3
THỨBẢY
6-6-2015
Thoi su
NGHĨANHÂN
N
gày5-6, l nđ u tiên
Quốchội (QH)đãcó
phiên thảo luận toàn
thểvềbáo cáogiám sátmột
chủđềkhánhạycảm, tếnhị:
Oan, sai trong tố tụng hình
sự. Phiênhọpnàyđãkhông
truyềnhình trực tiếpnhưdự
kiến ban đ u.
Trongph ngiải trình trư c
QH,Viện trưởngVKSNDTối
caoNguyễnHòaBìnhđãnói:
“Tôi xin lỗi những người bị
oan, sai”.TheoôngBình, sau
khi phát hiện các vụ ánoan,
sai,VKSNDvàcácngành tư
phápđãxử lýnghiêmnhững
cán bộ có liên quan, từ điều
traviênđếnkiểm sát viênvà
thẩmphán.
Viện trưởngNguyễnHòa
Bìnhnói:“Khicómộtvụoan,
sai xảy ra, bản thân tôi cũng
đaunhưnỗiđaucủangườibị
oan, sai vàgiađình củahọ”.
Oan, sai làmmất uy
tínngành côngan
Phiên thảo luậnchuyênđề
nàycó22đạibiểu (ĐB)đăng
đàn, trongđócókhánhiềuý
kiến từ ngành công an hoặc
từng có thời giangắnbóv i
ngành.Tất cảđều thừanhận
những đánh giá của đoàn
giám sát là chính xác, trong
đó một ph n nhiều nguyên
nhândẫn t i oan, sai bắt đ u
từ cơ quanđiều tra.
Thiếu tư ngPhạmTrường
Dân,GiámđốcCôngan tỉnh
Quảng Nam, đánh giá 71
trường hợp được kết luận
là oan so v i tổng số hơn
338.000bị canđượckhởi tố
trong ba năm 2011-2014 thì
chỉ là cábiệt, tuynhiênđiều
đó gây hậu quả đau xót cho
người bị oan c ng gia đình
họ. V i công an, những vụ
cá biệt đó còn làmmất uy
tín cho ngành.
Cũngthừanhậngiámsátcủa
QH là đúng và trúng nhưng
Giám đốc Công an tỉnh Cà
MauNguyễnThanhNamđề
nghị báo cáo giám sát “c n
nêu bật hơn” những nỗ lực
của các cơquan tưphápnói
chung, trong đó có cơ quan
điều tra trongviệcđấu tranh
phòng, chống tội phạm. Bởi
“tỉ lệ thấp0,02%ánoannhư
vậy cũng đ ng nghĩa hàng
trămngànnạnnhâncácvụán
hình sự khác tìm được công
lý”.Mặt khác khi phân tích,
đánhgiá, kết luậnvềoan, sai
trong tố tụnghình sự thì c n
đúng mức để những người
thực thipháp luậtkhôngvì thế
màch n tay,bỏ lọt tộiphạm.
“Đừngđổdo
trìnhđộ”
Nhưng nhiều ĐB lại có
quanđiểmkhác.ĐBĐỗMạnh
H ng, người trực tiếp tham
gia đoàn giám sát, cho r ng
mổ xẻ những nguyên nhân,
trách nhiệm dẫn t i oan, sai
khôngvìthếmàlàmchongười
dângiảmđi niềm tinvào lực
lượngcônganđangngàyđêm
đối mặt v i hiểm nguy, bảo
vệ trật tự trị an. “Qua giám
sát, cắt nghĩa được tại sao
c ngmộtkhuônkhổpháp lý,
c ngmột vụ án, một bị cáo
mà các phiên tòa lại đưa ra
các bản ánkhác nhau”.Ông
H ngnói vàdẫnví dụvụ án
Lê Bá Mai qua nhiều cấp,
nhiềuvòngxétxửv ikếtquả
hai l n tuyên tửhình,một l n
tuyênkhôngphạm tội vàhai
l n tuyên chung thân.
Cũng theoôngH ng,giám
sát cho thấy trách nhiệm và
chất lượng giải quyết đơn
khiếu nại, kháng cáo trong
ánhìnhsự làcóvấnđề.Điều
này thấy rõ trong vụ án oan
NguyễnThanhChấn,giađình
và bản thânôngChấnnhiều
năm trời kêu oan nhưng từ
cấp tỉnhđến trungươngđều
mộtmựckh ngđịnhđiều tra,
xét xửđúng. Phải t i khi gia
đình phát hiện dấu vết hung
thủ thực sự và thuyết phục
ra đ u thú thì ôngChấnm i
đượcminh oan.
