CHỦNHẬT 12-2-2017
7
PHÓNGSỰ - NHÂNVẬT
Mộtvàingười lính
hiếmhoi cười trước
ốngkínhcủa tôi.
Ảnh: PTG
PHẠMTRƯỜNGGIANG
T
ôiđặtchânđếnMyanmar
lần đầu tiên đầu năm
2012, khi đó bàAung
SanSuuKyi cònđang
bị quản thúc và chính
quyềnquânsựcủa tướngThanSwe
vẫn đang nắm giữ chính quyền.
Myanmar lúc đó vẫn được xem
là một trong những quốc gia bí
ẩnnhất thếgiới nênviệcđặt chân
vào đây bao gồm cả tò mò, háo
hức pha lẫn chút sợ sệt.
Căng thẳng, ngộtngạt
Dĩ nhiên, ấn tượng đầu tiên
ởMyanmar là sự bất ổn với rất
nhiều đoàn xe quân sự thường
chạy rầm rập trên đường phố,
trên xe binh lính, súng ống chĩa
ra như sẵn sàng nã đạn. Mặc dù
một vài người lính nhoẻnmiệng
cười khi tôi hướng ống kính vào
họ, phần đông còn lại vẫn giữ
khuônmặt cau có hoặcmệt mỏi,
căng thẳng hay chán chường khi
lướt qua. Không biết họ chuyển
quân đi đâu, có đụng độ quân sự
haykhông.Thỉnh thoảngmột vài
người lính, không rõ binh chủng
nàomộtmìnhđeosúngchạyxe rảo
trênđường, trôngkhácăng thẳng.
Một bầu không khí dè dặt với
nhữngdukháchnhư tôi.Trừnhững
người làmviệcbuônbánvốnquen
tiếpxúcvớidukhách,nhữngngười
còn lại thườngnhìn tôivới ánhmắt
tòmòpha lẫn sựxa lạ, dèdặt.Khi
dừng chân trước một bệnh viện
(BV), tôi bước vàovới ýđịnh tìm
nhàvệsinhđồng thờivớiviệccũng
muốnkhámphábên trong.BVtrang
thiết bị rất nghèonànnhưngđược
cái không có chuyệnmột giường
mấy bệnh nhân. Ban đầu tôi định
chụp lạinhưng lại thôivàcó lẽđiều
đóđã tránhnhững rắc rối saunày.
Khi tôiquayracổng thìmộtnhóm
người đã đứng chờ sẵn. Trong đó
cóônggiámđốcBVdángcao lớn,
tócbạc,đeokínhcậnvàgươngmặt
đẹp lão của ôngđangnhìn tôi đầy
vẻ thiếu thiệncảm.Ôngmời tôiđến
bằng tiếngAnh rất dễnghenhưng
khi tôi đến trướcmặt thì ôngquắc
mắt, cất giọng đầy vẻ giận dữ:
-Tại saoanhvàochụpảnh trong
BV của chúng tôi?
-Thưaông, tôi khôngchụpảnh.
- Không chụp ảnh thì anh vào
đây làm gì?Anh có biết việc anh
làm sẽ gây rắc rối cho chúng tôi
thế nào không?
-Tôi chỉ đi vệ sinh thôi.
Chắcông ta cũngkhông tinnên
thôi.Chẳng lẽhọc sinhcũngđược
căn dặn phải báo tin khi có người
lạ vào trường?
Sựhiếukhách, nhiệt tình truyền
thốngcủangườiMyanmar đã thay
bằngsựcẩn thận,dèchừngnhư thế
với người nướcngoài.
“Lột xác”nhanhchóng
Khiđấtnướctrởnêndânchủ,những
quyđịnhngặtnghèocủachếđộquân
sựbị bãi bỏ thì ngườiMyanmar đã
nhanhchónghòanhậpvàthayđổiđể
hướngra thếgiới.Họvẫngiữnhững
nétvănhóatruyềnthốngnhưngcũng
sẵn sàng tiếp thunhững cáimới và
dunghòa chúng.Vàhọ có thể thay
đổi rất nhanh, ở rất nhiều thứ.
