14
THỨNĂM
22-12-2016
Phóng sự - Chuyên đề
Hung thủbắnđại sứNgađến
11phátđạn
Theo kết quảđiều trabanđầu, hung thủngười ThổNhĩ
KỳMevlutMert Altıntas đãbắn 11phát đạn vềhướngĐại
sứNgaAndreyKarlov lúcôngphátbiểukhaimạccuộc triển
lãmảnhtạiAnkara.TámphátđạnđãtrúngđạisứNga.Ngoài
đại sứNgacòncóbakhách thamquan triển lãmbị thương.
Hãng tin RIANovosti (Nga) ngày 21-12 đưa tin căn cứ
thôngbáophát trên Internet,nhómkhủngbốJabhatFateh
al-Sham (đangđánhnhau tại Syria)đãnhận tráchnhiệmvụ
bắn chết đại sứNga. NhómHồi giáo cực đoannàyđổi tên
từMặt trậnAlNusravốn làcánhkhủngbốAlQaedaởSyria.
Tại Ankara, chínhquyềnđã triển khai thêm cảnh sát và
xe vòi rồngbảođảm anninhquanhđại sứquánNga. Báo
chíThổNhĩ Kỳđưa tinmột tuần trướckhi gâyán, hung thủ
(làcảnh sát)đãđượcphâncôngbảovệđại sứquánNga tại
Ankara trong lúcnhiều cuộcbiểu tình chốngNgabùngnổ
đểphảnđối chiếndịch tái chiếmAleppo.
Sau thị trưởngAnkara, đến lượtNgoại trưởngThổNhĩ Kỳ
MevlutÇavusoglukhẳngđịnhvớiNgoạitrưởngMỹJohnKerry
rằngmạng lướicủagiáosĩngườiThổNhĩKỳFethullahGulen
(đangsống lưuvongởMỹ)đứngsauvụbắnchếtđạisứNga.
Tối 20-12, thi hài củaĐại sứNgaAndrey Karlovđãđược
máybayNgađưavềMoscow saunghi thức tiễnđưa tại sân
bayAnkara.TạisânbayởMoscow,Ngoại trưởngNgaSergey
Lavrov và người đồng cấpThổNhĩ Kỳ cùng gia đình nạn
nhânđãđón linhcữu trongnghi thứcquânđội.
PH.QUỲNH
Vì saokhôngbắt sốngsát thủ?
TheoôngBorisDolgov,ViệnTrungĐông thuộcHọcviện
KhoahọccủaNga, sát thủgiếthạiôngKarlovđáng lẽ ranên
bị bắt sốngđể trakhảo thêm. “Thật lạ làAltintasbị bắnhạ.
Vẫncócơhộibắtsốnghắnvàtrakhảo”-ôngDolgovchobiết.
Andrei Popov, thành viên kỳ cựu củađội Alpha, biệt đội
chuyênchốngkhủngbốvàgiải thoát con tincủaNga, phân
tích:“RõràngvàothờiđiểmđặcnhiệmThổNhĩKỳđếnnơi, tay
súngđã tự ramặt.Hắncũngkhôngngănngườikhác rờikhỏi
tòanhàvàkhôngbắtailàmcontin.Hoàntoàncóthểbắtsống”.
THANHDANH
Đ
êm19-12giữa thủđôAnkara, tạimột buổi triển lãm
ảnh đượcĐại sứ quánNga tại ThổNhĩ Kỳ tổ chức,
Đại sứ NgaAndrei Karlov đã bị một tay súng bắn
gục từ sau lưng. Hung thủMevlutMertAltintas, một cựu
cảnh sát chống bạo động chỉ mới 22 tuổi, đã lạnh lùng nã
ít nhất 11phát đạnvàongười nhà ngoại giaoNga trước sự
chứngkiếncủabáogiới quốc tếvànhiềuquankhách tham
dự sự kiện. ThổNhĩ Kỳ chấn động. NướcNga đau buồn.
Moscow vàAnkara đã đồng loạt lên tiếng cáo buộc vụ
khủng bố nhằm phá hoại mối quan hệ song phương. Một
đội chuyênánvới đại diệncủahai nướcđãđược thiết lậpđể
điều tra về “hành động khủng bố”, theo như lời lên án của
BộNgoại giaoNga.Thếnhưngđến lúcnày, câu trả lời cuối
cùngvề việc ai chủmưuvụ ám sát làm rúngđộngThổNhĩ
Kỳvà thời sự quốc tế vẫn chưa có lời giải.
