14
THỨBA
5-4-2016
Phóng sự - Chuyên đề
TRUNGNHÂN-ĐĂNGKHOA
N
hững thông tinđầu tiênđược hãng tinTheGuardian
côngbốvềbộhồ sơ“PanamaPapers” (tạmdịch: “Tài
liệuPanama”) đã trở thànhmột “quảbom tấn” trong
giới báo chí điều tra.Hơn11,5 triệu tài liệuvề thuế códấu
ấn của hãng luật Mossack Fonseca tại Panama đã bị rò rỉ
cho tờnhật báo
SueddeutscheZeitung
(Đức).Được tổchức
LiênminhNhàbáoĐiều traQuốc tế (ICIJ) côngbốvàkêu
gọi hơn100nhóm truyền thông trên thếgiới thamgiađiều
tra, “Tài liệuPanama”đãđưa raánh sángmột trongnhững
đườngdây tiềnđen lớnnhất trong lịch sửvới sự liênquan
của hơn 214.000 công ty và tổ chức hải ngoại, cùng hơn
140 chính trị gia trên thế giới, trong đó có đến 12 người
đã hoặc đang là nguyên thủ quốc gia.
Thếgiới ngầm của tiềnđen
Trongnhữngnămgầnđây, cáccuộcđiều tracủachínhphủ
cácnướcchủyếu tập trungvàocách thứccácngânhàng lớn
trên thếgiới lưu chuyển, giấugiếmvà rửa tiền chogiới nhà
giàumuốn làm khối tài sản khổng lồ củamình trở nên vô
hình.Tuynhiên, bộhồ sơ“Tài liệuPanama”đã rọi ánh sáng
lênmột góckhuất khác củamạng lưới tiềnđenxuyênquốc
gia với quymô hoạt động khổng lồmà ít ai ngờ đến được:
Các hãng luật và các công tyma. Trong hơnmột năm qua,
cácnhàbáoquốc tếđãphối hợpđiều tra tổngcộng214.488
pháp nhân tài chính hải ngoại - từ công ty tư nhân đến các
quỹ hay tài sản ủy thác. Sợi chỉ nối tất cả công ty, tổ chức
vànhữngnhânvật tìnhnghi nàychính làmột công ty luật ít
người biết đến tại Panama: HãngMossackFonseca.
Chủ nhân của hãng luật tạo nên thế giới ngầm của dòng
tiền đen là luật sư gốcĐức JurgenMossack và đối tác của
ông làRamonFonseca -một chính trị giavànhàvănquyền
lực tại Panama. Cả hai là “thuyền trưởng” của ngành công
nghiệp rửa tiền bằng công tyma tại những nước có chính
sách thuế lỏng lẻo - những “thiênđường trốn thuế”.Những
Bộhồsơ“TàiliệuPanama”
hélộthếgiớingầmcủamột
mạnglướirửatiềnkhổnglồ
xuyênquốcgia.
TừPanamađếnMoscow:
Mạng lưới rửa tiền
chấnđộng thếgiới
Hãng luậtMossackFonseca là
trungtâmcủađườngdâyrửa
tiềnxuyênquốcgia.Ảnh:BBC
Sốtiềnđengiấuởnhững“thiênđườngtrốnthuế”có
thểtừ21.000đến32.000tỉUSD, lớnhơncảtổngnợ
quốcgiacủaMỹ.
“Nghi can”nhận làngười bị hại?
Trướckhi tờ
TheGuardian
chính thứccôngbố thông tin
về “Tài liệuPanama”, điệnKremlinđã họpbáo thông tin
trướcvềmộtcuộc“tấncông truyền thông”nhắmđếnnhà
lãnhđạonướcNgaVladimirPutin, cùngnhữngngườibạn
vàngười thâncủaông.PhíađiệnKremlinchobiếtcuộctấn
côngnàysẽđượctiếnhànhởmộtsốnướctrongvàingàytới.