ĐànôngMyanmarmặcváyvàăn
trầu.Chuyệnăn trầu tuycóvẻgìđó
vừalạlùngvừaquenthuộcvớingười
Việtnhưngmặtkháclạikéotheomột
hệ lụy:ĐườngphốMyanmarcựckỳ
bẩn vì toàn dính nước bã trầumà
người ta phun ra khi vừa đi đường
vừaăn trầu.Vỉahèvốnđã ítđượccọ
rửa, naybết lại với các lớpnướcbã
trầuchồng lênnhauxỉnxỉn.Những
lớpmàuđỏnâubầm lại chảy thành
vệt từ vỉa hè xuống đường, thoạt
nhìn như những vếtmáu khô, nhìn
vào rùngcảmình.
Vậymàchỉ vài năm sau tôi quay
lạiMyanmar,đườngphốsạchsẽhơn
nhiều, vỉa hè vẫn còn nước bã trầu
nhưngrất ít.ỞcácTPlớn, ítgặphơn
nhữngngườiđànôngvừađivừanhai
trầubỏmbẻmnhưtrước.Ngaykhimở
cửa,Myanmar đãphát độngphong
tràohạnchếăn trầuvàphunnướcbã
trầukhi rađường, chỉ ăn trầukhi ở
trongnhà,nhiềugiađìnhđã tậpcho
trẻconkhôngbắtchướcăntrầu.Thật
khó tin là chỉ trongvài năm, người
Myanmar có thểhạn chếđượcmột
thói quencó truyền thống từ rất lâu
nhưvậy.Một khi họđượcgiáodục
rằngđấy làhànhđộngmất vệ sinh,
ảnhhưởngđếnvệsinhmôitrườngvà
mỹquanđô thị,gâysựkhóchịucho
dukháchnước ngoài…, người dân
Myanmar đã hưởng ứng rất nhanh
chóngvà rộngkhắp.
ĐấtnướcPhậtgiáobình
an,hướngđến làmgiàu
TrongcácnướcASEAN,Myanmar
làđấtnướccómối tươngquangiai
cấp xã hội bình yên nhất. Nếu ở
các nước khác sự phân biệt giai
tầng, cămghét người giàu thường
xuyên xảy ra và thậm chí gay gắt
thìởMyanmarngườinghèokhông
hềganh tịvàganhghétngườigiàu.
LýdohọsùngđạoPhậtvà tin rằng
nhữngngườigiàucó làdokiếp trước
họ tunhân tíchđức, làmnhiềuviệc
thiện nên kiếp này họ được sung
sướng.Vìvậyhọkhôngghen tịmà
cố gắng sống tốt, làm việc thiện
để kiếp sau được sung sướng như
những người giàu kia.
Trong chuyến taxi về Hpa-an,
một thị xã hẻo lánh ở vùngĐông
Nam ít du khách lui tới, tôi làm
quen với một hành khách bản địa
đi cùng là Lin NayWyn, anh là
một kỹ sưnôngnghiệpởYangon,
vềHpa-anđểhợp tác thuêđất làm
một trang trại trồng tráicây lớnbán
lênYangonvàcó thểxuấtkhẩuqua
TháiLan.Khi tôi tòmòhỏi anh là
theo đạo Phật rất tốt cho tâm tính
nhưngcũngcómột trởngại làđạo
Phật kêu gọi diệt dục,mà khi tiêu
diệt lòng tham, sống thanhbần có
thể tốt chosựanninhxãhộinhưng
vềkinh tếsẽchậmphát triển…Nay
Wyn đã cười và giải thích với tôi
rằngchỉnhữngngười theođạoPhật
màkhôngcóđiềukiệnmớihài lòng
với cuộc sống thanh bần, còn với
nhữngngười nhưanh, diệt dụcchỉ
làdiệt lòng thamkhôngđáy, thích
sốngxahoa trên sựnghèokhổcủa
người khácmới là tội lỗi.
