4
THỨBA
5-4-2016
Nhà nước - Công dân
VỤ “CÔNGANBỊ TỐGÀI BẪY TRONGVỤ CƯỚP”
Khôngđược thúcđẩy tộiphạm
Luật sư
HOÀNGNGỌCBIÊN
,ĐoànLuật
sưTPHàNội, nguyênđiều traviêncaocấp,
Thanh traBộQuốc phòng:
Luậtkhôngchophép“gàibẫy”
Bộ luật Tố
tụng hình sự
(TTHS) 2003
không có quy
định cho phép
công an thực
hiện các biện
pháp như đưa
tiềnchongườibị
hại rồi“gàibẫy”
đểbắt người có
một số hành vi nhưng chưa cấu thành tội
phạm như trưởng công an huyện đã nêu.
Do đó, biện pháp “gài bẫy” được coi là
hành vi trái pháp luật và có dấu hiệu cố ý
làm sai lệch hồ sơ vụ án vớimục đích làm
oan người khác.
Khoản5Điều135,Điều137Bộ luậtTTHS
2003quyđịnhkhi lấy lời khai của người bị
hại dưới 16 tuổi phải cómặt người đại diện
hợp pháp của người đó. Thực hiện việc lấy
lời khai của Vân mà không có mặt người
giám hộ là vi phạm thủ tục tố tụng nghiêm
trọng nên lời khai không được sử dụng làm
chứng cứbuộc tội.
Bộ luậtTTHSnăm2015cóhiệu lựcngày
1-7-2016 mới cho phép áp dụng các biện
phápđiều tra tố tụngđặcbiệt vàkhi ápdụng
thìđiều traviênchỉđược:
“Ghiâm, ghihình
bí mật; nghe điện thoại bí mật; thu thập bí
mật dữ liệu điện tử”
.
Vàchỉđượcápdụngcácbiệnphápnày trong
giớihạnvài loại tội (xâmphạmanninhquốc
gia,ma túy, thamnhũng, khủngbố, rửa tiền;
tội phạm có tổ chứcđặcbiệt nghiêm trọng).
Khi tiếnhành cácbiệnphápđiều tra tố tụng
đặc biệt phải được sự phê chuẩn củaVKS.
Đây làmột điểmmới để công khai hóa các
hoạt động điều tra nghiệp vụ.
Luật sư
NGUYỄNVĂNHỒNG
,
ĐoànLuật sưTP.HCM:
Hoạtđộng tố tụngphải
côngkhai
Từgócđộpháp
luậthìnhsự,khó
cókhảnăngNhà
nước và ngành
cônganchophép
sửdụngloại“biện
phápnghiệpvụ”
tạođiềukiệnvà
thúc đẩy hành
vi phạm tội xảy
ra. Giải thích
của trưởng công anhuyện cũngđãgián tiếp
thể hiện sự không chắc chắn và không hiểu
luật.Bởi lẽnếu làbiệnphápnghiệpvụđược
pháp luật chophép thì phải nêu rõquyđịnh
tại vănbảnnào, điều luật nào, tiếnhành loại
hoạt động gì. Không thể cứ lúng túng “có
thể, có thể...”.
Hơnnữa,nếuđã làquyđịnhcủa luậtTTHS
và lại “trong hoạt động tố tụng” hình sự thì
đều là (vàphải)côngkhai.Mọiviệcphải căn
cứ vào thực tế khách quan của hành vi xảy
ra trên thực tế, không được thúc đẩy hành
vi phạm tội của người khác. Hơnnữa, quan
hệ giữa bị cáo và nạn nhân là quan hệ tình
cảm, thậm chí ăn chung và xài tiền chung,
việcđưa tiềnnếu có là chomụcđích sửaxe
thì hoàn toànkhông có hành vi trấn, cướp.
Việckhông tìmhiểu,xácminhkỹmốiquan
hệgiữahaigiađình,giữabị canvàbịhại, lấy
lờikhai trẻdưới16 tuổi thiếungườigiámhộ…
cho thấy việc điều tra có quá nhiều sơ hở,
nóngvội và ápđặt theođịnhkiến chủquan.
Trưởng công an huyện đổ trách nhiệm
chính sang cho cơquan công tố là thiếu cầu
thị. Bởi lẽ nếu có sai phạm trong hoạt động
TTHS, đặc biệt là làmoanhoặc điều tra kết
luận thiếuchínhxác (cósai)... thìcáccơquan
tiến hành tố tụng có trách nhiệm liên đới,
trongđó tráchnhiệmđầu tiên thuộcCQĐT.
