quy luật tự
nhiên, ví dụnhưbenzylpenicillin,
haycòngọi làpenicillinG, xem ra
sẽ“bó tay” trướcnhữngvi sinhvật
có trongđường tiêuhóacủangười.
Cũngcómột sốvikhuẩnđềkháng
lại kháng sinh đã từng tiêu diệt
chúng, ví dụ như Staphylococcus
aureushoặcNeisseriagonorrhoeae
bây giờ hầu như đã đề kháng với
benzylpenicillin.Trongquákhứ thì
những loại vi khuẩn kể trên đã có
thể“biết tay”vớibenzylpenicillin.
Vấnnạn lớnnhấtcủasựđềkháng
kháng sinh làmột số vi khuẩn đã
có thể đề kháng với hầu hết loại
kháng sinh.Một khi đãđềkháng,
các loại vi khuẩnnày sẽ “giở trò”
trên sức khỏe conngười.Một vài
thídụđiểnhình làStaphylococcus
aureus đề kháng với methicillin
(methicillin-resistantstaphylococcus
aureus -MRSA), enterococcusđề
khángvớivancomycin(vancomycin-
resistantenterococcus-VRE).Hoặc
vi khuẩn lao đề kháng nhiều loại
kháng sinh (multi-drug-resistant
mycobacterium tuberculosis -
MDR-TB).
Khángsinhđúngcách
Cáchhữuhiệunhấtđểngănchặn
sựđềkhángkháng sinh làhạnchế
kê thuốckhángsinhkhikhôngcần
thiết. Điều nghịch lý là có nhiều
bệnhnhâncứnằngnặcbác sĩ phải
kê toakhángsinhdù rằngcănbệnh
mà bệnh nhân mắc phải bị gây
ra do virus chứ không phải do vi
khuẩn (cần nhớ là kháng sinh chỉ
có thể“ăn thuađủ”vớivikhuẩnmà
thôi, cònvirus thì kháng sinhxem
ra “bó tay”). Về phần bệnh nhân,
khi sử dụng kháng sinh phải tuân
thủ đúng liều lượng bác sĩ đã chỉ
định, cónhiềubệnhnhân thấy sức
khỏeđãcải thiện, tưởng rằngđãhết
bệnhnênbỏngang thuốc đã được
bácsĩkê toa.Vikhuẩnđãđềkháng
kháng sinh cũng như sự đề kháng
kháng sinh cũng có thể truyền từ
người này sang người khác và sự
lan truyềnnàyngàycàngphổbiến.
Đểhạnchếviệcđềkhángkháng
sinh thì cầnhạnchếsửdụngkháng
sinh. Hãy xem kháng sinh làmột
thứcủahiếmcầnphảigiữgìnnhằm
khi hữu sự.Vì vậy cầnbảovệ sức
khỏe để tránh bệnh tật, giữ gìn vệ
sinh thật kỹ lưỡng nhằm làm cho
cácvikhuẩnkhôngcònnơinương
tựa. Nhà cửa cũng phải vệ sinh vì
các convi khuẩndễđềkhángnhư
staph, strep, E. coli thường “đóng
quân”ởnhữngnơi ẩmướtnhưnhà
bếp, nhà tắm, nhàvệ sinh...Vì vậy
cầnphảivệsinhnhữngnơinày thật
kỹ lưỡng.
Cũng không nên đặt niềm tin
vào... quảngcáođểsửdụngnhững
sảnphẩm rửa tay, rửamặt, rửachén
có kháng sinh vì có thể làm cho
vi khuẩn dễ dàng đề kháng. Hãy
tỉnh táo để làmmột bài tính:Một
quảng cáo nói rằng sản phẩm của
họ có thể diệt tới 80% vi khuẩn.
Vậy còn 20% kia sẽ như thế nào?
Chắcchắn rằng20%vi khuẩncòn
sống... nhăn răngnày sẽphát triển
những yếu tố có thể đề kháng lại
kháng sinh.
