8
Pháp luật & Cuộc sống
Tiêu điểm
Ánhìnhsự:Phảiápdụngthủtụcrútgọnkhiđủđiềukiện
Tại hội nghị tập huấn giới thiệu điểmmới củaBLTTHS
2015 (có hiệu lực từ 1-7-2016) doHội đồng phối hợp
phổbiến, giáodục pháp luật TP.HCM tổ chức sáng 22-6,
Thẩm phánVũPhi Long (PhóChánh tòaHình sựTAND
TP.HCM) cho biết: BLTTHS 2015đã sửa đổi phạmvi
áp dụng thủ tục rút gọn đối với cả giai đoạn xét xử phúc
thẩm thay vì chỉ ápdụng đếngiai đoạn xét xử sơ thẩm như
BLTTHS2003.
Cạnh đó, ngoài bốn điều kiệnđể áp dụng thủ tục rút gọn
nhưBLTTHS2003 (người thực hiện hànhvi phạm tội bị
bắt quả tang; sự việc phạm tội đơngiản, chứng cứ rõ ràng;
tội phạmđã thực hiện là tội phạm ít nghiêm trọng; người
phạm tội có căn cước, lai lịch rõ ràng), BLTTHS 2015 bổ
sung thêm điều kiện người phạm tội tự thú.
Đểđảmbảo tính chặt chẽ, BLTTHS2015quyđịnh chỉ áp
dụng thủ tục rút gọn tronggiai đoạnxét xửphúc thẩmkhi có
một trong cácđiềukiệnnhưvụ ánđãđược ápdụng thủ tục
rút gọn trongxét xử sơ thẩmvà chỉ cókháng cáo, khángnghị
giảmnhẹhìnhphạt hoặc chobị cáohưởng án treo…
Đặcbiệt, BLTTHS2015quyđịnh cơquan tố tụngbắt buộc
phải ápdụng thủ tục rút gọnkhi vụ án cóđủđiềukiện luật
định chứkhông chỉ quyđịnh có tính tùynghi nhưBLTTHS
2003.TheoThẩmphánLong, sởdĩ gần20nămqua cảTP
chỉ cóhai vụ án ápdụng thủ tục rút gọn làvì khi ápdụng thì
cơquan tố tụngbị khống chế rất chặt vềmặt thời gian,mặt
khác luật cũngkhôngquyđịnhbắt buộcphải ápdụng.
Ngoài ra, tại hội nghị, Thẩm phánLong cho biết đã có
những ý kiến khác nhau về quy định củaBLTTHS 2015
cho phép tòa xử bị cáo tội danh nặng hơn tội danhVKS
truy tố. Theo đó, nếu thấy cần xử bị cáo về tội danh nặng
hơn tội danhVKS truy tố thì tòa trả hồ sơ đểVKS truy tố
lại, nếuVKS vẫn giữ tội danh đã truy tố thì tòa có quyền
xét xử bị cáo theo tội danh nặng hơn đó. Có ý kiến cho
rằng tòa đã xử đâumà biết bị cáo phạm tội nặng hơn tội
VKS truy tố. Hoặc trường hợpVKS truy tố tội cố ý gây
thương tích nên không có luật sư từ đầu, tòa xử về tội giết
người (bắt buộc phải có luật sư từ đầu) là xung đột về
quyền lợi của bị cáo…
NGANGA
NGÂNNGA
M
ới đây, VKSND tỉnh Đắk
Nôngđãkhángnghị bảnán
sơ thẩmcủaTAND tỉnhnày,
đềnghịTANDCấpcao tạiTP.HCM
xử phúc thẩmHuỳnh Thị Thu về
tội giết người theo điểm n khoản 1
Điều 93 BLHS vì cho rằng bị cáo
phạm tội thuộc trườnghợp“có tính
chất cônđồ”.Trướcđó,TAND tỉnh
ĐắkNôngchỉ phạtThu támnăm tù
về tội giết người theokhoản2Điều
93BLHS.
Người bị tâm thầnnhẹ
gây án
Theohồsơ, tháng2-2015,Thucùng
cácanhNguyễnNgọcQua,Nguyễn
Chí Phương đếnmột quán lẩu bòở
huyệnKrôngNô uống rượu. Trong
lúcngàngà,Thuvà anhQuaxảy ra
mâu thuẫn, lớn tiếng qua lại. Được
người xung quanh can ngăn, cả hai
dànhòa, ngồi nhậu tiếp.SauđóThu
rủhai bạnnhậuvềnhàmìnhđể tiếp
tục uống rượu.
