CHỦNHẬT 27-8-2017
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
Tấmảnhđượccho là
chândungvuaQuang
Trung (giả)donhà
Thanhvẽ.Ảnh:Tư liệu
PHẠMTRƯỜNGGIANG
C
hắc cũng không cần
phải tốn giấymực để
tóm lược lại vềnhững
chiến công lừng lẫy
củavuaQuangTrung
NguyễnHuệ, nhàquân sựđại tài,
nhà ngoại giao và nhà cải cách
của triềuTâySơn.Dấu lặng trong
cuộc đời ông là mất khi còn trẻ
(mới 39 tuổi), kéo theo sự sụpđổ
của triềuTây Sơn.
Trả thù
Gần 10 năm sau khi ông chết,
nhà Nguyễn cho quật mộ ông để
trả thù.Khicònhọcphổ thông,học
sinhđềuđượchọcvềsự trả thù tàn
khốc này bởi chính trong
Quốc
sử quán triềuNguyễn
còn ghi rõ:
“Tháng11nămCanhThân (tháng
12-1801), phá hủy mộ Tây Sơn
Nguyễn Huệ, bổ săng, phơi thây,
bêu đầu ở chợ. Con trai, con gái,
họ hàng và tướng hiệu, 31 người,
đều bị lăng trì cắt nát thây”.
Ngày Giáp Tuất tháng 11 năm
NhâmTuất (ngày6-12-1802), làm
lễhiếnphù (lễdâng tùbinh):
Đem
hài cốt của Nguyễn Văn Nhạc và
Nguyễn Văn Huệ giã nát rồi vứt
đi, còn xương đầu lâu của Nhạc
vàHuệ đềugiamởNhàđồngoại.
Nhưvậy, theosửsách, thihàicủa
NguyễnHuệ vàNguyễnNhạc và
vuaQuangToảnđềukhôngcòn,chỉ
cóxương sọđượcđặt trongbacái
vò đậy nắp kỹ, niêm khằng, quấn
xích sắt, chú bùa để giam vĩnh
viễn trongNhà đồ ngoại (sau đổi
thànhVũ khố), mỗi tháng đều có
người đến kiểm tra. Chỉ cho đến
năm1885, khiPhápđánhvàokinh
thànhHuế, vuaHàmNghi phải xa
giá, trong lúc hỗn loạn có người
đãđemba chiếcvòđóđi đâumất
không rõ.
Cónhiềunhànghiêncứu,nhàsử
học lại không tin vào chuyện đó.
Việc hành hình vua Quang Toản
vàgiaquyến cùng các tướngTrần
QuangDiệu,VõVănDũng…cũng
nhưviệcquậtmồvàhànhhìnhvới
những hài cốt là có thật vì diễn
ra trước sự chứng kiến của nhiều
người, trong đó có những giáo sĩ
ngườiPhápvàhọsaunàyđãkể lại
trongcác tậpsáchvềAnNam.Chỉ
làngười ta tin rằnghài cốt củavua
Quang Trung bị quật đó là người
giả từmộgiả, khôngphảimộ thật.
Khôngdễdàngđể
bị tìm thấymộ và
quậtmộ
Vua Quang Trung là người rất
quan trọng chuyệnmồmả. Theo
Đại Nam thực lục
, sau khi nhiều
lầnđưaquânvàoNamđánhmàvẫn
khôngdiệtđượcNguyễnÁnh,người
ta đều nói do các lăng liệt thánh
(tổ tiên các chúa Nguyễn) khí tốt
nghi ngút, nghiệp đế tất dấy. Vua
QuangTrung cho người đào toàn
bộ lăng támmộ đời nhà Nguyễn,
từchúaNguyễnHoàngchođếnVõ
Vương Nguyễn Phúc Khoát ném
xuốngvực, cộng thêmhài cốt cha
NguyễnÁnh làNguyễnPhúcLuân
bịvứtxuốngsông.Đấy là lýdosau
nàykhi lênngôi,NguyễnÁnhcho
giữ thành tưởng thật chovào, nửa
đêmquân línhmởcũi choNguyễn
Nhạc, trongđánhrangoàiđánhvào,
chiếm được thành.
- Để chiếm thành Phú Xuân,
cho những võ sĩ giỏi giả làm thầy
bói đột nhập vào thành, nửa đêm
phá cổng, chiếm thành PhúXuân
chỉ trongmột đêm trong khi nhà
Trịnh đánh nhà Nguyễn gần 100
nămkhông chiếmđược.