Luật sư
HÀHẢI
, ĐoànLuật sưTP.HCM:
Chứngminh tội phạmphải sử
dụngbiệnpháphợppháp
Theobáođăng,
cảbịhạivàbịcáo
đều khai bị cáo
đánhbị hại làvì
ghentuông,không
hềcóviệcbịcáo
đánh bị hại đến
khảnăng tê liệtý
chí,khôngchống
cựđượcđểcướp
tiền. Đối chiếu
với Điều 133BLHS về tội cướp tài sản thì
hànhvi của bị cáo cũng chưa đápứngđược
mặtkháchquancủa tộiphạm.CQĐTvàVKS
chưa xác định được sự thật khách quan vì
chưa làm rõquanhệ củaVânvàTiến, chưa
làm rõ lời khai của chamẹVânvàTiến làm
cơ sở cho kết luận điều tra.
Theo Điều 10 Bộ luật TTHS thì CQĐT,
VKS“phải ápdụngmọi biệnpháphợppháp
đểxácđịnhsự thật củavụánmột cáchkhách
quan, toàndiệnvàđầyđủ, làmrõnhữngchứng
cứ xác định có tội và chứng cứ xác định vô
tội”.Mọibiệnpháphợpphápcónghĩa làbiện
pháp đó phải được quy định trong Bộ luật
TTHS. Cơ quan chức năng chỉ có thể được
quyền áp dụng các quy định của pháp luật,
làm những điều pháp luật cho phép. Chưa
thấy cóquyđịnhnào chophépđiều traviên
khi chưa làm rõ các tình tiết vụ việcmà đã
lấy800.000đồngđưa cho côbé chưa thành
niênđể tạo lậpchứngcứ.Dođócông luậncó
cơ sở khi cho rằng đã có sự gài bẫy.
Theoquyđịnh tạiĐiều64vàĐiều65Bộ
luậtTTHSvềchứngcứ thì“dàncảnh”không
phải làmột trongnhữngcách thu thậpchứng
cứđượcBộ luật TTHSquyđịnh. Chứng cứ
phải là những gì có thật. 800.000 đồng do
công an đưa để bị hại đưa cho bị cáo nhằm
khép tội cướp tài sản không được xem là
chứng cứbởi chỉ làmột sựdàndựngđể tạo
nên tội chongười khác.Tráchnhiệm chứng
minh tộiphạm thuộcvềcơquan tiếnhành tố
tụng.Trong trườnghợpnàyCQĐTvàVKS
khôngchứngminhđược tộiphạm, khôngđủ
chứng cứbuộc tội.Vụviệc códấuhiệuoan
sai, kéodài vụ ánbằng cách trả hồ sơnhiều
lần sẽkhiến tình trạngbị cáo thêmkhốnkhổ
và tốnkémngân sách, dễkhiếndư luậnhiểu
rằng đó là cách giúp hai cơ quan tiến hành
tố tụng cốbuộc cho được tội.
Luật gia
NGUYỄNTHANHLƯƠNG,
Hội Luật giaTP.HCM:
Cầnchobị cáo tại ngoại
Theothừanhận
củatrưởngcôngan
huyện thì“trước
đóbịcancómột
sốhànhvinhưng
chưa cấu thành
tội phạm”.Diễn
biếncâuchuyện
cho thấy saukhi
cônganhuyệnđưa
tiền choVân để
đưa choTiến thì tội phạm đã hoàn thành và
Tiếnbịbắt.Nhưvậy là thúcđẩyhànhviphạm
tội,khôngđúngvớibảnchất sựviệcvàý thức
chủquancủaTiếnvềhànhvi cướp.Bởi theo
nhưbáophảnánh, giữaVânvàTiếncóquan
hệ tình cảm từ năm 2013, bị hại không hợp
tácđiều tra, trongkhimẹ (đồng thời làngười
giámhộđươngnhiên)củaVânđãkhẳngđịnh
không cóviệcTiến cướp tài sản của conbà.
Trưởngcônganhuyệncho rằngđây làbiện
phápnghiệpvụđể làmcăncứđấu tranh, tạo
điềukiệnchovụviệcđượcnhanhchóngkết
luậnnhằmxácđịnh cóphạm tội haykhông.
Lập luận này không thuyết phục và có dấu
hiệubao che hànhvi sai phạm.
