14
thứnăm
17-7-2014
Phong su-Chuyen de
HOÀNGNAM
C
húng tôi trở lại khu vực khai quật di tíchLòGạch,
xã Vĩnh Trị (Vĩnh Hưng), nơi đã được công nhận
di tích cấp tỉnh từ năm 2013 khi công trình đang
trong những ngày cuối cùng. Trước khi khai quật lần hai
di tích này, các chuyên gia khảo cổ đãmất hơnmột tháng
ròng rã để khai quật di tíchLộcGiang, huyệnĐứcHòa.
TừLộcGiangđếnLòGạch
“Đa số các di tích do người dân phát hiện và báo cho
chính quyền địa phương. Tuy nhiên, một số di tích chúng
tôi phải dùng kinh nghiệm để nhận ra, chẳng hạn các di
tích nhà ở của cư dân cổ đều nằm cạnh nơi có dòng sông
đi qua. Riêng với di tích Lò Gạch được chúng tôi phát
hiện trongmột lần đi điền dã, quá trình đào thám sát đến
lúc khai quật đã phát hiện nhiều hiện vật phong phú có
giá trị như gốm, rìu đá, công cụ bằng xương, khung đúc
đồng,…” - ôngVănNgọcBích, PhóphòngNghiệpvụBảo
tàngLongAn, cho biết.
Vị trí khai quật là khoảng sân trống phía sau nhà ôngLê
VănGiảngvới bahốkhai quật có tổngdiện tíchgần40m
2
.
Tạiđây,đểđưađượcnhữngmẫuvậtphongphúnằmsâuhơn
1mdưới lòngđất phù sa venbờkênhLòGạch, sáu cánbộ
của viện, ba người của Bảo tàng LongAn và năm chuyên
gianướcngoài đến từĐHQuốcgiaÚcđãphải làmviệccật
lực suốt gầnmột tháng.
Mấyngàyqua,khimùa lúavừaxong,vợchồngôngGiảng
vàmấy đứa con không có việc làm nên cũng phụ tham gia
sàng lọcmẫu vật, bưng bê, đào đất tại di tích với tiền công
150.000 đồng/ngày, nhiều hàng xóm của ông Giảng cũng
đến công trườngđăng ký phụ việc.
Đanggiữabuổi trưa,TSPhilipPiper Johnnằmngay trên
khoảng sânđất, dưới tán câyvú sữađánhmột giấcbụi bặm
ngon lành.
Ở tuổi 48 với gương mặt có vẻ hơi ngầu, làn da rám
nắngvàdángngười tầm thước, TSPhilipPiper, vị trưởng
khoaKhảo cổ học củaĐHQuốc giaÚc, lại làmột trong
những thành viên hóm hỉnh nhất của đoàn. Thỉnh thoảng
lại hát một bài vui nhộn để xua tan mệt nhọc. Cặm cụi
cào, xúc và cẩn thận ghi chép, chụp ảnh làm tư liệu, TS
PhilipPiper bảo rằngđây làmột trongnhữngdi tích tuyệt
vời tại LongAn vì được bảo quản tốt, đa số các hiện vật
đều cònkhánguyênvẹnnên rất thuận lợi choviệcnghiên
cứu sau này.
Bónghồngnơi công trườngnắnggió
Vợ của TS Philip Piper, ThS Fredeliza Piper người
Philippines cũng là thạc sĩ khảo cổ học chuyên nghiên cứu
về động vật thủy sinh. Dưới một tán cây, chị thu gom củi
khô, dùngmột bếp lò dã chiến để nấu nhiều loại cá, tôm,
cua khác nhau để lấy xương. Các mẫu xương này và các
mẫu xương cổ tìm được trong quá trình khai quật sẽ được
so sánh đối chiếuđể nghiên cứu.
Cạnh đó còn có Jasminda Ceron Liza người Philippines
vàCristinaCastillongườiTâyBanNhacùngnghiêncứuvề
bào tửphấnhoa,MichelleEusebiocũng làngườiPhilippines
chuyênnghiêncứuvềchất tích tồn trongđồgốm.Mỗi ngày
họ dùng nước sàng lọc đất cát, phơi khô, sau đó sẽ phân
loại cácmẫuvật và ghi chép, đónggói để đưa về phòng thí
nghiệm phân tích.
Cũngnhưcácđồngnghiệp, suốtmột tháng ròng rãhai nữ
cán bộ của Bảo tàng LongAn là Đỗ Thị Lan và Trần Thị
KimQuý vẫn bám trụ tại công trình, buổi tối họ cũng ngủ
luôn ở nhà dân với nhiều điều kiện thiếu thốn, bất tiện. Ở
thế hệ 8x, ThSKimQuý đã hoàn thành chương trình sau
đại học chuyênngànhkhảo cổ tạiMỹ. Côngviệc của chị là
quản lý hiện vật, theo dõi hố khai quật. Dù đã có gia đình
và connhỏnhưng suốt hai tháng liền, từLộcGiangđếnLò
Gạch, chị chỉ được nghỉ ngơi mấy ngày để dành thời gian
cho gia đình. Khi chúng tôi viết những dòng này, có lẽ chị
vẫn đang rong ruổi trên những vùng đất xa xôi của xứ sở
chùa tháp trongmột chuyến khai quật phối hợp với đoàn
khảo cổhọc ngườiMỹ.