- Khi được vua Càn Longmời
sangchúc thọ,vuaQuangTrungđã
chomột người cháu cóngoại hình
giốngônglàPhạmCôngTrịđónggiả
sangchầu, khiếnnhàThanh tốn rất
nhiều tiềnbạcvàcôngsứcđón tiếp.
Một người nhiềumưu lược như
vậy không lý gì để cho kẻ thù tìm
ra lăngmộ củamình dễ dàng.
Ngôimộgiảđầu tiên
Vuachúangàyxưabaogiờcũng
cónhữngmộgiảđểđánh lừakẻ thù
haykẻ trộm, nhưTàoTháo làm tới
72mộ giả, huống chi vua Quang
Trung có rất nhiều kẻ thù lúc đó.
Ngaykhivuamất, nhàTâySơnđã
lập ngôi mộ giả đầu tiên tại Linh
Đường (nay thuộc bán đảo Linh
Đàm, huyệnThanhTrì, HàNội).
Đây làngôimộđểđánh lừanhà
Thanh, nhà Tây Sơn đã cho Ngô
Thì Nhậm sang báo tang và xin
cầu phong cho vua Cảnh Thịnh,
đồng thời trong biểu nói dối rằng
khi vua Quang Trungmất có dặn
lại rằng phải đem chôn ởTâyHồ
(gần Bắc Thành) để tỏ thực tâm
quyến luyến trông về thiên triều.
VuanhàThanhxembiểu, tưởng là
thậtkhen là trung, đặt tên thụycho
làTrungThuần, gửi 300 lạng bạc
loviệc tang, saiquanánsátQuảng
Tây làThànhLâmsang tếvàphong
choQuangToản làmAnNamquốc
vương.VuaThanhcòn tự sáng tác
một bài thơ gửi sang viếng, trong
bài văn tế có câu rằng:
“ChầungôNamcực/Lòng trung
nghĩa hết đạo thờ vua/ Chôn đất
TâyHồ”.
Đến năm 1989, do ngôi mộ bị
bọn trộm đào phá nhưng không
được, Viện Khảo cổ học đã giao
choTSNguyễnMạnhCườngxuống
chủ trì khai quậtmộ.Theokết quả
nghiên cứu, đây có thể làmộ của
bàNguyễnThịHoaDung,vợchúa
TrịnhDoanh,mẹchúaTrịnhSâm,
do bà Hoa Dung mất năm 1775,
trước vua Quang Trung 17 năm,
mộ đã được xây bằng đá rất đẹp
và kiên cố nên nhà Tây Sơn đã
sử dụng ngôi mộ này giả làmmộ
vuaQuangTrungđểđánh lừanhà
Thanh. Như vậy, ngôimộ giả đầu
tiênđãđượcnhàTâySơnchủ tâm
đánh lừanhàThanh, kẻ thù truyền
kiếp của dân tộcViệt.
NgôimộởPhúXuân
cũng làmộgiả?
ĐạiNam liệt truyện
ghi lại ngắn
ngủi rằng lăngmộ củavuaQuang
TrungởphíaNamcủasôngHương.
Đâychính lànơimàquanquânnhà
Nguyễnđãquậtmồ trả thù.Thông
thườngkhivuaquađời, lăngmộsẽ
được chôngầnvới kinhđônhưng
vẫn có thể đây làmộ giả.
Sách
TâySơn thuật lược
cóviết:
“ThườngngàyNguyễnHuệhaysợ
NguyễnÁnhphục thù, nên lúcđau
nguycấp,NguyễnHuệnóivớikẻbầy
tôi: Hắn sẽ phục quốc được và có
triều thần thưarằng,nếuhắnra thì
bọnhạ thầnxinđánh.NguyễnHuệ
nói: Ngươi chớ cho lời ta nói láo,
nếu hôm nay ta chết, thì ngàymai
hắnắt ra, nếumai ta chết thì ngày
sauhắnắtra.Ngươicònsốngngươi
xem.Nói xongHuệ liềnmất”
.Liệu
mộtngườinhưvuaQuangTrung,khi
đãđoánbiết trướckhimìnhchết đi
NguyễnÁnhsẽcócơhộiphụchận
được,nhàvuacó thểđểmộmìnhở
lại PhúXuâncôngkhai để saunày
kẻ thùquậtmộhaykhông?
