THỨ TƯ
19-10-2016
Tín dụng & Bảo hiểm
9C
(08)3991.4669-chuyende@phapluattp.vn
CầnsửaLuậtCác tổchức
tíndụng
Cầnsửađổikhoản2Điều91LuậtCáctổchứctíndụngđểcócáchhiểuthốngnhấthơntrongxâydựngphápluậtvà
ápdụngphápluật.
THUNGUYỆT-THÙYLINH
thựchiện
Q
uy định trần lãi suất 20%/
năm trong Bộ luật Dân sự
(BLDS) 2015 sẽ được áp
dụng từ ngày 1-1-2017. Thời
điểm chính thức có hiệu lực của
quy định này đã cận kề nhưng
cả người dân và các công ty tài
chính, tổ chức tín dụng (TCTD)
vẫn loay hoay không biết mình
cóbị điềuchỉnhbởi quyđịnhnày
hay không.
Để làm rõ vấn đề này, chúng
tôi đã trao đổi với ông Nguyễn
Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ
Pháp luật dân sự - kinh tế thuộc
BộTư pháp.
Những cáchhiểu
khác nhau
.Phóngviên:
Thưaông, khoản
1 Điều 468 quy định: “Trường
hợp các bên có thỏa thuận về lãi
suất thì lãi suất theo thỏa thuận
không được vượt quá 20%/năm
của khoản tiền vay, trừ trường
hợp luật khác có liên quan quy
định khác”. Trong khi đó, khoản
2 Điều 91 Luật Các TCTD quy
định: “TCTD và khách hàng có
quyền thỏa thuận về lãi suất, phí
cấp tíndụng tronghoạtđộngngân
hàngcủaTCTD theoquyđịnhcủa
pháp luật”.
Vậy các ngân hàng, TCTD sẽ
chịu sự điều chỉnh của luật nào,
BLDShayLuật CácTCTD?
+
Ông
NguyễnHồngHải
:Việc
quyđịnh trần lãisuấtgiúpNhànước
có thểđiều tiết thị trườngvay trong
trường hợp cần có sự ổn định của
kinh tế-xã hội, định hướng chuẩn
mựcứngxử trongcácquanhệcho
vay, thựchiệnchínhsáchcấmhoặc
hạn chế việc chovay nặng lãi.
Tuy nhiên, để bảo đảm không
biến lãi suất trần trở thành công
cụpháp lýđểhànhchínhhóaquan
hệ dân sự, bảođảm tính linhhoạt
phù hợp với các quan hệ vay tài
sảnđa dạng, có thể được sửa đổi,
bổ sung kịp thời để đáp ứng yêu
cầu của những biến động về kinh
tế-xãhội,BLDS2015đãquyđịnh
mang tính linh hoạt theo hai cơ
chế: (1)Căncứvào tìnhhình thực
tế, UBTVQH điều chỉnh lãi suất
theo đề nghị của Chính phủ; (2)
Luật khác có liên quan quy định
mức lãi suất riêng cho các quan
hệ cho vay đặc thù.
Nhưvậy, trong trườnghợp luậtcó
liênquanquyđịnhkhácvề lãi suất
thì sẽápdụng lãi suất đóchoquan
hệ vay thuộc phạm vi điều chỉnh
của luật này. Cần nói rõ rằng quy
địnhnàykhôngchỉdành riêngcho
quanhệ tíndụngcủacácngânhàng
thươngmạimàcòncó thểápdụng
cho loạivayđặc thùvaykhácnhư:
Vay chính sáchxã hội, vayđầu tư
phát triển,vayvàng,ngoại tệ...nếu
Nhà nước xét thấy cầnđiều chỉnh
các quan hệ vay này bằng cơ chế
lãi suất riêng.
.
Ông có thể nói cụ thể hơn về
vấn đề này?
+ Từ các phân tích trên cho
thấy nếu Luật Các TCTD có cơ
chế lãi suất trần riêngchocáchợp
đồng tín dụng thì các TCTD sẽ
áp dụng theo quy định của Luật
Các TCTD.