Nhữnggiả thuyết
Theo trang tin
RussiaBeyondTheHeadlines (RBTH)
,hiện
cónhiềugiả thuyếtđượcđưa ra lýgiảivềvụámsátnhàngoại
giaongườiNga tạiAnkara.Giải thuyết thứnhất cho rằngvụ
ámsátđượcchủmưubởinhữngngườiủnghộgiáosĩHồigiáo
FethullaGulenvàbất đồngvới sự“nồngấm”hiệnnay trong
mối quanhệgiữaAnkaravới đối thủ chiến lược làMoscow.
Kể từ sau vụ đảo chính bất thành tạiAnkara và Istanbul
vào tháng7-2016, chínhquyềncủaTổng thốngRecepTayyip
Erdogan đã cáo buộc giáo sĩ Gullen cùng những người ủng
hộ ông đứng sau âmmưu tạo phản. ÔngErdogan cáo buộc
vị giáo sĩ, vốnđang tự tuyênbố tị nạn chính trị trênđấtMỹ,
làmột “kẻ thùcủanhândân”đấtnướcThổNhĩKỳ.Taysúng
AltintassaukhibắnchếtĐạisứAndreiKarlovđãnhiều lầnhô
vangkhẩuhiệuđầyhận thù “Hãynhớ lấyAleppo!Hãynhớ
lấyAleppo!”.Rất có thểnhữngngười phảnđối ôngErdogan
cũngbấtbìnhkhiquyềnkiểmsoátTPAleppo từ tay lực lượng
phiến quân, từng được cho là có sự hỗ trợ củaThổNhĩ Kỳ,
lại rơivào tay“đối thủ” làTổng thốngSyriaBasharal-Assad.
Cũng có người nghi ngờ rằng vụ khủng bố được lên kế
hoạch thực hiện bởi các tổ chứcHồi giáo cực đoanmà cái
tên được nghĩ đến đầu tiên là Nhà nước Hồi giáo tự xưng
(IS).Khôngnhững thếThổNhĩKỳcũng từngcó lịch sử“đi
đêm”với các tổchứcHồigiáocựcđoangốcSunni có liênhệ
đến lực lượngphiếnquân tại Syria.Với kết cụchiệnnay tại
chiến trườngAleppo, có thểmột trong
các tổ chức cựcđoanđóđã cảm thấy
bị phảnbội, trang
RBTH
nhận định.
Ngoài ra, nhiều người cũng không
loại trừkhảnăngAltintasvàcó thể là
cả các đồng phạm của tay súng này
thựchiệnvụkhủngbốhoàn toànđộc
lậpchứkhôngcó tổchứcnàođứngsau.
Các tổ chức cựcđoanđòi lykhai của
người Kurd cũng có khả năng đã lên
kếhoạchchovụxảsúng.Vớicáchoạt
động quân sự của ThổNhĩ Kỳ tại khu vực phía bắc Syria,
nơiđượcxem làhậuphươngcủacác tổchứccựcđoanngười
Kurd, vụ ám sát đại sứNga cũng có thể làmột hành động
báo thù lấy cái cớ là chiến sựđẫmmáu tạiAleppo.
Vì sao lại nhắm vàođại sứ?
Saucái chết củaôngAndreiKarlov,ngoại trưởngUkraine,
ông PavloKlimkin, đã đăng tải trênTwitter như sau: “1/2
nước Nga phải chịu trách nhiệm cho những vi phạm kinh
khủng về nhân quyền và cái chết của hàng ngàn người vô
tội tại Syria và Ukraine”. Ông sau đó cũng nói thêm rằng
“không gì có thể biện bạch” cho tội ác gây ra đối với nhà
ngoại giaoNga. Klimkin phần nào đó nói đúng. Dẫu chưa
xác định được ai chủ mưu gây ra cái chết của nhà ngoại
giao Nga, giờ đâyMoscow có lẽ đã bắt đầu cảm nhận rõ
được rằngquyền lực có thể “phải trảgiábằngmáu”, tờ
The
ChicagoTribune
nhậnđịnh.
