CHỦNHẬT 26-4-2015
14
BENJAMINNGÔ
C
ó lẽ chủ đề nóng nhất trênmặt báo và
mạng xã hội trong tuần qua là vụ “vỡ
trận”dohàngngànngười trànvàoCông
viênnướcHồTâyởHàNội trongngày
miễn phí vé vào cửa.
Tiền lệđángbuồn
Những tấm ảnh lan truyền trênmạngkhiếnngười
ta sửng sốt vềmức độ “gan dạ” của các ông bố, bà
mẹ cắp con nhỏ trèo qua hàng rào sắt cao hơn 2m
vào tắm, những thiếu nữ hở nội y, bị rách cả áo tắm
vì cọcnhọn…Đáng lưuý là tuyphải leo trèo rất khó
khăn nhưng gươngmặt ai cũng hào hứng, hân hoan
giốngnhưhọđang thamgiamột cuộc thi truyềnhình
thực tế vậy. Sau đó từ chia sẻ của nạn nhân trong
cuộcmà người ta được biết thêm về những vụ quấy
rối tìnhdục tập thể trongđámđônghỗnđộn tại công
viên nước ngày hôm ấy.
Cóngườimaumắn
đổ lỗi cho hai chữ
“miễn phí” đã kích
thích lòng tham của
đámđông,tươngtựvụ
nhàhàngMcDonald’s
tạiSàiGònphát thức
ănmiễn phí, khu du
lịchĐạiNammởcửa
miễn phí trước đó
không lâu. Tuy vậy,
đây không phải lần
đầu những vụ chen
lấn, leo trèoxuấthiện
trênmặtbáomàcảnh
tượngnàyđãcó tiền
lệ trongcácsựkiện tập trungđôngngười.Từhội chọi
trâuĐồSơnđến lễ hội đềnHùng, dịp lễ tại chùaBái
Đínhđềuxuất hiệncảnhngười dân leoquahàng rào,
thậm chí bắc thang để vượt chướngngại vật.
Hiệuứngđámđông
Dù sao thì vụ“vỡ trận” tạiCôngviênnướcHồTây
vẫnkhôngkhiếnngười tanhứcnhối vàgây tranhcãi
bằng những vụ dân chúng hùa nhau đánh hội đồng
đếnchết các tên trộmchó tại các tỉnhphíaBắc.Trong
phạm vi bài viết này, chúng tôi không bàn đến việc
tựphát thực thi công lý củamột bộphậnngười dân.
Ở đây, điều đáng quan tâm là hàng ngàn người dân
có lẽ vì tâm lýbức xúc, dồnnén lâungàynênmuốn
đánh tên trộmmột vài cái chobõ tứcchứkhôngđịnh
đánh chết người tập thể. Có thể là sau khi đã tách
khỏi đámđông, nhiềungười trong sốhọ sẽcảm thấy
ânhậnvề hànhvimanhđộng củamình. Phải chăng
chính hiệu ứng đám đông đã khiến người ta không
thể hành xử sáng suốt?
Vậy thì vì sao chúng ta không còn là chínhmình
vàcónhữnghànhvi khác lạkhi đứng lẫnvàonhững
nhóm cả trăm, ngàn người? Theo nghiên cứu của
nhà tâm lýngười PhápGustaveLeBon, tâm lýđám
đông biểu hiện qua ký ức và ám thị. Khi đứng lẫn
vào trong đám đông, trí tuệ của cá nhân bị hạ thấp
đi. Từđóngười ta cókhuynhhướngđánhmất sự tự
chủ, sáng suốt và tưcáchđạođức.Họdễbị cuốn theo
nhữnghànhvi pháhoại, bạo lựcvà tàn ác củangười
khác. Trong sự vô thức tập thể, mỗi người trong số
họ cảm thấy phấn khích khi hùa theo đám đông vì
nghĩ sẽ chẳng ai bị quy tráchnhiệm chohậuquảmà
họgây ra. Chúng ta hãynghemột người trong cuộc
lý giải: “Đôi khi rất khó để tránh việc hùa theo như
vậy, vì nó gần giống như là bản năng. Tôi cảm thấy
nếumìnhđi ngược lại sốđông thì cảm thấy lạc lõng
và không an toàn”.
Theo các nhà tâm lý, hiệu ứng
đámđông làmột hànhvi tựnhiên,
hoàn toàn có thể bắt gặp ở bất cứ
nơi đâu trongcuộc sốngcủachúng
ta.Điềunàygiốngnhưmột lànsóng
có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, nơi
nào. Thế nhưng khi hiệu ứng này
có thểgiết chếtmột conngười hay
làm tổn hại đến đạo đức và chuẩn
mực củamột xã hội vănminh thì
đó không còn là chuyện nhỏ.
◄
THỊ DÂN3.0
Khihiệuứngđámđôngcóthểgiếtchết
mộtconngườihay làm tổnhạiđếnđạo
đứcvàchuẩnmựccủamộtxãhội văn
minh thìđókhôngcòn làchuyệnnhỏ.
Hẻmbuônchuyện
Liệunhữngôngbố,bà
mẹvượtràotạiCôngviên
nướcHồTâyngàyhômấy
cógiậtmìnhkhinhìn lại
những“bàihọcsinhtồn”
màmìnhđãvôtìnhdạy
choconcáihaychỉcười
xòavì“aichẳng làmthế”!
người, đi ăn nhàhàng.