Vấn đề là Luật Các TCTD
hiện hành đã thực sự áp dụng
một cơ chế lãi suất riêng cho các
hợp đồng tín dụng chưa?Xét về
mục đích chính sách pháp luật
thì quy định tại khoản 2 Điều
91 của luật này cho thấy dường
như nhà làm luật mongmuốn là
như vậy. Nhưng xét về mặt kỹ
thuật lập pháp, qua thực tiễn áp
dụng pháp luật quy định này đã
vàđangdẫnđếnnhững cáchhiểu
khác nhau; kể cả trong công tác
xét xử của tòa án và điều này là
khôngcó lợi chocácchủ thể trong
hợp đồng tín dụng vì những rủi
ropháp lý có thể xảy ra trong thi
hành pháp luật.
.
Vì sao dẫn đến những cách
hiểu khác nhau, thưa ông?
+Vì khoản2Điều91 chophép
TCTDvàkháchhàngcủamình thỏa
thuận về lãi suất trong hợp đồng
tíndụngnhưng lại giới hạn “theo
quy định của pháp luật”. Đây là
cáchquyđịnh“lòngvòng”, “luẩn
quẩn” vì theo quy định của pháp
luật, tức là vẫn có thể hiểu phải
theoquyđịnhcủaBLDS.Trường
hợpNgânhàngNhànước (NHNN)
(thông tư,quyếtđịnhcủa thốngđốc
NHNN) có quy định riêng về lãi
suất khác với quy định vềBLDS
thì ưu tiên ápdụngquyđịnhnào,
qua thực tếmột số thẩmphánvẫn
cho rằngphải căn cứvào lãi suất
trongBLDS.
Cầnphải quyđịnh cụ thể
bằng luật
. Vậy theo ông, cần phải làm gì
để giải quyết vướngmắc này?
Cần sửa đổi khoản 2 Điều 91
Luật Các TCTD để có cách hiểu
thống nhất hơn trong xây dựng
pháp luật và áp dụng pháp luật.
Việc sửa đổi này cần căn cứ vào
quyđịnhcủaHiếnphápvàBLDS
ÔngNguyễnHồngHải,PhóVụtrưởngVụPháp luậtdânsự-kinhtế(BộTưpháp).
2015, quyền dân sự chỉ có thể bị
hạn chế bằng luật, mục đích của
nội dung quy định tại Điều 468
BLDS năm 2015, khoản 3 Điều
91LuậtCácTCTD, khoản2Điều
12 Luật NHNNViệt Nam.
Theo đó, có thể sửa đổi theo
hướng “TCTD và khách hàng
có quyền thỏa thuận về lãi suất,
phí cấp tín dụng trong hoạt
động ngân hàng của TCTD, trừ
trường hợp NHNN áp dụng lãi
suất theo quy định tại khoản 3
điều này”.
. Trong trường hợp này có phải
luật chuyên ngànhmâu thuẫn với
luật chung không và nên sửa cụ
thể như thế nào?
+ Thực ra quy định tại khoản
2 Điều 91 không phải dẫn đến
mâu thuẫnmà là có dẫn tới cách
hiểu lãi suất trong hợp đồng tín
dụng sẽ áp dụng theo BLDS và
sẽ vướng trong cơ chế điềuhành
lãi suất của NHNN. Còn về vấn
đề sửa Luật Các TCTD thì phải
thống nhất nguyên tắc thế này,
áp dụng lãi suất trần tức là giới
hạnquyền thỏa thuận củaTCTD,
của khách hàng. Do đó cần phải
quy định cụ thể bằng luật, đây
là nguyên tắc được của Hiến
pháp, BLDS.
