14
THỨ TƯ
11-5-2016
ngườidùngcòncó thể lọc thông tin theoquốcgiahayquyền
tài phán (tứcnhữngnơi có thể thành lậpcông ty tránh thuế).
Hơn thế, cơ sở dữ liệu này cũng bao gồm 100.000 chủ thể,
thuộc vàomột vụ rò rỉ đã đượcHiệp hội Các nhà báo điều
traQuốc tế (ICIJ) công bố vàonăm 2013.
Dùvậy các thông tin có thể tiếp cậnmới chỉ làmột phần
nhỏ trong toànbộhồ sơbaogồm11 triệu tài liệunày.Thông
tinkhôngbaogồmđịachỉ thưđiện tử, cácgiaodịch tàichính,
cũngnhưcácdữ liệu thôkhácđã tạonên sự“nghiêm trọng”
của hồ sơ Panama. Cũng không phải tất cả chủ sở hữu tài
khoảnđược truyxuất côngcộng, bởi lẽmột số thông tin liên
kết trực tiếpvới thưđiện tửcủaMossackFonsecavàcác tài
liệunội bộnênkhông thể tríchxuất theohệ thống. ICIJ cho
biết việc côngkhaimột phầnhồ sơ là vì lợi ích chung. Các
cá nhân tiết lộ những thông tin ban đầu cho nhà báo cũng
tuyên bố lý do hành động của họ là nhằm chống lại sự bất
công và bất bình đẳng khi nhiều công ty được lập nên để
phục vụ choviệc trốn thuế.
Kể từ khi hồ sơPanama được công khai cho đến nay, đã
cónhiềunhânvậtnổi tiếng, chính trịgiagặpphảinhữngcáo
buộc, điều tra về thuế.Điểnhình, saukhi bị đề cập tên tuổi
trong hồ sơ Panama, Thủ tướng Iceland Sigmundur David
GunnlaugssonvàBộ trưởngCôngnghiệpTâyBanNhaJose
Manuel Soria đã phải từ chức.
Khai tử các “thiênđường trốn thuế”
Hơn300chuyêngiakinh tếhàngđầu thếgiớiđềuđồng loạt
lên tiếngkhẩn thiếtyêucầucácchínhphủnhanhchóngkhai
tử những “thiên đường trốn thuế”. Theo trangmạng của tổ
chứcchốngđói nghèoOxfam, cácchuyêngiakinh tế từhơn
30 quốc gia đã cùng ký tên vàomột lá thư cảnh báo những
lãnh đạo thế giới rằng việc tiếp tục cho các “thiên đường
trốn thuế” tồn tại sẽkhôngđem lại lợi íchkinh tếnào.Lá thư
yêu cầu chính phủ các nước nhanh chóng chấm dứt chính
sách đảm bảo bímật tài chính hải ngoại. Lá thư được công
bố ngay trước thềm hội nghị thượng đỉnh về tham nhũng
hải ngoại tổ chức tại London vào ngày 12-5. Dự kiến hội
nghị sẽ có sự tham dự của các chính trị gia từ hơn 40 quốc
gia, cùngđại diện của các tổ chức nhưNgânhàngThế giới
(WB) vàQuỹTiền tệQuốc tế (IMF).
Trongcácchuyêngia thamgiaký tênvào lá thưcónhững
cái tênnổi tiếngnhư:ThomasPiketty - tácgiácuốn sách
Tư
bản trong thế kỷ hai mốt
;Angus Deaton - người đoạt giải
NobelKinh tếhọcnăm2015; và Jeff Sachs - cốvấnkinh tế
hàng đầu choTổngThư kýLiênHiệpQuốcBanKi-moon
và cựu chuyên gia kinh tế hàng đầu của IMF - ôngOlivier
Blanchard. Lời kêu gọi này đã thu hút sự ủng hộ của các
chuyên gia kinh tế từ những trường đại học hàng đầu thế
giới nhưHarvard (Mỹ),Oxford (Anh), Sorbonne (Pháp) và
từ các quốc gia trải rộng trên nhiều châu lục nhưPhầnLan
vàCameroon.Tất cảchuyêngianàyđềuđồng lòngcho rằng
các“thiênđường trốn thuế”hiệnđang làmsuyyếukhảnăng
thu thuế của quốc gia, trong đó những nước nghèo là nạn
nhân trầm trọng nhất của hệ
thống tài chính ngầm này.
