8
Pháp luật & Cuộc sống
Tiêu điểm
Hànhvi phạm tội, lúcnàomàkhôngnguyhiểm?
Nỗioankhiên
củangười cựu tù
Thamgiacáchmạng,bịđịchbắtgiam,tratấnnhưngsaukhi
làmhồsơhưởngchếđộ,ônglạibịkếtánchínthángtùvềtội
lừađảo...
PHƯƠNGNAM
Ô
ng tên làĐặngVănMười,ngụ
xãHàmĐức,HàmThuậnBắc
(BìnhThuận).ÔngMười cho
biết đang tiếp tụcgửi đơnkhiếunại
quyết địnhđìnhchỉ điều trađối với
ôngvìchorằngcơquan tố tụngđãcố
tìnhné tráchnhiệmbồi thườngoan.
Bị kết án vẫnđược nhận
huy chương
TheohồsơmàôngMườicungcấp,
năm1972, khiông12 tuổi theogiấy
khai sinh của chế độ cũ (thực tế là
16 tuổi), lúcđi chănbò,ôngđãđược
mộtnhómdukíchmậtmócnốimang
truyềnđơnvềxóm rải nhiều lần rồi
bị địch bắt giam, bị đánh đập. Sau
năm tháng 20 ngày bị giam giữ tại
nhà laoPhanThiết, ôngđược thả ra.
Năm2001,ôngMười lậphồsơxin
hưởngchếđộưuđãingười thamgia
hoạt động kháng chiến bị tù đày và
được trợ cấpmột lần 1 triệu đồng.
Sau đó, ông Mười xin giám định
thương tật để được hưởng chế độ
thươngbinhhơn400.000đồng/tháng.
Năm 2009, sau khi ôngMười đã
nhậnđượchơn18 triệuđồng tiền trợ
cấp, nghi ngờ ôngMười man khai,
Công anhuyệnHàmThuậnBắc đã
ra quyết địnhkhởi tốôngvề tội lừa
đảo chiếm đoạt tài sản. Tháng 11-
2010, ông Mười bị TAND huyện
HàmThuậnBắcphạt chín tháng tù.
Bảnánnàyghi như sau: “Thời gian
này (1972khiôngMườibịbắtgiam
-PV), ĐặngVănMười có tham gia
cơ sở du kíchmật hay không chưa
đủcăncứkết luậnbởihaingười trực
tiếp giao nhiệm vụ cho bị cáo đều
đã chết…”.
Bản án sơ thẩm bị TAND tỉnh
ÔngĐặngVănMười,người
đangkhiếunạikêuoan.
Ảnh:P.NAM
ViệcôngMườitổchứcrảitruyền
đơnvàbịđịchbắtgiamnăm
1972 làhoàntoàncóthậtvớiđầy
đủhồsơ,chứngcứ.
ÔngMười khẳngđịnh vẫn
khiếu nại
Báocáotrả lờichấtvấntrongkỳhọp
HĐNDtỉnhBìnhThuậncuốinăm2015,
VKSND tỉnhBìnhThuậnchobiết năm
2012,VKSNDhuyệnHàmThuậnBắcđã
raquyết địnhbác đơn khiếunại, kêu
oan củaôngMười vànêu rõ làquyết
địnhgiảiquyếtkhiếunạicuốicùng.Tuy
nhiên,ôngMườivẫn làmđơnkhiếunại
gửiđinhiềunơi. Sauđó,VKS tỉnh thấy
việcđìnhchỉvụán,bịcancũngnhưgiải
quyết khiếunại của công an, VKSND
huyệnHàm Thuận Bắc là có căn cứ,
đúngpháp luậtnêncóvănbản trả lời
vàôngMườikhôngcònkhiếunạinữa.
Tuy nhiên, theoôngMười, ôngđã
khiếunại liêntụcvàhiệnvẫnđangtiếp
tụckhiếunạikêuoanbởibảnánkếttội
ôngdùđãbị hủy vẫn lànỗi oan thấu
trời, làvếtnhơcủagiađình, dònghọ.
Vụ của ôngMười chỉ làmột tronghàng chục vụngười dân
khiếunại kêuoan, cho rằngcơquan tố tụng lạmdụngkhoản1
Điều25BLHSđểnétráchnhiệmbồithườngmà
PhápLuậtTP.HCM
từngphảnánh.Tấtcảvụánnàyđềucóchungmộtcông thức là
cơquantốtụngnóngvộixử lýhìnhsự,đếnkhikhôngthểchứng
minhđược tội trạngcủanghi can thì việndẫnkhoản1Điều25
BLHS đểmiễn tráchnhiệmhình sự và đình chỉ điều tra. Theo
quyđịnh, trườnghợpmiễn tráchnhiệmhình sựkhôngphải là
oan vàngười đượcmiễn tráchnhiệmhình sự khôngđượcbồi
thường, côngkhai xin lỗi.
