8
Pháp luật & Cuộc sống
NGUYỄNCÔNGPHÚ
N
ếunhưởnước ta, án
lệdoTANDTối cao
lựachọn, côngnhận
và côngbố thì án lệ ở các
nướchình thànhmột cách
tự nhiên thông qua hoạt
độngxétxửcủacác tòaán.
Khi cóbảnáncủamột tòa
giải quyết đượcmột cách
hợp lý, côngbằngmột vấnđề,một tìnhhuống
màpháp luật nướcđókhôngcóquyđịnhhoặc
quyđịnhkhông rõ ràng, khônghợp lý thì bản
án đó thường được các tòa khác coi là án lệ.
Các tòakhác sẽápdụngquanđiểmgiải quyết
của tòa án trong án lệ đó để xét xử những vụ
án cónội dung tương tự.
Cácnướccôngbốnguyênvăn
bảnán
Vấnđềđặt ra làmcáchnàođể thẩmpháncó
thểbiếtđượcnhữngbảnáncủacác tòaánkhác
tuyên trướcđóđể thamkhảo, ápdụngnhưmột
án lệ. Ở các nước nhưAnh,Mỹ, người ta giải
quyết vấnđềđóbằngcáchchocôngbốbảnán
saukhi xét xửxong (in thành tậphoặcđưa lên
trangwebcủacác tòa).Trong thực tiễn,cácbản
ánhìnhsự,dânsự, thươngmại…đềuđượccác
tòa công bố nguyên văn, kể cả tên tuổi của cá
nhân, tổchức liênquan, têncủacác thẩmphán,
ngoại trừmộtsố trườnghợpđặcbiệtnhưbịcáo,
ngườibịhại là trẻvị thànhniên trongánhìnhsự.
Như vậy, có thể thấy rằng ở các nước phát
triển dù rất tôn trọng quyền riêng tư, danh dự,
uy tíncủacánhân, tổchứcnhưngkhôngvì thế
màkhicôngbốbảnán,người ta lạiphảimãhóa
tên của cá nhân, tổ chức liên quan (trừmột số
trườnghợpđặcbiệt nhưđãnêu).
Ngoài ra,mộtsố tổchứcngoài tòaáncũngcó
thểxuấtbảnấnphẩm tậphợpcácbảnáncó liên
quanđếnmột lĩnhvựcnàođónhằmphụcvụcho
việcnghiêncứucủagiới luật sư, luậtgia, giảng
viên,sinhviên luật...Trongnhữngấnphẩmnày,
người tacó thể tóm tắtnộidungbảnánchogọn
nhẹvà thuận tiệnchongười sửdụngnhưngvẫn
đểnguyên tên thậtcủacánhân, tổchức liênquan
(trừmột số trườnghợpđặcbiệt).
Chẳnghạnnhưấnphẩm
Theenforcement of
intellectual property rights:Acasebook
doTổ
Ởcácnướcpháttriểndùrấttôntrọng
quyềnriêngtư,danhdự,uytíncủacá
nhân,tổchứcnhưngkhicôngbốbảnán,
ngườitavẫnkhôngmãhóatêncủacá
nhân,tổchức liênquan.
Tôn trọngđời sống riêng tư
Việccónênmãhóatêntuổi,địachỉ...củabịcáo,đươngsự
trongánlệhaykhôngvẫntiếptụcgâytranhcãi.
PhápLuật
TP.HCM
xingiớithiệuvớibạnđọcbàiviếtcủaThẩm
phánNguyễnCôngPhú,
PhóChánhtòaKinhtếTAND
TP.HCM.
Khôngmãhóa,
án lệsẽsinh
độnghơn
Thẩmphán
chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) xuất bản
năm 2012 (tái bản lần thứ ba). Ấn phẩm này
tậphợphàngngànbảnánxét xử tranhchấpvề
sở hữu trí tuệ của tòa án nhiều nước, trong đó
người tachỉ tóm tắt nội dungvụáncòn têncủa
cácbên tranhchấp (thường làcáccông ty) vẫn
đượcgiữnguyên.