“Các lãnh thổ cho phép cất
giấu tài sản bằng công ty hải
ngoạihoặckhuyếnkhíchgiấu
lợi nhuận bằng các công ty
mađềuđang làmméomó sự
vậnđộngcủanềnkinh tế toàn
cầu” - bức thư được tổ chức
Oxfam đăng tải nêu rõ.
Cácchuyêngiakinh tếkêu
gọinhững tổchức tàichínhvà
chính phủ các nước thống nhất xây dựng những điều luật
quốc tế buộc các công ty phải báo cáo công khai về những
hànhvinằm trongdiệnđóng thuế tạibấtkỳquốcgianàomà
họhoạt động.Đồng thời,mọi quốcgiavàvùng lãnh thổđều
cầnphải côngkhai thông tinvềnhững chủnhân thật sự của
các công tyvà quỹ tài chínhởnước họ.Nếuđiềunàyđược
hiện thựchóa, hệ thốngnhững“thiênđường trốn thuế” trên
thế giới sẽ chính thức bị khai tử.
Chuyên gia kinh tế Jeff Sachs nhận định: “Các “thiên
đường thuế” khôngphải tựdưngxuất hiện.ĐảoVirgin của
Anhkhông tựdưngbiếnmình thànhmột nơi có chính sách
thuế lỏng lẻovàgiữbímật thông tin tài chính.Những thiên
đường này là sự lựa chọn có chủ đích của chính phủ các
nước lớnnhưAnhvàMỹvới sựhợp tác của các tổ chức tài
chính, kiểm toánvà pháp lý lớn tham gia vàoquá trình lưu
chuyểndòng tiền toàncầu”.Ôngkhẳngđịnh rằng“hệ thống
lạmdụngmang tính toàncầunàycầnphảiđượcnhanhchóng
chấm dứt”. Hơnmột nửa các công ty được tạo ra bởi hãng
luậtMossackFonseca (Panama) đều cómối liênhệvới các
lãnh thổ hải ngoại củaAnh, đặc biệt làĐảoVirgin.■
Phóng sự - Chuyên đề
HỒNGTHẠCH-TRUNGNHÂN
V
ào ngày 9-5, các dữ liệu tiếp theo của hồ sơ Panama
đãđược côngbố.Đáng chúý, với 61.000 tài liệu liên
quanđếnNewZealand, đất nướcnàyđangbị cáobuộc
làmột “thiên đường trốn thuế” khác trong giới tài chính.
Theo đó, các chủ tài khoản là giới nhà giàuMỹ Latin đã
sử dụng các tổ chức, quỹ và các công ty tài chính New
Zealand để luân chuyển vốn trên toàn cầu.
“Thiênđường trốn thuế”New Zealand
Trung tâm của các tổ chứcnày làBentleysNewZealand,
vănphòngđạidiệncủaMossackFonseca,doRogerThompson
- cựu nhân viên SởThuế vụNewZealand (IRD) sáng lập.
Nhiều luật sư sẽđóngvai trògiámđốc, thưký, thủquỹ cho
các cá nhân, tổ chức để thành lập các quỹ tài chính ở hải
ngoại, chủyếu tạiĐảoVirgin thuộcAnh.Khôngchỉbảomật
vềdanh tính, theo luậtNewZealandhiệnhành, các công ty
này sẽ không phải đóng thuế.
