16
THỨ TƯ
9-11-2016
Quốc tế
Tám thách thứccủa
tân tổng thốngMỹ
MỹtìmcáchduytrìtựdohànghảiởbiểnĐôngvàtiếpcậngầngũihơn
vớicácnướcchâuÁ.
HOÀNGDUY
C
uộc vận động tranh cử
tổng thống kéo dài 18
tháng đã kết thúc. Hai
ứngcửviênchủchốtHillary
ClintonvàDonaldTrumpchỉ
kết thúc vận động lúc nửa
đêm 7-11 bước sang ngày
bầu cử chính thức8-11 (giờ
địa phương).
Bà Clinton phát biểu bài
diễnvăncuốicùng tạiRaleigh
(bangBắcCarolina) trongkhi
ôngTrumpphátbiểutạiGrand
Rapids (bangMichigan).
Dùaiđắccử,chủnhânmới
củaNhàTrắng cũng sẽ phải
đối đầu với tám thách thức
sauđây:
•
Chiến tranh ở Syria:
Tân tổng thống sẽ phải
chuẩn bị kế hoạch lâu dài
tiêu diệt IS khi lực lượng
Mỹđã tham chiến tại Syria,
IraqvàLibya.Khảnănghâm
nóng quan hệ với Iran khá
bấpbênh.QuanhệMỹ-Saudi
Arabia vẫn ổn định nhưng
chắc chắn Mỹ không thể
nhắmmắt làm ngơ với vai
trò của Saudi Arabia trong
nội chiếnYemen.
•
HòabìnhTrungĐôngbế
tắc:
Quanhệ Israel-Palestine
tiếp tụcxấu, đặcbiệt saukhi
phương Tây đạt được thỏa
thuận về hạt nhân với Iran.
Bạo lực tiếp tục leo thang.
Israel tiếp tục xâynhà trong
cáckhuđịnhcư.Dùvậy,Israel
vàMỹvẫn làđồngminh.Mỹ
vừa ký camkết viện trợ cho
Israel 38 tỉ USD trong giai
đoạn 2019-2028.
•
Quanhệcăng thẳngvới
Trung Quốc:
Dù thường
xuyên đối đầu về thương
mại,MỹvàTrungQuốcvẫn
tiếp tục chia sẻ lợi ích kinh
tế.Mỹđang tìmcáchduy trì
tự do hàng hải ở biểnĐông
để ngăn chặn tham vọng bá
quyền của Trung Quốc và
tiếpcậngầnhơnvớicácnước
châuÁ.Nhiềunước trongkhu
vựcđãkýHiệpđịnhĐối tác
xuyên Thái BìnhDương và
Mỹ còn phải phê chuẩn văn
kiện này.
•
Nga - một chiến tranh
lạnhmới?:
QuanhệMỹ-Nga
đã lạnh nhạt dần từ sau sự
kiện Nga sáp nhập Crimea.
NhiềunướcĐôngÂu longại
Nga bành trướng trong khi
Nga lại lo ngại NATOmở
rộngsựhiệndiệnởchâuÂu.
ChưakểMỹvàNgavẫn tiếp
tục bất đồng về số phận của
Tổng thốngAssad và cuộc
chiến Syria. Khủng hoảng
không có lối ra!
•
Gánhnặngnợcông:
Nợ
công củaMỹ tương đương
Cửtri thị trấnDixvilleNotch(bangNewHampshire)thuộcvùngđôngbắcMỹđãđibỏphiếuđầutiên
ngày8-11.Ảnh:AFP
Tạibuổimít-tinhtối7-11ởbangPennsylvania,Tổngthống
ObamavàphunhâncùngcựuTổngthốngBillClintonvà
áinữChelseađếnthamdựvớibàClinton.Ảnh:AP
Tổng thốngObamachuẩnbị rờiNhàTrắngsau támnăm
cầmquyền tronghainhiệmkỳ liên tiếp từnăm2008.Đàiphát
thanhEurope1 (Pháp)ghinhậncácchuyêngiađềunhất trí vị
tổng thốngđoạtgiảiNobelHòabìnhnăm2009này làmột trong
những tổng thốngMỹđáng tincậy.NếuviếtvềObama, cácsách
lịchsửnênghi tiêuđề: “BarackObama, 2008-2016,một tổng
thốngvĩđại”vìnhữngđiềusauđây:
•Tổng thốngMỹgốcPhiđầu tiên:Đâychính làhìnhảnhbiểu
tượngcủamộtđấtnướcvốnmang tiếngphânbiệt chủng tộc.