Khoản1Điều25BLHSquyđịnh:“Ngườiphạmtộiđượcmiễntrách
nhiệmhìnhsự, nếukhi tiếnhànhđiều tra, truy tốhoặcxétxử, do
chuyểnbiếncủatìnhhìnhmàhànhviphạmtộihoặcngườiphạm
tội khôngcònnguyhiểmchoxãhộinữa”.Cảvềkhoahọcpháp lý
hìnhsự lẫn thực tiễnxétxử,điềukhoản trên luônđượchiểu làdo
có sự thayđổi vềquyđịnh củapháp luật nênhànhvi phạm tội
hoặcngườiphạm tộikhôngcònnguyhiểmchoxãhộinữa.Vídụ:
BLHS1985quyđịnhtrộmtừ500.000đồngtrởlênlàphạmtội,BLHS
1999quyđịnhtrộmtừ2triệuđồngtrở lênmớiphạmtội.KhiBLHS
1999cóhiệu lựcthìhànhvitrộmcắpdưới2triệuđồng(màkhông
cócácyếu tốcấu thành tộiphạmkhác) sẽkhôngcònbị coi là tội
phạm.Nhưvậy, trườnghợp trênhoàn toànkhácvới trườnghợp
chínhsáchpháp luậtkhôngcógì thayđổi (nhưvụcủaôngMười)
nhưngvìkhôngthểkếttộiđượcnên lấy lýdo làhànhvikhôngcòn
nguyhiểmchoxãhộinữađểđìnhchỉđiều tra.
Việccáccơquantốtụng lạmdụngkhoản1Điều25BLHSđể“đối
phó”vớingườimàmìnhkhông thểkết tộiđượcđãgâynhiềubức
xúc trongdư luận.Thậmchí đãcónhữngđại biểuQuốchội nêu
vấnđềnày rachấtvấn lãnhđạocáccơquan tố tụng trungương
tại kỳhọpQuốchội.Tuynhiên, rấthiếmhoimới cóvụngườidân
được thừanhận làoannhưhaivụdướiđây:
Vụ thứnhất, tháng11-2012, CônganhuyệnChâuThành (Tiền
Giang)đìnhchỉđiềutravới lýdohànhviphạmtộicủaanhNguyễn
MinhSangkhôngcònnguyhiểmchoxãhộinữa(khoản1Điều25
BLHS). Saukhi
PhápLuậtTP.HCM
cóbài phân tích lýdođình chỉ
điều trakhôngđúng,VKSNDTối caođãyêucầuVKSND tỉnhTiền
Giangxemxét lại.Sauđó,CônganhuyệnChâuThànhđãraquyết
định“đínhchính”lýdođìnhchỉđiềutra làhếtthờihạnđiềutramà
khôngchứngminhđượcbịcanđãthựchiệntộiphạmtheođiểmb
khoản2Điều164BLTTHS.Tháng7-2014,TANDhuyệnChâuThành
đã tuyênchínhmìnhphảibồi thườngchoanhSanghơn95 triệu
đồngvàxin lỗi côngkhai vì từngkếtánoananhchín tháng tùvề
tội trộmcắp tài sản.
Vụthứhai,tháng6-2014,VKSNDhuyệnBắcBình(BìnhThuận)đã
raquyếtđịnhđìnhchỉđiềutrađốivớianhMaiVănHàvới lýdo“do
chuyểnbiếncủatìnhhìnhmàhànhviphạmtộihoặcngườiphạmtội
khôngcònnguyhiểmchoxãhộinữa”(khoản1Điều25BLHS).Anh
HàkhiếunạinhưngbịVKStỉnhbácđơn.Saukhi
PhápLuậtTP.HCM
phảnánhvàBanPhápchếHĐND tỉnhBìnhThuận,Đoànđạibiểu
Quốchội đơnvị BìnhThuậncóýkiến, tháng11-2015, anhHàđã
nhậnđượcquyếtđịnhđìnhchỉđiềutratheođiểmbkhoản2Điều
164BLTTHS (đãhếtthờihạnđiềutramàkhôngchứngminhđược
bị canđã thựchiện tội phạm).HiệnanhHàđangyêucầuVKSND
huyệnBắcBìnhxin lỗi,bồi thường.
hủy, trảhồ sơđểđiều tra lại.Tháng
10-2011, Cơ quan CSĐTCông an
huyệnHàmThuậnBắc raquyếtđịnh
đìnhchỉđiều trabị can theokhoản1
Điều25BLHSvì“hànhvicủaĐặng
VănMườikhôngcònnguyhiểmcho
xã hội nữa”.