Tráchnhiệmấycũngđược
đặt ra trongvụnhụchìnhmà
ĐBH ngnhấnmạnhhai l n
chữ“nghiêm trọng” liênquan
đến nạn nhân là bà Nguyễn
Thị Nguyệt Nga. Nữ bị can
nàyđãnhiều l nđâmđơn tố
cáo lêncôngan,VKSnhưng
đều bị bác bỏ. Phải t i khi
chị tự cung cấp thêm bốn
nhân chứng thì BộCông an
m i vào cuộc, dẫn t i khởi
tố các điều tra viên tỉnhBắc
Giang về những hành vimà
nêu ra sẽ ảnh hưởng không
nhỏđếnhìnhảnhngườichiến
sĩ công an.
“Yếukémvềnănglực, trình
độ, chưa thường xuyên, kịp
thời cậpnhật kiến thứcpháp
luật”làmộttrongnhiềunguyên
nhân mà báo cáo giám sát
nêu ra. Tuy nhiên, theoĐB
Nguyễn Bá Thuyền - người
từngnhiềunămcông tác trong
ngànhkiểm sát ởLâmĐ ng
- oan, sai giờ không nên đổ
cho trìnhđộnữa. “VKS, tòa
ángiờđềuđã có trườngĐH
chuyên ngành, cán bộ đều
đã được chuẩn hóa, điều tra
viên đều ĐH cả. Đừng nói
ViệntrưởngTốicaoxinlỗi
nhữngngườibịoan
Việntrưởngnói:“Khicómộtvụoan,saixảyra,bảnthântôicũngđaunhưnỗiđaucủangườibịoan,saivàgiađìnhcủahọ”.
Viện trưởngVKSNDTối caoNguyễnHòaBình:“Tôixin lỗinhữngngườibịoan, sai”.
Ảnh:TTXVN
Tìnhhìnhoan, sai, theobáocáogiám sát của
ỦybanThường vụQuốchội (QH), đãđượchạn
chếđángkể sovới trước. Nhưngđâyvẫn làđiều
nhứcnhối, nhưmột góc khuất củanền tưpháp
hình sự. Chínhvì vậy, sựxuất hiện trướcQH của
lãnhđạobangànhtốtụngtrungương -côngan,
tòaán,VKS -đem lạihyvọngvềnhữnggiảipháp
hiệuquả,manglạiniềmtinvàocônglýchonhững
ngườivôphúcđáo tụngđình.
Trongsựxuấthiệnấy,nổibậtlênlờinhậnlỗichân
thànhcủaViệntrưởngVKSNDTốicaoNguyễnHòa
Bình.Xuấtthântừngànhcôngan, lênhàmtướng,
luânchuyểnvềđịaphươnglàmcôngtácĐảng,giờ
phụ tráchmắtxíchgiữacủa tố tụnghìnhsự,ông
Bìnhhiểu rõ tráchnhiệmcủangànhmình: “Dẫu
cònmộtvụánoan,chúngtôicũngđaunhưngười
dân.Dovậy, thaymặt lãnhđạongành, tôi xin lỗi
ngườibịoanvàgiađìnhhọ”.
Nổbùng lênthờigianqua làvụánoancủaông
NguyễnThanhChấn,vụbảythanhniênởSócTrăng
bịbứccung,nhụchình,épphảinhậntộimàmình
khônghề liênquan,vụnhụchìnhnghiêmtrọngở
BắcGiang... Trongnhữngánoanấy, phầnnhiều
làxảyratừnhữngnămtrước,giờ lãnhđạođương
nhiệmphảigiảiquyếthậuquả.ĐúngnhưôngBình
chiasẻ: “Chúngtôibiếtrằng làmhàngchụcngàn
vụánchưachắcđãcó thành tíchnhưngchỉ cần
mộtvụoan, sai là thànhkhuyếtđiểm”.
Trongtốtụnghìnhsự,aicũnghiểungànhkiểm
sátởvị trí khóxử. Sứcmạnh tập trungchủyếuở
cơquanđiều tra, cònVKS chỉ thựchiệnkiểm sát
điềutra,truytốvàbuộctộitrướctòa.Ởthế“chênh
vênh”ấy, oan, sai xảy ra, dùởkhâunàocũngcó
phần lỗicủaVKS.Vậynên, sửađổiBộ luậtTốtụng
hìnhsự lầnnày làcơhộiđểngànhkiểmsátgỡbí
chochínhmình.
Hàng loạtgiảiphápđãđượcVKSNDTốicao-cơ
quanchủ trì soạn thảo -đềxuất vàbảovệ.Đó là
ghiâm,ghihìnhviệchỏicung, làđưavàoluậtđiều
khoảnquyền im lặng, là các cơ chếđểđảmbảo
luậtsưcó thể thamgiahiệuquảhơnngay từđầu
quá trình tố tụng...