Obamađắccử làsựkiệnchứng tỏchocáccộngđồng thiểusốở
Mỹ rằngmọi việcđềucó thể.Dùvậy,ngườidađenđừng trông
mongcuộcsốngsẽ thayđổihaycảnhsát sẽbạohànhvớingười
gốcPhi íthơnbởiObamakhôngphải làm tổng thốngcho riêng
ngườidađen.
•Tổng thốngcóuy tín lớn:Obamađã thựchiệnchức trách
với tínhchấtnhãnhặn,nghiêm túcvàđúngmực.Ôngđược tôn
trọngvì trongbão tốôngvẫnbình tĩnh.Đángchúý làcácbài
phátbiểucủaông tạiBerlinnăm2013 (kêugọi xóabỏhoàn toàn
Chiến tranh lạnh) và tại Selma (bangAlabama)năm2015 (kêu
gọibìnhđẳngchủng tộc).
•Tổng thốngcủađổimới:Obamađắccửnăm2008 làbằng
chứngcóđổimới tronghệ thốngchính trịMỹvà thểhiệnkhát
vọngchính trịbùngnổsau thời kỳbấtancủaGeorgeW. Bush.
Cầmquyềnnăm47 tuổi,Obama làngười tươngđốimới làm
chính trị, chỉmớigiữmộtnhiệmkỳnghị sĩ vàcũngkhôngphải
nhânvật sánggiánhất củađảngDânchủ.
•Tổng thốngcủaObamaCare: Tổng thốngObamađã rấtvất
vảđểQuốchội thôngquađượcchương trìnhcải cách lịchsử
vềbảohiểmy tế (ObamaCare)đểhàng triệungườinghèođược
hưởng trợcấpy tế.Ôngcũngđãcốcải cáchhệ thốngngânhàng
vànỗ lựcvượtquakhủnghoảngkinh tế, chủyếu làhỗ trợcho
ngànhcôngnghiệpô tô.Năm2016, tỉ lệ thấtnghiệp là5%, thấp
hơnhai lầnsovớigiaiđoạnkhủnghoảngcaođiểmnăm2009.
•Tổng thốngchưađủ thựcdụng: Tổng thốngObama rađiđể
lại sau lưngmộtđấtnướcvớinhiều rạnnứt sâusắc.Ôngđã thất
bại vềcải cáchnhậpcư, kiểmsoát súng, khíhậu.Nguyênnhân
mộtphầndođảngCộnghòachiếmđasố trongQuốchội từnăm
2010đãcản trởvàphầnkhácdocá tínhcủaông.Ôngkhông
phải lànhàđàmphángiỏi.Chuyệnbỏ raba tiếng trênsângolf
vớimộtnghị sĩHạviệnđể tìmkiếm thỏa thuậnnàođó làchuyện
xa lạđối vớiông.
•Tổng thốngvớiđốingoạihạnchế:BinLadenbị tiêudiệtvà
thỏa thuậnvềhạtnhânvới Iran làđiểmcộng trongnhiệmkỳcủa
Obama.ThếnhưngMỹcànggầncựu thù Iran thì càng rờixacác
đồngminhkhuvựcnhưSaudiArabia.TạiSyria,Obamacóvẻdo
dựnênNgacócơhội can thiệp.Thật raôngmuốncan thiệpmạnh
hơncũngkhóbởidư luậnMỹphảnđối.Trong tranhcửôngcũng
đãhứasẽkết thúcchiến tranhởnhữngnơiTổng thốngBushphát
động.
Tại châuÁ,Obamađã tái lậpquanhệđối thoại với Trung
Quốcnhưngôngbị chỉ tríchđãkhôngđủ thànhcôngđểđốiđầu
cứng rắnvớiBắcKinh. Thêmnữa, dư luậnMỹngàycàngphản
đối cáchiệpđịnh tựdomậudịchnhưTPPvì longạimấtviệc làm.
Nói tóm lại, chodùnhiệmkỳcủaTổng thốngObamacòn
nhiềukhiếmkhuyếtvàkếtquảđạtđượckhôngnhưmongđợi,
sắp tớinướcMỹvẫnsẽ thiếunhững tổng thống tầmcỡnhư
Obama.
TNL
DisảncủaTổngthốngObama
TânTổng thốngHillaryClinton
sẽ làmgì?
Chính sáchđối ngoại
: BàHillaryClintonđánhgiáNATO
là lá chắn chủ chốt đểngăn chặnNga. Bà chủ trương tăng
cườngkhôngkíchở IraqvàSyriađể tiêudiệt ISvà lậpvùng
cấmbayởSyria. Bàủnghộ thỏa thuậnvềhạtnhânvới Iran
nhưngsẵnsànggiatăngcấmvận Iran.Bàcũngmongmuốn
tăng sứcépđểCHDCNDTriềuTiên từbỏhạtnhân.