Mãhóa:Mất sứcnhưngchưachắc
hiệuquả
Vậyởnước ta thìsao?Chođếnnaypháp luật
nước tachưacóquyđịnhvềviệccôngbốbảnán
của tòa.Trong thực tiễn,các tòacũngchưa thực
hiệnviệccôngbốbảnán.Cơ sởdữ liệuvềcác
bảnáncủa từng tòanói riêng, củangành tòaán
nói chungchưađượchình thànhvàphát triển.
Thực trạngnàyđãgâyrấtnhiềukhókhăncho
thẩmphán trongviệc tiếpcậnnhữngbảnánđã
được tuyên trướcđócủacác tòakhác, thậmchí
của chính tòa ánmà thẩmphánđang làmviệc.
Điềuđóđồng thời cũnggâykhókhănchoviệc
nghiêncứucủa luật sư, luật gia, giảngviên...
Nhữngnămqua, thỉnh thoảngTANDTốicao
cóxuấtbảncác tậpsách inquyếtđịnhgiámđốc
thẩmcủaHội đồngThẩmphánTANDTối cao
đểphụcvụchohoạtđộngxétxửcủa thẩmphán.
Trongcácquyếtđịnhgiámđốc thẩmđược inđó,
TANDTối caovẫnđểnguyên tênvàcảđịachỉ
củacánhân, tổchức liênquan.Cònđốivới các
ấn phẩm do các tổ chức, cá nhân ngoài ngành
tòa án biên soạn và xuất bản (thông quamột
nhàxuất bảnđượcphép), đượcphát hành rộng
rãi (bánởcáchiệu sách trongcảnước), các tác
giảcũng thườngđểnguyên têncủacánhân, tổ
chức liênquan trongbảnán.
Mặtkhác, chúng tacũngcó thểdễdàngnhận
thấy các phương tiện thông tin đại chúng vẫn
thường xuyên đưa tin, bài phản ánh về các vụ
án, trongđóvẫngiữnguyên tên thật, thậm chí
cókhicònđưacảhìnhảnhcủacánhân, tổchức
liênquan lênmặt báo.
Nhưvậy, dùpháp luật nước ta chưa cóquy
định về việc công bố bản án của tòa nhưng
trong thực tiễn,vớinhiềuhình thức,mứcđộvà
phương thứckhácnhau,nhiềubảnáncủa tòađã
đượccôngbố rộng rãi trongxãhộivớinguyên
tên thật của các cánhân, tổ chức liênquan.
Cũng cần nhắc lại, dù bản án hay án lệ có
được công bố rộng rãi thì việc này cũng chỉ
nhằmphụcvụ chohoạt độngxét xử của thẩm
phán, hoạt động nghiên cứu của luật sư, luật
gia... chứ hoàn toàn không phục vụ cho việc
bêu riếu, làm tổn hại danh dự, uy tín của cá
nhân, tổ chức liênquan.
Qua tất cảnhữnggì đã trìnhbày, có thể thấy
rằng việc giữ nguyên tên thật, địa chỉ của cá
nhân, tổchức liênquankhicôngbốán lệkhông
gặp trởngạinàođángkểmàcòngiúpchoviệc
tiếpcậnbảnán thật dễdànghơn, án lệ trởnên
sinh động hơn. Ngược lại, nếumã hóa tên cá
nhân, tổ chức có liên quan sẽ làm giảm tính
sinhđộng của án lệ và quan trọnghơn, sẽ tốn
nhiều thời gian, nhân lực choviệcbiên tập lại
bảnán, án lệmàhiệuquảđem lại chưahẳnđã
thuyết phục.
n
Trongmột vụ án ly hôn, sau khi ly hôn tất cả
đươngsựđềumuốncócuộcsốngbìnhyên, hạnh
phúc,cógiađìnhmớiêmđẹp.Họcóquyềnkhông
chongười khácbiếtbímậtđời tưcủamình.Vậyvì
lý dogì mà tên của họ, đời tư của họ lại bị công
bố, phơi bày “từđời này sangđời khác”? Không
cớgìmà chuyện riêng củahọ cứbị người đờimổ
xẻ, phân tích.