Theo NayWyn, anhmuốn bản
thân và gia đình được sống trong
điềukiện tốt, cuộc sống tiệnnghi,
du lịch nước ngoài… nhưng anh
không đặt mục tiêu làm giàu cho
mỗibản thânvàgiađình.“Tôi luôn
dành ramột phần tiền kiếm được
hằng tháng để dâng tặng chùa và
gửigiúpcác tổchức từ thiện.Tháng
nào có nhiều tiền gửi nhiều, có ít
thì gửi ít” -NayWyn nói.
Tôi kể choNayWynvề lầnđầu
tiên đếnMyanmar, tôi không tìm
được nhiều thứ gì đểmua làm kỷ
niệm.Vì ngoài hàng hóa Trung
Quốc, những sản phẩm thủ công
mỹ nghệ địa phương rất ít, cuối
cùng chỉ mua được mấy con búp
bê gỗ nhỏ xíu. Nhưng chuyến thứ
hai, tôi khôngđủ sứcmuavì hàng
mỹnghệ, đặc biệt là các tượnggỗ
liên quan đến Phật giáo được sản
xuất và bày bán rất nhiều và đa
dạng cho du khách. NayWyn nói
rằng nhiều người Myanmar đang
nhạy bén hơn, họ cấp tốc học hỏi
về kinh doanh để tìm cách đáp
ứng các nhu cầu của nền kinh tế
đang lên.
◄
Myanmar:
Sựchuyển
mìnhđáng
kinhngạc
tôi liền tháo cái máy ảnh trên vai
xuống,mởhìnhảnhchoôngxem:
“Đây,ôngcó thể thấyđây lànhững
hình ảnh cuối cùng mà tôi chụp,
đều là trước BV, tôi không chụp
ảnh khi vào trongBV”.
Đếnđâygươngmặtônggiámđốc
giãn ra, nhẹnhõm, lầnnàyôngnói
bằnggiọng rấtnhẹnhàng:“Lầnsau
anh có thể đi vệ sinhở đây bất kỳ
khi nào anh cầnnhưngđừng chụp
gì cả là được, mong anh hiểu cho
chúng tôi”. Tất nhiên là tôi thông
cảm với nỗi lo lắng của ông. Đi
qua một trường học, tôi lại vờ đi
vào toilet để quan sát trường học.
Nhưng lầnnàycònnhanhhơn,một
thầygiáo trẻđợi tôingaycửanhàvệ
sinh để tươi cười, vừa nói chuyện
vừa kè tôi ra tận cổng để tiễnmới
Lầnđầutiêntôiđến,
thấyngườiMyanmar
ănbốcởkhắpnơi:
trongquán,ngoàivỉa
hè, trênxe…cứnhan
nhản.Nhưng lầnsau
kháchẳn, lượngngười
ănbốcgiảmđángkể,
chỉcómộtsốngười
laođộngnghèocòn
thóiquennàyngoài
quán,còn lạinhiều
ngườicũngđang
chuyểnsangdùng
muỗng,đũa…đểvăn
minhvàvệsinhhơn.
Myanmarđãphát triển rấtnhanhchỉ trongvàinămqua, Chỉ số
tựdobáochí tănghơn40bậc, lượngdukhách tăng trungbình
tới 42%mỗinămvà theodựbáocủaNgânhàngPhát triểnchâu
Á (ADB), nềnkinh tếMyanmar sẽđạt tốcđộ tăng trưởngbình
quânhằngnămkhoảng9,5%vàonăm2030, trở thànhmột trong
nhữngnướccó tốcđộ tăng trưởngkinh tếcaonhất thếgiới.
Đấtnướcmàđànôngmặcváyvàăntrầu.Ngàynayđànôngvẫntrungthànhvới
trangphụctruyềnthốngcủahọnhưngphongcáchđãvănminhhơnrấtnhiều.
Ảnh:PTG
Chỉ cách nhaumấy năm giữa hai khoảng
thời gian tôi đếnMyanmar, khi chuyển
từ chế độ quân sự độc tài sang dân chủ,
đất nước này đã chuyểnmìnhmột cách
thần kỳ.