Nạn đề kháng kháng sinh đang
hoành hành khắp nơi. Hãy chung
taydiệt trừhọanàybằngcách tuân
thủnguyên tắcsửdụngvàcấpphát
khángsinh.TạiÚc,khôngmộtnhà
thuốcnàodámbánkhángsinhcho
kháchhàngnếukhôngcó toabácsĩ,
trừmộtvài loạikhángsinhđãđược
cơquany tếÚcchỉ địnhchodược
sĩ được quyền cấp cho bệnh nhân
trongnhững trườnghợpkhẩncấp.
Bởi nếu không, bằng cấp sẽ được
“lộng kiếng” như chơi.
◄
Ng ít,bệnhnhiều
Rủi romắcbệnhcủangười thườngxuyên thiếungủcaohơnnhiều
so với người ngủ đủ, theomột nghiên cứumới của ĐHCalifornia
SanFrancisco côngbố trên tạp chí
Sleep
.
Nghiêncứuđược thựchiệnvới sự thamgiacủa164namgiới khỏe
mạnh tuổi từ 18 đến 55. Họ được chomang thiết bị giám sát giấc
ngủ trong bảy ngày liên tục. Tiếp đó họ được tập trung, cách ly tại
một khách sạnvà cho tiếpxúcvớimột loại virus gây cảm lạnhbằng
cách nhỏ dung dịch chứa virus này vàomũi. Sau đó họ được quan
sát trongnăm ngàyđể theodõi diễn tiến.
Kếtquả, sovớingườingủbảygiờ/đêm trở lên, rủi romắccảm lạnh
của người ngủ chỉ sáu giờ/đêm hoặc ít hơn cao hơn tới 4,2 lần, rủi
ronàyởngười ngủchỉ nămgiờ/đêmhoặc ít hơncaohơn tới 4,5 lần.
Bác sĩ về tâm thầnhọcAricPrather thuộc nhómnghiên cứunhận
định nhịp sống hiện đại bận rộn khiến ngày càng nhiều người chọn
nhịnngủđể làmviệcnhiềuhơn.Đáng lo làhọxemđó làbình thường,
thậm chí làmột điều kiêu hãnh, tuy nhiên họ không biết rằng giấc
ngủ cần được xem nhưmột phần cơ bản của sức khỏe, như chế độ
ăn uốngvà vậnđộng.
ĐĂNGKHOA
Phụnữ:Tiểuđườngdễdắttớibệnhtim
Sovới phụnữkhôngbị tiểuđường, rủi robị nhồimáu cơ tim của
phụnữbị tiểuđườngcaohơn tới sáu lần, báo
UPI
(Mỹ) đưakết luận
nghiên cứu củaViệnTimWarsaw (BaLan).
Các nhà nghiên cứuđã khảo sát dữ liệu sức khỏe timmạch của gần
7.400phụnữ tạimột sốcơquany tế tạiBaLan.Trongđócógần2.000
phụnữ trẻhơn45 tuổibịnhồimáucơ tim,gần4.300phụnữ trongkhoảng
63-64 tuổivàhơn1.100phụnữ trẻhơn45 tuổikhôngbịnhồimáucơ tim.
Các nhà nghiên cứu tập trung đánh giá năm yếu tố rủi ro đến nhồi
máu cơ tim ở phụ nữ từ tuổi 45 trở lại. Trong đó, tiểu đường là yếu
tốnghiêm trọngnhất, vì rủi robị nhồimáu cơ tim của phụnữbị tiểu
đường caohơn sáu lần sovới phụnữkhôngbị tiểuđường.Rủi rodắt
tới nhồimáu cơ tim củahuyết áp cao làbốn lần, cholesterol cao làba
lần, hút thuốc là 1,6 lần. Đáng chú ý là yếu tố béo phì lại không làm
tăngđángkể rủi robịnhồimáucơ tim.Ởphụnữ lớn tuổihơn thì sự tác
độngcủanămyếu tốnày lênsứckhỏe timcònmạnhhơn.