Một chi tiết đáng chúý là ngay
sau khi vua Quang Trung mất,
triều đìnhTâySơn đã giữ kín cái
chết của ông, thành PhúXuân bị
cấmnội bất xuất, ngoại bất nhập,
sau hai tháng mới phát tang cho
dân chúng để tang và cho sứ bộ
sang Trung Quốc báo tin cùng
cầuphong (vì vậyngàymất cũng
được báo chậm hơn hai tháng).
Thời gian chậm trễ này có thể do
những nguyên nhân sau:
Việc vua Quang Trungmất đột
ngột có thểkhiếnkẻ thù cóýđịnh
đưaquângây chiến, dođó cácđại
thầnphảibànbạcviệcđịnh liệucác
phương ánđểđối phóvà chuẩnbị
binh lực sẵn sàng.
Thông thường khi vua mất sẽ
được chôn cất ở lăng tẩm đã xây
sẵn từ trước, trong trường hợp
mất đột ngột khi còn trẻ, chưaxây
trước lăng sẽ được chôn tạm ở vị
trí chọn rồixây lăngsau.Hai tháng
này có thể là khoảng thời gian để
xây tạmmột lăngmộ đơn giản ở
nơi bímật nàođóvàdi chuyển thi
hài vuaQuangTrungđến. Saukhi
đãmai tángxongxuôi, lúcđómới
phát tang.
Nếu theogiả thuyết thứhai, lăng
mộ thật củavuaQuangTrungphải
cáchPhúXuânkháxa.Còn lăngmộ
ởPhúXuân chỉ là lăngmộ giả để
đánh lừakẻ thù.Người nằm trong
lăngmộ ởPhúXuân có thể chính
là PhạmCôngTrị, người đã đóng
giả vua Quang Trung sang chầu
nhàThanhhainăm trướcđó.Phạm
CôngTrịđãđượchưởngphúcnhư
một nhà vua thì cũng phải cùng
chết theovua để tiếp tục đónggiả
QuangTrungsaukhi từgiãcõiđời.
Sự đời có thể nghiệt ngã cũng để
phụng sự chonhu cầu của cácbậc
vươnggiảngàyxưa:Đượcannghỉ
nơi suối vàng, không sợ thân xác
bị người sauphá hủy.
NếuvuaQuangTrungkhôngđược
chônởPhúXuân thì lăngmộ thật
của nhà vua nằmở đâu?
◄
BÍ ẨNXUNGQUANH LĂNGMỘ
VUAQUANG TRUNG - BÀI 1
Vua
Quang
Trung
khôngbị
quậtmồ?
Một người nhiềumưu lược như vuaQuang
Trung không lý gì để cho kẻ thù tìm ra lăng
mộ củamình dễ dàng để trả thù.
quậtmồnhàTâySơn trả thùvànói
trong lễ hiến phù: “Trẫm nghe, vì
chín đờimà trả thù…”.
Nếunhữngđiềughitrong
ĐạiNam
thực lục
đúng thật,việcvuaQuang
Trungchođàomộ tổ tôngNguyễn
Ánh xuất phát từ việc nhằm ngăn
chặnnghiệpđế củahọNguyễn, ắt
ông cũngbiết kẻ thù saunày cũng
sẽquậtmộôngsaukhi chếtvừađể
trả thù, vừa tìmcáchchặnmạchđế
vương của nhà Tây Sơn. Thế nên
mộphầnvừaphải chọnchỗđất tốt,
có longmạch,vừaphảigiấukhông
cho kẻ thù biết.
Bản thânvuaQuangTrung làmột
người cơ trí vàmưu lược, thường
xuyên dùng kế nghi binh và đánh
lừa kẻ địch, có thể thấy rất nhiều
mưu lược trong thuậtdùngbinhvà
ngoại giao của ôngnhư:
-NguyễnHuệ vàNguyễnNhạc
dùngmẹo tráhàng, chongườinhốt
NguyễnNhạcvàocũi,choquân lính
ápgiảiđến thànhQuyNhơnvờbắt
được chủ tướng xin hàng. Quan
Vuachúangàyxưa
baogiờcũngcó
nhữngmộgiảđể
đánh lừakẻthùhay
kẻtrộm,nhưTàoTháo
làmtới72mộgiả,
huốngchivuaQuang
Trungcórấtnhiều
kẻthù lúcđó.
NgôimộgiảcủavuaQuangTrungởLinhĐường.
Ảnh:Tư liệu