GãKýQuènhùatheo:
Nămngoái,
một cửahàngởHàNội nhân khai
trươngmớiphátđồănmiễnphí.Ôi
chaoôi,hàngngànngườichen lấn,
xôđẩy tràn ra cảgiữa lòngđường
tranhnhau từng suất sushi…
Thằng Bảy xe ôm trợnmắt:
Lễ
hội biamới kinh. Cả ngàn người
tập trungởsân thể thaoQuầnNgựa
HàNội. Lúcđầu cảngười lớn lẫn
trẻ emđều cầm canhựa xếphàng
dàichờbiamiễnphí.Rồi sauhọùa
cả lên, vượt ràochắngâyhỗn loạn
làmban tổchứcmộtphen
“
bởvía
”
.
GãKýQuènkể lể:
Lại cònnăm
ngoái, đại sứquánHàLan tổchức
phátmiễnphí 3.000áomưa, hành
độngđángkhenchứ!Tiếc thay, cả
ngàn người chen nhau giành giật
áomưadoban tổchứcnémxuống,
cóngười cònchạycả lên sânkhấu
giật áo từban tổ chức.
Ông TưGà nướng giờmới lên
tiếng:
Tất cả đều thua Công viên
nướcHồTâyhết…Hôm trướcbáo
đăngban tổ chức dựđịnhmở cửa
miễnphí từ8giờđến10giờnhưng
đếnhơn9giờđôngquáphải đóng
cửa. Vậy mà những người chưa
được vào đâu có chịu, thế là cả
ngàn người tranh nhau trèo qua
Sáng sớm, một bà kẽo kẹt gánh
qua quánmiệng rao lanh lảnh:
Ai
bánh trôi, bánh chay, xôi vò.
Bà
Nămcủcải lên tiếng:
Hômnay tiết
Thanhminh,mùng3 thángBađây.
Bàhàng rối rít:
Xinmời bà con.
Bánh chay nhân đỗ, chan nước
đường hoabưởi thơm lừng.
Mọi người vừa ăn vừa tấm tắc
khenngon.ThằngBảyxeômchạy
xevề,xuaxua tay:
Khỏi...khỏimua
ăn… Trên chùa đang tổ chức ăn
Thanhminhmiễnphí kìa.
CôPhượng cave lắcquàyquảy:
Ôi thôi. Tao sợ cái miễn phí lắm
rồi.Có lầnchúcánbộHàNội dẫn
điăn tiệcngoạigiao. Í trờiơi, sinh
viên chen lấn, xô đẩy bật cảmình
ra, rốt cuộc phải bỏ của chạy lấy
hàng rào sắt tua tủa caohơn2m,
hỗn loạn chưa từng thấy.
CôPhượng cave kêu lên:
Chưa
hết đâu, một đám thanh niên cả
trămngườiđi thànhđoàndướisuối
lười,găpcôgáinàođưngmộtmình
hoăc không cóban trai là xúm lại
lôi xuông ténướcrồidìmxuốngđể
sàmsỡ, lột trần,xébikinicủahọ,có
trường hợp bị xâm phạm vào chỗ
kín luôn, phải tới 20 côbị vậy…
ÔngBahưuvỗbàn:
Concavekia
khéo xuyên tạc, chínhbàphó tổng
giám đốcCông viên nướcHồ Tây
phátbiểu:“Khôngcóhiện tượngxé
quầnxéáohayquấy rối tìnhdụcở
đây.Việccôgáibị ráchbikini làdo
chất lượngđồbơi củangười này”.
Thằng Bảy xe ôm cười hô hố:
Ráchdochất lượngđồbơi,haha…
Nói cún cũng khôngnghe được.
GãKýQuèn chenngang:
Có cô
đangđứngcùng3-4ngườibạn trên
bờcũngbị kéoxuống, rồi bị lột hết
đồ.Bạnbèkéocôlênthìbịđámthanh
niênđẩyra.Mãisauđược thả,phải
mấtmột lúcmới hoànhồnmặc lại
quầnáo.Ôi trờiôi,ngàyxưacónạn
đóinăm1945,bâygiờcónạnmiễn
phí 2015...Cứchỗnàomiễnphí là
kéođếnầmầm, chen lấnhỗn loạn.
Cô Phượng cave trề môi:
Thật
chẳngbùchodânNhật, sóng thần,
động đất nhà cửa tan hoang vẫn
xếp hàng thứ tự nhận đồ cứu trợ,
chẳng ai chen lấn ai.
ÔngTưGànướngcàm ràm:
Tao
nhớ thờiPhápcó tayDucoroy, đặc
trách thanh niên của Toàn quyền
Decoux,mỗi nămdịpQuốckhánh
Pháp tổ chứcmôn leo cộtmỡgiật
tiền.Giờcómànvượt ràobơimiễn
phíkhácnào trò leocộtmỡ thờiđó.
Cả quán cười ồ.
NHẬTTUẤN
Khácnào“leocộtmỡ”
thờiPhápthuộc
“Xa
đámđông
điên loạn”
Xinmượn tựa đề cuốn tiểu thuyết kinh điển
của nhà vănAnh ThomasHardy để nói về
những đám đông đang khiến công luận
hoangmang về thói hành xử đầy bản năng,
nếu khôngmuốn nói là rừng rú.