Trong khi đó, người đứng đầu công ty luật đóng tại
Panamađã từ chối bất kỳhànhvi sai trái nàovà chobiết
công ty của ôngđã trở thànhnạnnhân của “một chiến
dịchquốctếchống lạiquyềnriêngtư”.TheohãngReuters,
GiámđốcCông tyLuậtMossackFonsecaRamonFonseca
chobiếtcôngtycủaôngđãbị tintặctấncôngthànhcông
nhưngởmức“giớihạn”.“Bảomật làmộtquyềnthiêng liêng
củaconngườinhưngcónhữngngườikhônghiểuđiềuđó.
Chúng tôi tin vàoquyền riêng tư và sẽ tiếp tụcđảmbảo
rằng tất cảkháchhàngcủachúng tôi đượcbảovệquyền
đó”-ôngFonsecanhấnmạnh.
Quymôkhổng lồ
Theothôngtintổnghợpvề“Tài liệuPanama”đượcđăng
tải trêntrangFusion,nhữngphápnhântìnhnghi thamgia
vàođườngdâytiềnđenxuyênquốcgianày liênquanđến
mộtsố lượngkỷ lụccácchínhtrịgiavàngườinổi tiếngtrên
thếgiới:12nguyên thủquốcgia;61người thânvàbạnbè
củacácnguyên thủquốcgia; 128chính trịgia,quanchức
chínhphủ và tổ chứcquốc tế; 29 tỉ phúnằm trongdanh
sáchnhữngngười giàunhất thếgiới của tạp chí
Forbes
.
Tổng cộng cóđến202quốcgia có liênquanđếnđường
dây rửa tiềnxuyênquốcgianày.
hoạt động của ngành công nghiệp rửa tiền này đã tạo ra
những ảnh hưởng to lớn cho nền tài chính thế giới kể từ
thập niên 1970đếnnay.
Theo tờ
SueddeutscheZeitung
, hoạt độngkinhdoanhcủa
Mossack và Fonseca có quymô đến hơn 500 nhân viên và
người cộng tác, vươnđếnnhiềuquốcgia trên thếgiới.Tổng
hợpdữ liệu từNgânhàngThếgiới (WB),QuỹTiền tệQuốc
tế (IMF), LiênHiệpQuốc (LHQ) và ngânhàng trungương
củahơn139quốcgia, TS JamesHenry, cốvấn cấp cao của
Mạng lưới Công lý thuế năm 2012, cho biết số tiền đen
giấuởnhững “thiênđường trốn thuế” có thể từ21.000đến
32.000 tỉUSD.Con sốnàycòn lớnhơncả tổngnợquốcgia
của toàn nướcMỹ.
“Nếu như có tồn tại trên đời một phương tiện cho phép
tội phạm nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, phương tiện đó
chính là các hệ thống tài chính không minh bạch và khả
năng sử dụng các công tyma vô danh để rửa tiền” - theo
ôngPorterMcConnell,GiámđốcLiênminhMinhbạch tài
chính. Ông cho rằng những công tyma hiện đóng vai trò
rất lớn để lưu chuyển dòng tiền đen từ bộ ba “T” hắc ám
của các nước: Tập đoàn trốn thuế, tham nhũng chính phủ
và tội phạm có tổ chức.
Đợt rò rỉ tài liệunày từhãng luậtMossackFonsecađược
đánh giá là lớn gấp 100 lần “quả bom tấn”Wikileaks năm
2010 về các bê bối tình báo quốc gia. Các tài liệu bị rò rỉ
của hãng luật này trải dài suốt hơn40năm, có thời gian từ
nhữngnăm1970đếngầnđâynhất là tháng12-2015.Những
trang báo lớn có tham gia điều tra như
TheGuardian
hay
BBCđềuđánhgiá đây có thể là cuộc điều tra toàn cầu lớn
nhất lịch sử từ trước đến nay.
Những cái tên lớnnặng ký
Bộ “Tài liệu Panama” đã điểm ra nhiều cái tên nặng ký
trong giới chính trị gia và chính khách quốc tế cómối liên
hệ với các chủ sởhữunhững công tyvà quỹ tài chínhmaở
hải ngoạimàMossackFonseca góp tay tạo ra.