Các nhà ngoại giao bị ám sát vì họ là người đại diện cho
mộtquốcgiavàcảnhữngchínhsáchvàhànhđộngcủaquốc
giađó, câybútLeonidBershidskybình luận trênchuyênmục
BloombergView
. Các đại sứ trở thànhmục tiêu “lý tưởng”
chonhữngkẻmuốn tạo tiếngvangchosựchốngđốicủamình
vớinhữngchínhsáchvàhànhđộngcủaquốcgiamàcácnhà
ngoạigiaođạidiện.SựcandựcủanướcNgavàoTrungĐông
đangnungnấu thêm sự thùhằn từnhiều tổ chức khủngbố.
Nhiều nhóm cực đoan thù ghét nước Nga cũng nhiều như
họ thùghét nướcMỹvàphươngTây,Bershidskynhậnđịnh.
Người cảnh sát chống bạo động bắn gục ôngKarlov rất
nhiều khả năng là một người ủng hộmạnhmẽ cho phiến
quân tại Syria, vừa bị lực lượng thânAssad và hỏa lực của
Ngađánhbại tạiAleppo.Cái chết củaôngKarlov là lờinhắn
đẫmmáumàAltintasmuốn gửi đếnNga chống đối sự can
thiệp tại Syria. Moscow có thể nghĩ rằng sự hiện diện của
họ tại Syria là để tạomột đối trọng với sự can thiệp quân
sựbạo lực củanướcMỹ.Nhưngđối với nhữngphần tử cực
đoan, bảo vệ các giá trị bảo thủ củaHồi giáo,Moscow chỉ
đơn giản là một quốc gia “thập tự chinh” khác đang xâm
phạmvùngđất của họ, ôngBershidsky nhận định.
Quy tội chogiáo sĩ Gulen
Dù rằngchưacókết luậnđiều tracuối cùngvềcái chết của
ôngAndrei Karlov, chính quyền của Tổng thống Erdogan
đã nhanh chóng chỉ tayquy tráchnhiệm chogiáo sĩGulen.
Chỉ vài tiếng sau khi vụ ám sát xảy ra, nhiều quan chức và
các kênh truyền thông ủng hộ ông Erdogan đã mô tả “sát
thủ”Altintas nhưmột “điệp viên ngầm” của ôngFethullah
Gullen, tờ
TheNewYork Times
chobiết.
TheDaily Sabbah
, một tờ báo ủng hộ chính phủ của ông
Erdogan, khẳng định Ngoại trưởng Thổ Nhĩ KỳMevlut
CavusogluđãđiệnđàmvớiNgoại trưởngMỹ JohnKerryvà
khẳngđịnh: “CảThổNhĩKỳvàNgađềubiết rằnggiáophái
khủngbốcủaGulenđứngsauvụámsátĐạisứAndreyKarlov”.
Kể từ sauvụđảochínhbất thànhvào tháng7-2016, chính
phủAnkara đã nhiều lần yêu cầuWashington cho dẫn độ
giáo sĩGulenvềnướcđểđiều travàxét xử.Thếnhưngđến
nayphíaMỹvẫnxemxét yêu cầunàyvà chưađưa raquyết
định cuối cùng. Nhiều nhà quan sát cho rằng ôngErdogan
đangmuốn tận dụng bi kịch lần này để chỉ tay đổ tội, gây
sức épđểMỹ cho trục xuất giáo sĩ Gulen.■
CốđạisứNgatạiThổNhĩKỳAndreiKarlov
(trái)
bướccạnhTổngthốngNgaVladimirPutin
(phải)
.
Ảnh:REUTERS
Ngoại trưởngThổNhĩKỳMevlutCavusoglu
(trái)
và
Ngoại trưởngNgaSergeiLavrov
(phải)
đặthoaviếng
lễtangcủacốđạisứKarlov.Ảnh:AP
Đại sứNgabị ámsát:
3giả thuyết
ĐangcónhiềugiảthuyếtlýgiảiaiđứngsauvụámsátđạisứNgatại
ThổNhĩKỳ,trongđócócảnghingờbấtlợichoMỹ.
Đốivớinhữngphần
tửHồigiáocực
đoan,Moscow là
mộtquốcgia“thập
tựchinh”khácđang
xâmphạmvùngđất
củahọ.