VềđếnnhàThu, anhPhươngnằm
luôn rahiênnhà.AnhQua thìđiqua
đi lại, lớn tiếngvànémmũbảohiểm
vềphíaThu.Thuđưa tayđỡ làmcái
mũ rớtxuốngsân.Bực tức,Thuchạy
vàonhà lấydao rađâm làmanhQua
tử vong do sốcmấtmáu cấp.
Bản kết luận giám định pháp y
tâm thần cho thấy trước, trong, sau
khi gâyánvàhiệnnay,Thubị bệnh
chậmphát triển tâm thầnnhẹ, có tật
chứngvềhànhvi đángkể.Vềpháp
luật, Thu có năng lực nhận thức và
điều khiển hành vi nhưng bị hạn
chế do bệnh.
Tranh cãi “có tính chất
cônđồ”hay không
Dù vậy, Thu vẫn bị khởi tố, truy
tốvề tộigiếtngườivới tình tiếtđịnh
khung là “có tính chất cônđồ” theo
BịcáoHuỳnhThị
Thu
(ảnh1)
tại
phiênxửsơthẩm
lầnđầuhồi tháng
8-2015củaTAND
tỉnhĐắkNông
(ảnh2)
.
Ảnh:ANTV
Ngườibịtâmthầnnhẹtuy
nhậnthức,điềukhiểnđược
hànhvinhưngvẫntronggiới
hạnnhấtđịnh,dễbịkíchđộng
hơnngườikhác.
“Nóbị khùng từ nhỏ”
Tôi từQuảngNam vàoĐắk Nông
đểđi kinh tếmới.Nóbị khùng từnhỏ,
không có điều kiện chữa bệnh, tám
tuổimới biết nói. Nó là con riêng của
tôi,hoàncảnhkhókhănnêntôimượn
cănnhàcủangườidìchonóở.Tôiphải
làm lụngnuôimấyđứaemnó, không
cóđiềukiện chúýnhiềunênnó toàn
bị người ta lợi dụng. Nógần 40 tuổi
màhằngngày tôivẫnphảimangcơm
chonóăn.Xintòaxửnhẹchonó, tôisẽ
bán rẫyđểđền chongười ta. Condại
cáimangmà!
Bà
NGUYỄNTHỊPHƯỢNG,
mẹbị cáoThu
Một vụ tương tự
Người tâm thầnnhẹ
gâyán, xửsao?
Gầnđâyđãxảyranhữngvụángâytranhcãivềviệcngườigâyán
bịtâmthầnnhẹcóphạmtội“cótínhchấtcônđồ”haykhông.
Nhiềuchuyêngiađềnghịcáccơquantốtụngtrungươngcầnsớm
cóhướngdẫnđểápdụngthốngnhất…
Chiều17-8-2014, ôngNgôVănNởđếnnhàđối diện
nhàNguyễnHồngHạnh (quận7, TP.HCM) trảmáy xay
sinh tố. Khi ông ravề, Hạnhbất ngờ từ trongnhàđi ra,
dùngxàbengđánhmộtcái làmôngbị thương tật50%.
Theokết luậngiámđịnh, Hạnhbị bệnh rối loạn cảm
xúckhôngổnđịnh (suynhược) thực tổn/biếnđổi nhân
cách lâudài khác.Vềpháp luật, tại thời điểmgâyánvà
hiệntại,Hạnhcónăng lựcnhậnthứcvàđiềukhiểnhành
vi nhưngbị hạnchếdobệnh.
Hạnhbịkhởitố, truytốvềtộicốýgâythươngtíchtheo
khoản 3Điều 104BLHS với hai tình tiết định khung là
“dùnghungkhí nguyhiểm”và“có tính chất cônđồ. Tại
phiênxử sơ thẩm, luật sư củaHạnhđềnghị tòakhông
ápdụng tình tiết định khung“có tính chất cônđồ”với
Hạnh vì việcbị cáogây án có thể xuất phát từnguyên
nhân khôngđược bình thường vềmặt tâm thần. Tuy
nhiên, TANDquận7 cho rằngHạnh từng cóhai tiền sự
vềhành vi xâmhại sức khỏengười khác, nay lại dùng
hungkhínguyhiểmđánhvàođầubịhại là“có tínhchất
cônđồ”. Cuối cùng, tòaphạtHạnhnămnăm tù. Sauđó
HạnhkhángcáoxingiảmánnhưngbịTANDTP.HCMbác.
Nhậnxét vềvụán, cácchuyêngiacũngcóhai luồng
quanđiểm:Mộtnóikhôngthểápdụngtìnhtiết“cótính
chất cônđồ”với người thần kinh không ổnđịnhnhư
Hạnh,một lại bảo tình trạng tâm thần củaHạnh chỉ là
tình tiếtgiảmnhẹ.