Người đầu tiên làTổng thốngNgaVladimirPutin.Dù tài
liệu không đề cập cụ thể tênTổng thốngNga Putin nhưng
cóđềcậpđếnviệcmột sốngườibạnôngPutinđãkiếmhàng
triệuUSD từcácgiaodịchmàhọ sẽkhông thểcóđượcnếu
khôngđượcôngPutinhỗ trợ. “Tài liệuPanama”đặcbiệtnêu
rõ trườnghợpôngSergeiRoldugin,một người bạn thâncủa
ông Putin. Theo đó, ông Putin có thể đã kiếm được ít nhất
100 triệuUSD từhỗ trợôngSergei Roldugin.
LãnhđạoNgânhàngRossiya (Nga) làôngYuriKovalchuk
cũng bị cho là có dính líu đến thế giới ngầm tiền đen. “Tài
liệu Panama” cho thấy ôngYuri Kovalchuk và ngân hàng
Rossiya đã chuyển ít nhất 1 tỉ USD cho một công ty hải
ngoại có tên làSandalwoodContinental.Nguồngốc số tiền
này đến từ hàng loạt khoản vay không cần thế chấp khổng
lồ từ ngân hàng nhà nước Nga Russian Commercial Bank
(RCB) chi nhánhởđảoCyprus vàmột số công tynhànước
Ngakhác.Một số trongkhoản tiềnvay từngânhàngRCBđã
đượcchuyển lạivềNgavới tỉ lệ tiền lãicaongấtngưởng.Tiền
lãi nàyđượcchuyểnđếnmột số tài khoảnbímật ởThụySĩ.
Người thâncủaChủ tịchnướcTrungQuốcTậpCậnBình
cũng không nằm ngoài danh sách. Theo bộ tài liệu được
tiết lộ,ĐặngGiaQuý, anh rể của ôngTập, trongnăm2009
đã thông quaMossack Fonsecamở hai công tyma tại đảo
Virgin (Anh). Trong thời điểm này, ôngTập vẫn còn là ủy
viênBộChính trịTrungQuốcnhưngvẫn chưagiữghế chủ
tịchnước.Người thâncủa ítnhất támcựuủyviênvàủyviên
đươngnhiệm củaBộChính trị TrungQuốc cũng có tài sản
tại nước ngoài thông quaMosseckFonseca.
Những tài liệumới được công bố này còn có khả năng
hủyhoại toànbộ sựnghiệp chính trị củaThủ tướng Iceland
Sigmundur DavíðGunnlaugsson. Thủ tướng đương nhiệm
của IcelandvàvợAnnaSigurlaugPálsdóttir làđồng sởhữu
một công ty có tênWintris Inc thành lập năm 2007 ở đảo
Tortola thuộc quầnđảoVirgin củaAnh. Ngaykhi “Tài liệu
Panama”đượccôngbố, các lãnhđạođối lậpđãbànkhảnăng
bỏphiếu tínnhiệmThủ tướngGunnlaugsson.CựuThủ tướng
JóhannaSigurðardóttircho rằng thủ tướngđươngnhiệmnên
báo cáo trung thực những gì tài liệu này đề cập và nên từ
chức nếukhôngkiếmđủ số phiếu tínnhiệm.
Ngoài ra, bộhồ sơchấnđộng“Tài liệuPanama”cũng liệt
kê vô số chínhkháchkhác có liênhệ với hãng luật Panama
đểđưa tài sảnđếncác“thiênđường trốn thuế”nhưcựuTổng
thốngAiCậpHosniMubarak, cựu lãnhđạoLibyaMuammar
Gaddafi, Tổng thống Syria Bashar al-Assad, Tổng thống
Ukraine Poroshenko, hay cả những ngôi sao nổi tiếng như
LionelMessi, diễn viên JackyChan.
n
ChủtịchTrung
QuốcTậpCận
Bình
(trái)
,Tổng
thốngNga
VladimirPutin
(giữa)
vàsiêu
saoLionelMessi
(phải)
đềucó
mối liênhệvới
MossackFonseca.
Ảnh:AFP/
REUTERS