Tuy nhiên, Luật Các TCTD
không nên quy địnhmộtmức lãi
suất cố định cứng nhắc mà chỉ
nên quy định nguyên tắc riêng
theohướng sửađổi như tôi nêuở
trên. Trên cơ cở đó, NHNN theo
thẩm quyền quy định tại khoản
2Điều 12 Luật NHNN, khoản 3
Điều91LuậtCácTCTDbanhành
văn bản quy phạm pháp luật về
cơ chế điều hành lãi suất trong
quan hệ tín dụng cụ thể.
. Xin cámơnông.
■
Trần lãi suất 20%/nămcũng
bấthợp lý
Tại khoản
1Điều468
củaBLDS
2015nêu rõ:
“Trườnghợp
cácbên có
thỏa thuận
về lãi suất thì
lãi suất theo
thỏa thuận
khôngđược
vượt quá
20%/năm của
khoản tiền
vay, trừ trườnghợp luật khác có liênquan
quyđịnhkhác”.
Tôi cho rằngđiều luật trênmở ranhiều
cáchhiểukhácnhau. Ngay cảquyđịnhvề
tỉ lệ trần lãi suất 20%/năm cũngbất hợp lý.
Bởi thực tếkhông có cơ sởnàođểđưa ra
con sốnày cả, tại saokhôngphải là15%/
năm, 18%/năm, 25%/năm…mà lại là20%.
Hơnnữa, hiệnnay lãi suất tíndụng tiêu
dùng cũngđãởmức trên20%/năm. Ví dụ,
lãi suất đối với thẻ tíndụngnhiềukhi lên
đến28%-30%/năm.
Dovậynếuchiếu theoquyđịnh trên thì
cácTCTDđềuvi phạm luậthết.Dođóđây là
mộtquyđịnhkhôngcócơ sởkhoahọccũng
nhưcơ sở thực tế.
Bên cạnhđó, nếu áp trần20%/năm
không khácnào chặn tíndụng tiêudùng,
chặnphát triển kinh tế. Không chỉ vậy,
nó cònđẩyngười dân vàonạn tíndụng
đenbởi nhu cầu vay lànhu cầu có thực và
chínhđáng.
TS
NGUYỄNTRÍHIẾU
,
chuyêngia tài chính-
ngânhàng
Khốngchếnạn tíndụngđen
LãnhđạocủaCông tyTài chínhFECredit
cho rằngquyđịnh trần lãi suất chovay20%/
nămchỉ đượcápdụngnhằmđiềuchỉnh
hoạtđộng tíndụngphi chính thức, tíndụng
đen.Quađónhằmkhốngchếnạnchovay
nặng lãi, ápdụngchocácmối quanhệvay
mượndân sựcủadân.
CòncácTCTD trongđóbaogồmcảcông
ty tài chính sẽđượcchovay theo lãi suất
thỏa thuận, đượcquyđịnh tại LuậtCácTCTD.
Cụ thể tạiĐiều91củaLuậtCácTCTDquy
địnhTCTDvàkháchhàngđược thỏa thuận
về lãi suất.
Phải tuân thủnguyên tắc
thị trường
Tại khoản 1Điều 468 của BLDS 2015
có cụm từ “… trừ luật khác có liênquan
quy định khác” thì đây là sự rất tiếnbộ vì
hoạt động của thị trường tài chínhphải
theođúngnguyên tắc thị trường. Hay nói
cách khác, nền kinh tế không thể có trần
lãi suất chung chomọi hoạt độnggiao
dịch. Vì vậy,
phải tuân thủ
nguyên tắc
thị trường
cho thị
trường tài
chính. Lãi
suất của các
TCTDhoạt
động cho
vay như các
ngânhàng,
các công ty
tài chính tiêudùnghoặc các công ty cho
thuê tài chính… thì đươngnhiênhọ có
luật riêngđiều chỉnh và như vậy luật đã
mở ra góc cạnh là “trừ luật khác có liên
quanquy định khác”.
NhưvậycácTCTDhoặccáccông ty tài
chính sẽhoạtđộng theoLuậtCácTCTD.
Ông
PHẠMXUÂNHÒE
,
PhóViện trưởng
ViệnChiến lượcngânhàng -NHNN