Theo tôi, cần thayđổiđiều traviênvàmời
ngườigiámhộđểkhắcphục tình trạngbịhại
vắngmặt.Đồng thời, thayđổibiệnphápngăn
chặnđối vớiTiếnnhằmphòng tránhvà hạn
chế gây ra oan sai.
n
BàNguyễnThị Thừa, mẹ của cháuNguyễnThị BíchVân (16
tuổi) - người bị hại trong vụ án kể: Ngày 29-11-2015, ba ngày
sau khi TAND huyệnDiênKhánh tuyên phạt Tiến bảy năm tù về
tội cướp tài sản, Vân đột ngột bỏ nhà đi trốn. Nó gọi điện thoại
về, giọng hoảng hốt nói có hai chú công an huyện đến nhà bảo
nó trốn đi. Chứ nếu ở nhà, khai báo lung tung sẽ bị bắt ở tù thay
cho thằngTiến. Tui năn nỉ nó về, bảo sự việc có sao con cứ khai
vậy, mẹ nhờ luật sư rồi, không ai bắt bỏ tù đâu. Nhưng nó không
tin, nó nói con đã khai đúng như vậy, anhTiến đâu có cướp gì của
con nhưng vẫn bị tòa tuyên bảy năm tù.
Ngườinhàchobiết từ lúcbỏ trốn, lâu lâuVânmớigọiđiện thoạivềmột
lầnnhưngkhôngnói chỗở.Khingười thângọi lại thìđiện thoạikhông
liên lạcđược.Mấy thángnayngườinhàđi tìmVânkhắpnơinhưngvẫn
không thấy. “Khôngbiếtgiờnàycon tuiởđâu?” -bàThừakhóc.
Hằng ngày những người thường xuyên chia sẻ với bàThừa
chính là những người thân của PhạmMinhTiến. Hai gia đình đã
nói chuyện với nhau, chờVân đủ tuổi sẽ tổ chức đám cưới. Do
Vân chưa đủ tuổi nên hai gia đình không cho hai đứa trẻ ở cùng
nhà nhưng hằng thángTiến vẫn đưa tiền chomẹVân nấu cơm cho
mình ăn buổi trưa để đi làm thợ ống nước. Tiền làm đượcTiến đưa
Vân giữ để xài chung.
BàHuệ kể: “Bữa conNa (tên thường gọi củaVân) gọi vào điện
thoại tui nhờ nhắn thằngTiến ra đầu đường lấy tiền đi nộp phạt,
sửa xe, tui còn dặn conNa đừng đưa nhiều, để dànhmà xài. Khi
thấy tô cơm ăn dở của thằngTiến để ngoài cổng, linh tính báo
chuyện chẳng lành, tui chạy ra đường thì thấy công an đang chở hai
đứa về huyện. Tui vội vã chạy đến nơi thì thấy hai đứa ngồi khóc.
ConNa kể: “Mấy chú công an đưa con 800.000 đồng bảo đưa cho
anhTiến, khi con đang đưa thì anhTiến bị bắt. Giờmấy chú công
an lấy tiền lại rồi”” - bàHuệ uất nghẹn.
Tại phiên tòa sơ thẩm, Vânmột mực nói rằngTiến đánhmình vì
ghen tuông do đang nói chuyệnmà có người thanh niên khác gọi
đến chứ không phải để cướp. Cả chiếc điện thoại và 800.000 đồng
đều doVân tự nguyện đưa. BàTôThị DiênMinh (dì ruột củaTiến)
kể: “Sau ngày tòa xử thằngTiến bảy năm tù, conNa về khócmãi.
Nó cứ hỏi làm saominh oan cho thằngTiến”.
“Nếu con tôi phạm tội, hãy bỏ tù nó để người ta cải tạo nên
người. Nhưng nếu nó không làm gì phạm phápmà bắt giam nó là
giết chết cuộc đời nó. Tôi đau đớn lắm vì cùng lúc nhưmất cả hai
đứa con!” - bàHuệ nghẹn ngào nói với PV.
TẤNLỘC
Trên sốbáohômqua,
Pháp
LuậtTP.HCM
đã thông
tinvụán cướp tài sản có
dấuhiệuoanởhuyệnDiên
Khánh,KhánhHòa.Người
bị hại khai cônganđưa
tiền chomình rồi kêubị cáo
ranhận.Trưởng côngan
thừanhận có chuyệnnày
nhưngnói đây làbiệnpháp
nghiệpvụ.
Chúng tôighinhậnýkiến
củacácchuyêngiavề tính
đúngđắncủavấnđềsử
dụng“biệnphápnghiệpvụ”.
PHƯƠNGLOAN-ĐẠITHANH
“Chúngtôimấtcảhaiđứacon!”
BàTôThịHuệ(mẹPhạmMinhTiến)chuẩn
bịđồđạcđi thămnuôiconmìnhđangbị
tạmgiam.Ảnh:TẤNLỘC