NhữnggiảiphápấyđượcôngBìnhnêu ra trên
diễnđànQHnhư lànhữngđềxuấtđểkhắcphục
nhữngbấtcập,yếukémcủa tưpháphìnhsựhiện
nay.Nhưngquantrọnghơncả làcầnởQHmộtáp
lựcđểcáccơquan tưphápvượt lênđể thayđổi lề
lối làmviệccũ, lạchậucủachínhmình.
NGHĨANHÂN
ÔngNguyễnThanhChấn
đượcbồithườngoan
7,2tỉđồng
Báocáo trướcQH,ChánhánTANDTối caoTrươngHòa
Bìnhchobiếtquathương lượng,ôngNguyễnThanhChấn
đãđồngýmứcbồi thườngoan7,2tỉđồng.Trướcđó,ông
ChấnyêucầuTòaPhúc thẩmTANDTối cao tạiTPHàNội
bồi thường9,3 tỉ đồngcho10nămngồi tùoan.
mãinguyênnhânkháchquan.
Cứnói là thiếu luật sưnhưng
cácvụmàbáocáonêu rađều
có luật sư hết, vấn đề là có
nghe không”. ĐB Thuyền
nêuýkiếnvàkết luận: “
Cán
bộ tố tụngphải có trái tim
nhiệthuyếtnhưngđầuphải
lạnhvàbàntayphảisạch!”.
Hệ thống tố tụng
không tựphát hiện
oan, sai
ĐBTrươngTrọngNghĩa -
PhóChủ tịchLiênđoànLuật
sưViệtNamhoannghênhnỗ
lựccủaỦybanThườngvụQH
trong cố gắng nắm bắt tình
hìnhoan,sai.
Ôngnhậnxét
báo cáo của
đoàngiámsát,
quamộtbư c
hoàn chỉnh
ở Ủy ban
Thường vụ
QHđãđánh
giá khá đ y
đủ tìnhhình.
Tuynhiên,đó
vẫn là tìnhhìnhchủyếudựa
trênbáocáocủacáccơquan
tố tụng - đối tượngcủagiám
sát.Vậynênvề lâudài, hoạt
động giám sát c n có thêm
ngu n độc lập.
“Theotôi, tìnhtrạngoan,sai
hiệnnay lànghiêm trọng.Hệ
thống tố tụng không tự phát
hiệnmà là từ chínhngười bị
oan. Nó giống như lỗi của
hệ thốngbáocháy.Vậyphải
chăngnhữnggìpháthiệnchỉ
làph nnổi của tảngbăng?” -
ôngNghĩa đặt vấn đề.
ÔngNghĩa cũng cho r ng
hệthốngkiểmtrachéogiữaba
ngành tố tụngchưahiệuquả,
vẫn còn nể nang, du di cho
nhau,kiểu“ngườikhôngđụng
đến ta thì ta khôngđụngđến
người”.Chưakểhiệnvẫncòn
tình trạng “ba bộ đ ng tình”
theo cách họp thống nhất án
trư c khi xét xử làmvôhiệu
hoạtđộngkiểmsát, tranhtụng.
VụH DuyHải làví dụđiển
hìnhchoviệcvô tráchnhiệm.
Trọngángiếthaimạngngười
lẽ ra phải được điều tra cẩn
trọng, chặt chẽ nhưng h sơ
lại thiếuh n
vật chứng,
dấuvân tay-
mặcd hiện
trường còn
nguyên,hoàn
toàn thuận
lợichokhám
nghiệm.
Theo ông
Nghĩa,
các
vụ án oan,
sai, bức cung, nhục hình
cho thấymột bộ phận cán
bộ tư pháp suy thoái đạo
đức công vụ, vô cảm với
dân, địnhkiến, ác cảmvới
nghi canđếnmứcbấtchấp
cácquyềnhợpphápcủahọ.
Trong tưduyấy,điều traviên
cóxuhư ng lạmdụngnhục
hình,v iquanđiểmnhụchình
là c n thiết, từ đó làm ngơ,
thậmchí baochehànhvi sai
trái của đ ngnghiệp…
▲
Lờixinlỗichânthành
“Tìnhtrạngoan,saihiệnnay
lànghiêmtrọng.Hệthốngtố
tụngkhôngtựpháthiệnmà
làtừchínhngườibịoan.Nó
giốngnhư lỗicủahệthống
báocháy.Phảichăngnhữnggì
pháthiệnchỉ làphầnnổicủa
tảngbăng?”.