Anninh:
Bà không ủng hộ hạn chế nhập cảnh đối với
côngdânHồi giáovì cho rằngbiệnphápnày chỉ làmhỏng
quanhệgiữaMỹvới thếgiớiHồigiáovà tạocơhội chobọn
IS tuyểnngười. Liênquanđếnquản lý súng, bà chủ trương
mởrộngkiểmsoátnhânthânngườimuasúng, luậthóaviệc
bán súngởhội chợvàbán trênmạng.
Nhậpcư:
Bàmuốncải cáchchính sáchnhậpcư, đặcbiệt
làhợp thứchóachonhữngngườinhậpcưkhôngcógiấy tờ
với điềukiệnhọkhôngphạm tội nghiêm trọng.
Ytếvàgiáodục:
Bàmongmuốnmởrộngchếđộbảohiểm
sứckhỏeMedicare (vốnchỉdànhchongười trên65 tuổi) và
Medicaid (chỉdànhchongườinghèo).Vềgiá thuốc, bàcam
kết chonhậpkhẩu thuốcgiá rẻ từnướcngoài. Ngoài ra, bà
muốn thiết lập chếđộmiễnhọc phí đại học ởgiai đoạn 1
chogiađìnhcóthunhậpdưới85.000USD.Bàcũngsẵnsàng
xóanợhọcphí đại họccủacácdoanhnhân trẻ.
Giađình:
Bà hứa giữmức chi phí giữ trẻbằng 10% thu
nhậphộgiađình (nhànướchỗ trợ thêm) và chophép cha
đượcnghỉcóhưởng2/3 lươngđểchămsócgiađình.Bàchủ
trươngphụnữcóquyềnphá thai.
Kinh tế:
Bàdựkiếnchương trìnhphát triểncơsởhạ tầng
trị giá 275 tỉ USD. Bàmuốnnângmức thuếđối với những
ngườigiàunhất, tăngthuếđấtvàtăngthuếchuyểnnhượng
di sản. Bà cam kết nângmức lương tối thiểu liênbang lên
12USD và cho cácbangquyềnnângđến15USD. Bàphản
đốiHiệpđịnhĐối tácxuyênThái BìnhDương.
Môi trường:
Bàmongmuốn tăng cườngphát triển các
nguồnnăng lượng tái tạođể cung cấpđiệnđến từnggia
đìnhvàonăm2020.Bàmuốntiếptụckhaitháckhíđốtvàdầu
đáphiếnvới quyđịnhkhai thácchặt chẽhơn.
PH.QUỲNH
46.270.767
cử tri đã bỏ phiếu sớm, tính
đến trước ngày bầu cử 8-11,
theo thốngkêcủaĐHFlorida.
HỡinướcMỹ,chúngtasẽxây
cầuchứkhôngphảixâytường.
(BàHillaryClintonphátbiểuvậnđộng
lầncuốitạiRaleigh,bangBắcCarolina)
Tiêu điểm
Phân tích và Bình luận
108%GDPvàonăm2016so
với 10năm trướcchỉ 63,6%.
Nămnay,nợcôngđãđạtđến
mức kỷ lục 19.000 tỉUSD.
•
Xã hội Mỹ luôn bất
bình đẳng hơn:
46,7 triệu
dânMỹvẫnsốngnghèokhó.
Nợ của các hộ gia đình lên
đến12.290 tỉUSD, trongđó
3/4 là nợ vaymua nhà. Nợ
vay của sinh viên tăng gấp
đôi giữa năm 2008-2016,
từ 660 tỉ lên 1.260 tỉ USD.
Vào tháng5-2015, tỉ lệ thất
nghiệp của dân da trắng là
4,6% trong khi của dân da
đen là 11,2%.
•
Kiểm soát súng:
Tại
Mỹ có hơn 30.000 người
chết mỗi năm do súng. Số
vụ giết người từ 12.575 vụ
trongnăm2014đã tăng lên
13.338vụnăm2015.Ngoài
ra, số vụ cảnh sát đối xử
trái pháp luật với người
da đen đã gây ra nhiều vụ
biểu tình chống phân biệt
chủng tộc.
•
Giảiquyếtvấnđềnhập
cư:
Năm 2014 có 42,2 triệu
người nhập cưởMỹ, chiếm
hơn 13% dân số. Gần 60%
dânnhậpcư làngườiMexico
và trong40%còn lạiđaphần
làdânTrungMỹvàkhuvực
Caribê. Mọi kế hoạch giải
quyết vấn đề người nhập
cư của Tổng thống Obama
đều thất bại vì bị Quốc hội
phong tỏa.■