điểmnkhoản1Điều93BLHS.Tháng
8-2015,TAND tỉnhĐắkNôngxửsơ
thẩm lầnđầuđãphạtThu20năm tù
theo điều khoản này, buộc Thu bồi
thường cho gia đình bị hại gần 170
triệuđồngvàcấpdưỡngchohai con
củabịhạimỗi thánghơn1 triệuđồng
chođếnkhi cáccháuđủ18 tuổi.Sau
đóThukhángcáoxinxemxét lại tội
danh,mức án.
Tháng11-2015, xửphúc thẩm lần
đầu,TANDCấpcao tạiTP.HCMđã
hủy án sơ thẩm để điều tra, xét xử
lại vì có vi phạm tố tụng nghiêm
trọng.Mặt khác, tại tòaThukhai bị
hạiđánhThu trướcnhưng tài liệuhồ
sơ chưa rõ nên để áp dụng tình tiết
“có tínhchất cônđồ”haykhông thì
cầnphải điều tra lại.
Tháng3-2016,xửsơ thẩm lầnhai,
TAND tỉnhĐắkNôngnhậnđịnhThu
bịchậmphát triển tâm thầnnhẹ,có tật
chứngvềhànhviđángkểnênkhông
hoàn toàn làm chủ được nhận thức
và hành vi, dễ bị kích động về tinh
thần.Trong trườnghợpnày, hànhvi
cầmmũbảohiểmhuơđánhvàném,
chửi nhiều câu tục tĩu xúc phạm bị
cáo củabị hại không còn lànguyên
cớnhỏnhặtmàđã trở thànhnguyên
nhân dẫn đến hành vi phạm tội của
bị cáo. VKS truy tố bị cáo về tình
tiết định khung phạm tội “có tính
chất côn đồ” là không có căn cứ.
Từ đó, tòa áp dụng khoản 2 Điều
93 BLHS phạt Thu tám năm tù về
tội giết người…
VKSND tỉnhĐắkNôngđãkháng
nghị, đề nghị TAND Cấp cao tại
TP.HCM áp dụng điểm n khoản 1
Điều93BLHSvà tănghìnhphạtđối
vớibịcáo.TheoVKS, trongquá trình
điều travà tại phiên tòa, bị cáokhai
nhận thứcđượcviệcdùngdaonhọn
đâmnhiềunhát vàovùng trọngyếu
trênngườibịhại là rấtnguyhiểm, sẽ
dễdẫn tới làmbị hại tửvong.Dobị
cáođãuốngnhiều rượu, không còn
tỉnh táonữa nên sinh ra tức giậnvà
thựchiệnhànhviphạm tội.Nhưvậy
trướckhi phạm tội, trongcuộc sống
hằngngàybị cáohoàn toàn tỉnh táo
và ý thức rõ về hànhvi củamình.
Cần sớm cóhướngdẫn
Traođổi với
PhápLuậtTP.HCM
,
luật sư Nguyễn Tuấn Lộc (Đoàn
Luật sưTP.HCM) nhậnxét ởvụ án
trên, không thểquybuộcThuphạm
tội “có tínhchất cônđồ”bởi việcbị
cáophạm tội cómột phần lỗi củabị
hại. “Một người bị khiếmkhuyết về
tâm thầnkhông thểcó suynghĩ như
ngườibình thườngđược.Họ tuynhận
thức,điềukhiểnđượchànhvinhưng
vẫn trong giới hạn nhất định, dễ bị
kích động hơn người khác. Vì vậy,
nhậnđịnhcủa tòa sơ thẩm lầnhai là
hoàn toànhợp lý” - luật sưLộcnói.
Đồng tình, luật sư Nguyễn Văn
Hồng (ĐoànLuật sưTP.HCM)phân
tích: Điều 13 BLHS hiện hành chỉ
quy định người thực hiện hành vi
gây nguy hiểm cho xã hội mà mất
hẳn khả năng nhận thức, khả năng
điều khiển hành vi thì không phải
chịu tráchnhiệmhình sự.Điều luật
này hoàn toàn không quy định về
tình trạng hạn chế năng lực trách
nhiệmhìnhsự.Điều21BLHS2015
(có hiệu lực từ ngày 1-7 tới) cũng
không có gì thayđổi.
Cạnhđó, chođếnnaychưacóvăn
bảnhướngdẫnnàovề tìnhhuốngnày
nênviệckết luậnngười bị tâm thần
nhẹgâyán“có tínhchấtcônđồ”hay
không tùyvàođánhgiácủacơquan
tố tụng. “Đểviệc ápdụngpháp luật
được thống nhất thì các cơ quan tố
tụng trungương cần sớm cóhướng
dẫn” - luật sưHồng đề xuất.
n
2
1