THIÊNÂN
NgườihútthuốcởMỹngàycàng ít
Tạpchí
HealthDay
giữa tuần rồiđưakhảosát củaTrung tâmPhòng
chống và Kiểm soát dịch bệnhMỹ (CDC) cho thấy tỉ lệ người hút
thuốc ởMỹ hiệnnay đã giảmxuốngmức thấpkỷ lục.
Khảo sát được thực hiện trong ba tháng đầu năm 2015 cho thấy
tỉ lệ người trưởng thành hút thuốc ởMỹ hiện là 15,2%, tiếp tục đà
giảm từ 17% năm 2014 và 18% năm 2013. Tỉ lệ người hút thuốc ở
Mỹ thời điểm năm1962 là 42%.
Tỉ lệ người hút thuốc ởMỹ vào giữa những năm 2000 giậm chân
ởmức 20%, không thể giảm thêm được vì các chiến dịch quảng bá
chốnghút thuốccủaMỹ thời điểmđókhônghiệuquả.Mỹxâydựng
nhiềuđoạnquảng cáovề tác hại của thuốc lá với sức khỏe người và
cho chiếu trên truyền hình nhưng nội dung, hình ảnh quá đáng sợ
nên không thu hút người xem.
Mãi đến khiMỹ thay đổi chiến lược quảng bá chống hút thuốc vào
nhữngnăm2010 thìmục tiêuhạnchếngười hút thuốcmới đạt kết quả.
Con số 15,2% hiện tại là phần thưởng cho nỗ lực này, là kết quả của
hàng loạt hành động kết hợp như ra luật cấm hút thuốc, thực hiện các
chiếndịchphảnđốihút thuốcmạnhmẽ, tăng thuế thuốc lá.
THIÊNÂN
Gợicảmhơnnhờăngiáđậutương
Câyđậu tương còngọi đỗ tươnghayđậunành là loại câyhọđậu.
Hạt đậu tươnggiàuhàm lượngprotein.
Đặcbiệt,khihạtđậu tương trở thànhgiáđậu tương thì trongquá trình
chuyểnhóasẽchohàm lượngcácchấtdinhdưỡngcaohơnhẳnsovới
hạt lúcbanđầugấpnhiều lần,nhưvitaminB2gấp2-4 lần,B12gấp10
lần, Cgấp40 lần, caroten (tiền sinh tốA) gấp2-3 lần, vitaminnhóm
B tăng30 lần.Giáđậu tươngchứanhiềuproteinvàproteinnày rất tốt
để thay thếchoproteinđộngvậtvì ít chấtbéo,đặcbiệt trongmầmđậu
tương chứa chất isoflavones tương tựkích tốnữ estrogen có tácdụng
phòngchữamột sốbệnhcủaphụnữ,đồng thờigiảmcácnguycơbệnh
tim, loãngxươngvàduy trì thờixuânsắc…Trongquá trìnhnảymầm,
hạt đỗ tươngđã sản sinh thêmhàm lượngvitaminE tăngcao, vitamin
K, beta caroten, vitamin C... Vitamin C, E và caroten có khả năng
ngăn chặn tiến trình lão hóa (nhất là lão hóamạchmáu), củng cố hệ
miễndịch suyyếudo tuổi tác, trị bệnhAlzheimer, thoái hóacáckhớp
xương.Tronggiáđậu tương có chứamột lượngkhá lớn cáchormone
nữ như estradiol, genistein và daidzein. Nhờ vậy việc dùng loại thực
phẩm này sẽ giúp các em gái đang tuổi dậy thì hay phụ nữ tuổimãn
kinhcânbằngnội tiết, bảođảm sứckhỏe làmchocơ thể trởnênmượt
màgợi cảm, kéodài tuổi xuân.
TUẤNTHỊNH
Hãyxemkhángsinh là
mộtthứcủahiếmcần
phảigiữgìnnhằmkhi
hữusự.
Ởmộtvàiquốcgia,trongđócóViệtNam,khángsinhđượcmuabánnhư...kẹo,
khôngcầntoabácsĩcũngsẽdẫntớisựđềkhángkhángsinh.