Tuynhiên, đâykhôngphải làđiềugâyngạcnhiên.Bởi lẽ
ngay từkhi hồ sơPanama được côngbố, các hãng luật của
NewZealand có liên kết với Mossack Fonseca đã bị nghi
ngờ. Theo điều tra của
Radio New Zealand
,
One News
và
nhà báo điều traNickyHager, một thư điện tử trong hồ sơ
vào năm 2014 cho thấy có bốn hãng luật đã gặp gỡ Todd
McClay, người saunày trở thànhbộ trưởngTài chínhNew
Zealand. Các hãng luật lo sợ rằng chính phủNewZealand
sẽ “dỡ bỏ” nền công nghiệp quỹ tài chính nước ngoài vốn
có nhiều “đóng góp” cho nền kinh tế New Zealand. Theo
dữ liệuđượchồ sơPanama côngbố, 3/4hãng luật thamgia
buổi gặpmặt đềucó liênhệmật thiết vớiMossackFonseca.
Trong đó tích cực nhất là hãng luật ConeMarshall, được
đề cập 357 lần trong hồ sơ. Ba hãng luật còn lại bao gồm
AnchorTrustees, JohnW. Hart vàAsiaciti Trust.
Cùngvớinhữngtàiliệuđượccôngbố,ThủtướngNewZealand
JohnKeyngàycànggặpnhiềuáp lựcvìnhững liênhệgián tiếp
củaôngvớiMossackFonseca.Cụ thể,KenWhitney - cốvấn
tàichínhcánhâncủaJohnKeycó liênhệvớiMossackFonseca
quahaicông tyởĐảoVirgin thuộcAnh.Hơn thế,ôngWhitney
còn là người chứng thực choConeMarshall vào năm 2009.
Nhữngmối liênhệnàyđãđặtnhiềuáp lựcvàchỉ trích lênông
Key.Mặcdùvị thủ tướngnày luônphảnbáccáobuộcvề“thiên
trốnđường thuế”, ôngvẫn sẵn sàng thayđổi điều luật về các
quỹđầu tưnướcngoài: “Nếucầnbất kỳ thayđổi gì trong lĩnh
vựcnày,chínhphủsẽcânnhắcvànếucần thiết sẽhànhđộng”.
Công khai truy cập toàn cầu
Không chỉ riêng ởNewZealand, truyền thông trên khắp
thếgiới đangnóngdần lênvới đợt cậpnhậtmới nhất củahồ
sơPanama. Bởi lẽ giờ đây, bất kỳ cá nhân nào cũng có thể
truycập/tìmkiếm thông tin từhồ sơnày.Theođó, nguồndữ
liệu truy cập được bao gồm 214.000 chủ thể trong 40 năm,
kể từ năm1977 đến cuối năm 2015.
Đối với cácdữ liệunày, hồ sơ sẽcungcấp tên thật củachủ
tài khoản thườngbị giấuđi củacáccông ty, quỹ, tổchức tài
chính nước ngoài. Bên cạnh đó, nguồn cơ sở dữ liệu cũng
cung cấp thông tin của các trung gian giữa chủ sở hữu và
Mossack Fonseca như các ngân hàng và các công ty luật.
Hồ sơ cũng cho thấy địa chỉ đăng ký của các công ty, mối
liên kết giữa các chủ thể, chủ sở hữu, trung gian. Ngoài ra,
Khẩn thiếtyêucầu
khai tửcác“thiênđường
trốn thuế”
Ảnhtrên:
ThủtướngDavidCameron
(giữa)
vàchính
phủAnhsắpchủtrìHộinghịthượngđỉnhvềtham
nhũnghảingoạitạiLondonvàongày12-5.Ảnh:GETTY
Ảnhdưới:
ThủtướngNewZealandJohnKey
(trái)
đangđốimặtnhiềuáp lựcsaukhihồsơPanama
đượccậpnhật.Ảnh:POOL
Hơn300chuyêngiakinhtếhàngđầuthếgiớikêugọichínhphủcácnước
chấmdứthệthống“thiênđườngtrốnthuế”.
KểtừkhihồsơPanama
đượccôngkhaichođến
nay,đãcónhiềunhânvật
nổitiếng,chínhtrịgia
gặpphảinhữngcáobuộc,
điềutravềthuế.