Điều đáng nói là trong thời gian
ôngMười khiếu nại việc bị truy tố,
kết án oan, tháng 9-2013, ông đã
được côngnhận làngười hoạt động
kháng chiến, được địa phương trao
tặnghuychươngKhángchiếnhạng
Nhì doChủ tịchnước ký.
Hồ sơmangbí số
BB/4275/BT
Ngồi đối diện với tôi, người đàn
ông già trước tuổi, ốm quắt queo
nàybứcxúcchobiếtviệcbảnáncủa
TAND huyệnHàmThuậnBắc cho
rằngchưađủcăncứkết luậnôngcó
tham gia hoạt động cáchmạng hay
không là xúc phạm, phủ nhận toàn
bộ công sứcmà ông bất chấp nguy
hiểm đóng góp trước đây.
Theohồ sơ lưu trữhiệnchúng tôi
đang có thì ngày 18-7-1972, ông
Mười đã bị Đội Thám sát đặc biệt
tỉnh BìnhThuận của chế độ cũ bắt
và lập hồ sơmang bí số BB/4275/
BT. Cùng ngày, đại tá tỉnh trưởng
Bình Thuận ký quyết định câu lưu
ôngMười, chuyểngiaođếnTyCảnh
sátquốcgia tỉnhBìnhThuậnđể thẩm
vấn. Tại trang 29 của “bản cung tư
sơ khởi can nhân” ghi ông Mười
giữchứcvụ tổviên thanh thiếuniên
tiềnphươngcộngsảnxãThuậnHòa
đã rải truyền đơn và là tổ viên báo
động. Tại trang37 của báo cáo đúc
kết thẩm vấn cũng nêu rõ: “Đương
sự tuổi thật 16 tuổi nhưngmẹ ghẻ
làm giấy khai sanh lại để giảm số
tuổi xuống. Đương sự từng đi họp
với cán bộ cộng sản và nhận công
tác cũng như chia tổ hoạt động rải
truyềnđơn…”. Phần cuối hồ sơghi
ýkiếncủa thẩmvấnviên:“Đươngsự
thườnghộihọpnghecộngsản tuyên
truyềnđãđượchuấn luyệngàimìn,
đã rải truyền đơn. Đề nghị có biện
pháp ngăn chặn”. Ngày 8-1-1973,
ôngMười được trả tự do sau năm
tháng 20 ngày bị giam giữ tại nhà
laoPhanThiết.
Như vậy, việc ôngMười tổ chức
rải truyền đơn và bị bắt giam năm
1972 làhoàn toàncó thậtvớiđầyđủ
hồ sơ, chứng cứ.
TheoôngMười,một lýdomàcác
cơ quan tố tụng huyệnHàmThuận
Bắc quy kết ông lừa đảo là trong
hồ sơ giam giữ của ông không thể
hiện cóbị thương tích thực thể. “Ai
mà ghi nhận việc tra tấn, đánh đập
trong hồ sơ?Hơn nữa lúc đó tôi là
người chưa thành niên thì việc tra
khảo, đánh đập lại càng phải được
giấukínchứ” - ôngMười ngửamặt
chua chát.
Chỉcho tôixemnhữngvết thương
trênđầu, vai, bụng…, ôngMườinói
banđầuCQĐT cho rằngnhữngvết
thương này là do ông… té xe bò.
Saumột thời giandài xácminh, tìm
kiếmnhân chứngkhông có, CQĐT
đã truyông theohướngkhác.Cụ thể,
vì ông sinh năm 1956 nhưng khai
sinh là năm 1960 như hồ sơmang
bí số BB/4275/BT đã nêu, CQĐT
bèn gửi quyết định trưng cầu giám
định tớiViệnKhoahọchình sự (Bộ
Công an) để xác định tuổi của ông.
Tuy nhiên, ViệnKhoa học hình sự
đãcóvănbản từchốigiámđịnh, cho
biếtđốivới lứa tuổiđã trưởng thành
nhưôngMười thì độ chínhxác của
kết quảgiámđịnhdaođộng lênđến
5-10 năm.
“Năm2010, saukhiTANDhuyện
HàmThuậnBắckếtán tôi,mấybuổi
sáng liềnđài truyền thanhhuyệncứ
đọc ra rảbảnánkhiếnhaiđứacon tôi
phải nghỉ học vì quá xấu hổ. Chưa
hết, khi không có chứng cứ để kết
luận tôi khai man vết thương, lúc
nào làm việc với tôi, các điều tra
viên, kiểmsátviêncũngnói “ôngđi
chăn bò chứ hoạt động cáchmạng
gì”, “vô tùham ăngiành ănbị đánh
bể đầu chứ aimà tra tấn”... Lúc đó,
tôi chỉ biết lặng immà khóc vì uất
ức.Chẳng lẽchỉ vì lúcđó tôi làmột
đứachănbònênhọkhông tin?”-ông
Mười chua chát kể lại.
n