Côngviệc củađammêvànhẫnnại
Những ngày đầu khai quật, đoàn chuyên gia nước ngoài
có sáu người nhưng đối diện với thời tiết thất thường và
khắc nghiệt “ngàynắnggắt, đêmmưa dầm” và nhiềumuỗi
mòng nên chuyên gia người Hà Lan làMarcusVerhoeven
đã đổ bệnhvà buộc phải về nước sớm.
3giờchiềunhưngnắngvẫnđổgaygắt, trướcmặt chúng
tôi là hai hốkhai quật với chiều sâukhoảng1m, bên cạnh
làđốngđất lớnvà rất nhiềuchạc (một loại dụngcụcổdùng
để làm đồ gốm thường hay tìm thấy, các nhà khảo cổ chỉ
giữ lại một vài mẫu cần thiết - PV) từ quá trình đào xới.
Tất cả việc này đều được thực hiện bằngmột cái bay nhỏ
bằng bàn tay con nít và sự cầnmẫn. Các nhà khảo cổ cặm
cụi ngồi dưới hố giữa trời nắng như thiêu đốt, thận trọng
dùngbay cào từng lớpđất chovàoxô.Từng centimet tầng
đất dần hiện ra với nhiềumẫu vật phong phú như xương
cá, heo, gạc nai, thậm chí có cả những mẫu đệm đan, lá
dừavẫn cònnguyênvẹnhình thù.Nhữngmẫuvật nàyqua
sàng lọc sạch đất cát, được phân loại bảo quản cẩn thận,
riêngnhữngmẫu than tại hiện trường sẽđượcbọckínbằng
giấybạcđểkhông lẫn các tạp chất khác, nhằm chokết quả
phân tích niên đại chính xác.
Tờmờ sánghôm sau, chúng tôi trở lại khuvựckhai quật,
đã thấy nhóm nhà khảo cổ đến tự bao giờ. Ông Nguyễn
Khánh Trung Kiên, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm
Khảo cổ học, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ, cho
biết khu khai quật gồm ba hố, trong đó hố lớn nhất được
phỏng đoán là một nền nhà cổ với nhiều lớp đất đắp qua
nhiềunăm, dấuvết của các cột nhàvànềnđất đắpvẫn còn
thể hiện khá rõ. Theo kế hoạch, công việc khai quật phải
hoàn thành trong vòng chưa đến một tháng. Tuy nhiên,
khi đến ngày thứ bảy thì tiến độ công trình bị chậm lại do
đoàn phát hiệnmột mộ táng thời tiền sử (theo lý giải của
các nhà khảo cổ, qua hàng ngàn năm sinh sống với nhiều
thế hệ đã dẫn đến việc chôn cất trùng lấp ngay trong khu
vực nhà ở - PV).
“Việc xử lý cácmộ cổ đòi hỏi công phu, chúng tôi phải
cẩn thận dùng cọ, que nhỏ tách đất cát để giữ nguyên hiện
trạngcủabộhài cốt nênphảimất nămngày sauđómới đưa
được bộ hài cốt lênmặt đất. Để biết chính xác niên đại bộ
hài cốt này còn phải trải qua công đoạn xác địnhmen răng
ởphòng thí nghiệm. Riêngdi tíchnày, căn cứvào cácmẫu
vật và mẫu than được tìm thấy trong nhiều lần khai quật,
di tích cóniênđại khoảng2.700năm cáchngàynay” - ông
Kiên lý giải.
5giờchiều, cóánhchớp sáng lòevà tiếng sấmnổphíaxa
chân trời, cácnhàkhảocổhọccẩn thậndùngvảibạtchechắn
lại các hốkhai quật trước khi kết thúcmột ngày làm việc.
Rồi đây nhiều hiện vật độc đáo, nhiều bí ẩn thú vị tại di
tích này và nhiều nơi khác sẽ được trưng bày, công bố với
công chúng. Nhưng chắc ít ai biết được rằng ở đâu đó trên
nhữngvùngxaxôi, hẻo lánhvới điềukiệnkhókhăn, những
nhà khảo cổ vẫn âm thầm làm công việc của họ, công việc
đi tìm sự thật cách đây hàng ngàn năm để thế hệ hôm nay
vàmai sau có cơhội được biết đến.
s
Bài3:Đểditíchkhông làphếtích
Nếukhôngđượcgiữgìn, nhữngdi tíchkhảo cổ sẽbiến
dạng,khó lòngnghiêncứuvàsaunàyconcháucàngkhông
có gì để tìmhiểu, nghiên cứu về nguồn cội.
Nhữngngười
“giữlửa”
Đólànhữngcánbộkhảocổđãgắncảđờimìnhvớiniềm
đammêmẫuvật,lắngngheđấtđávôtrikểcâuchuyệnvề
đờisốngngườixưa.
Nhóm lòđểnấu
mẫuvật lấy
xương.Ảnh:
HOÀNGNAM
Mộtgóckhu
làmviệcdã
chiến.Ảnh:
HOÀNGNAM
Long
An-
ngàn
năm
dấu
tích
người
xưa-
Bài2