Tương tự là các loại án khác. Như án hình sự,
người từngphạm tội đãbị pháp luật trừngphạt,
đã thi hành xongbảnán, ai cũngmuốnquênđi dĩ vãng tù tội để làm
lại cuộcđời.Chắcchắnmộtđiều rằnghọkhôngmuốn têncủahọ“mãi
mãi lưudanh”trongán lệ.
Hiếnphápđãquyđịnh: “Mọi người cóquyềnbất khả xâmphạmvề
đời sống riêng tư, bímật cánhânvàbímật giađình; cóquyềnbảovệ
danhdự,uytíncủamình.Thôngtinvềđờisốngriêngtư,bímậtcánhân,
bímậtgiađìnhđượcpháp luâtbảođảman toàn...”.Hiếnphápvàpháp
luật đãquyđịnhnhưvậy thì khôngvì bất kỳ lýdogì chúng ta lại xâm
phạmđếnquyềnvềhọ tên,quyềnvềđời sống riêng tưcủangườikhác.
Luật sư
LÊNGỌCPHỤNG
,
ĐoànLuật sưTP.HCM
Xinđừngkhơi gợimặccảm
Việcgiữnguyênhaymãhóamộtsốđặcđiểmnhân
thâncủangườiphạm tội trongbảnánhìnhsựđược
sửdụng làmán lệcầnđượcquantâmdướinhiềukhía
cạnh, trongđócầnchútrọngyếutốnhânđạo.
Đành rằngngười phạm tội phải bị trừngphạt về
hànhvidohọgâyranhưngđiềuđókhôngcónghĩa
họmãimãivẫnlàngườiphạmtội.Chúngtabiếtrằng
khiđượcxóaántích,họđãkhôngcòn làngườiphạm
tộinữa.Vìvậy,việcchúngtavẫnsửdụngtêntuổi,đặc
điểmnhânthâncủangười từngphạmtội trongán lệkhôngcóvai tròtích
cựcnàochohoạtđộngxétxửmàngượclạisẽcónguycơlàmhọphảibịthiệt
hạivềdanhdự,uytín.Hơnnữa,tội lỗitrongquákhứbịkhơigợi lạisẽgâyra
mặccảmchongười từngphạmtội,khôngthểhiệntínhnhânđạocủaviệc
xử lýngườiphạm tội,gâykhókhănchohọ trongviệc táihòanhậpxãhội.
Ngoài ra,đốivới trườnghợpngườiphạmtộibịhìnhphạttùchungthân
hoặc tửhình thì việcnêuđíchdanhhọ trongán lệcũngcónguycơgây
ranhững tổn thất tinh thần, cản trởngười thâncủahọ thamgiacácmối
quanhệxãhội.
TS
NGUYỄNHUỲNHBẢOKHÁNH
,
TrườngĐHLuậtTP.HCM
Giật túi xách, ra tòabảo“kiếm tiềnchữabệnhchocon”
(PL)-Ngày14-3, TANDTP.HCMđã tuyênphạtNguyễn
TuấnTú bốnnăm tù về tội cướp giật tài sản. Tại tòa, Tú nại
do cần tiền chữa bệnh cho con nênmới nảy sinhý định đi
cướp giật. HĐXX không đồng tình: “Bị cáokhông nên lấy
con cái ra để biệnbạch cho lòng tham củamình. Hành vi
của bị cáo thực tế không giúp đỡ gì cho con của bị cáo cả”.
Theo hồ sơ, Tú vừamãn hạn tù (về tội cố ý gây thương
tích) được hai tháng. Rạng sáng 23-6-2015, Tú chạy xe trên
các tuyến đường trung tâmTPđi tìm người sơ hởđể cướp
giật tài sản. Đến đườngNguyễnTrãi (quận 1), thấy hai du
kháchnữ JolyvàWiliam (quốc tịchAnh) đang đi bộ, trên
người đeo túi xách, Tú áp sát giật túi rồi tăng ga bỏ chạy.
Đúng lúc nàyhai trinh sát Công anquận1đangđi tuần tra
đã phát hiện, truyđuổi. Tú chạymột đoạn thì để xe lại chạy
bộ nhưngvẫnbị bắt.
HOÀNGYẾN
,
