8
THỨBẢY
6-6-2015
P
hap luat
ngay ở giai đoạn ban đầu bởi theo
thời giannó sẽmất.
Lấyví dụvụhai bị canđánh chết
người vi phạm cự cãi cảnh sát giao
thông ở quậnTân Phú
(TP.HCM). Ngay từ
đầu, CQĐT đã không
thu giữ điện thoại của
hai bị can sửdụngvào
buổi tốigâyánđể trích
xuấtnhậtkýđiện thoại,
làm rõaiđãgọichohọ,
dẫn đến các tranh cãi
cho đến nay, trong khi
việc thu giữ không có gì khó.
Việc điều tra ban đầu không thu
thập đầy đủ chứng cứ, không đảm
bảo chứng cứ dễ dẫn đến làm oan
cũngnhưdễđể lọt tội phạm.Nhiều
vụ án đôi khi chỉ có chứng cứ là
lời khai ban đầu, vài dấu vết thông
thường nhưng CQĐT, VKS đã vội
vàngkhởi tố rồi đẩymạnhđiều tra,
một thời gianngắn saudẫnđến truy
tố.Haynhưviệccơquan tố tụng tin
vào các lý giải hết sức mơ hồ của
giámđịnh. Chưa nói đếnviệc đã lỡ
bắt giam, khởi tố lại có tâm lý củng
cố chứng cứ theohướng có tội, dẫn
đếnmớm cung, dụ cung, thậm chí
là bức cung, dùng nhục hình.
.
Thưa ông, ngoài
việcđiều tra sơ sài, có
thiếu sót, phải chăng
việc còn để xảy ra dụ
cung, mớm cung, bức
cung, dùng nhục hình
cũng là nguyên nhân
dẫn đến án oan?
+Điềunày rất đúng.
Theo tôi, ánoan cóhai
dạng:Dạng thứnhất làoanhoàn toàn
do bị bức cung, bị dùng nhục hình,
bị buộcnhận tội.Dạng thứhai là có
sự vi phạm tố tụng, không đảm bảo
đúngpháp luật, dẫnđếnviệc kết tội
không thuyết phục.
Như tôi đã nói, khâuđiều tra ban
đầu rất quan trọng bởi khi làm oan
một người, chúng ta đã tạo ra hậu
quảkép:Vừagâyhậuquảvớingười
bịoanvàgiađìnhhọ,vừakhông tìm
đượcchínhxác thủphạmgâyán, để
tiềmẩnnhiềumốinguyhiểmchoxã
hội.Cạnhđó, cónhữngvụxácđịnh
được thủphạmgâyánnhưngchỉ do
việc thu thập chứng cứ có thiếu sót
màhọđượccoi làoanvàđược trả tự
do.Điềunàycũng làm ray rứtnhững
người tiếnhành tố tụng!
Kiểmsátchặtchẽhơn
việcđiềutra
.Cònvai tròcủaVKSvàKSVkhi
để xảy raánoan thì sao, thưaông?
+ KSV với trách nhiệm tố tụng
là buộc họphải nhìn ra thiếu sót về
chứng cứbanđầunhưđã phân tích
trênđểcóhướngđiều trađivào thực
chấtđúngngười,đúng tội.Mặtkhác,
cần tăngcườnghơnvai tròcủaKSV
để kiểm sát chặt hơn việc điều tra.
Chẳnghạnngay từgiaiđoạnkhám
nghiệm hiện trường, KSV phải ghi
nhậnđầyđủcácdấuvếtbanđầu,khi
thấy có thiếu sót hay tình tiết mâu
thuẫn thì phải cóýkiếnyêucầu làm
rõngay.Vàogiaiđoạnđiều tra,VKS
sẽ lànhân tố tíchcực trongviệc tránh
mớm cung, nhục hình. Và để tránh
oan sai, ngay từ đầu khi chứng cứ
buộc tộikhôngđầyđủhaychứngcứ
khôngđủchứngminhviệcphạm tội
thì VKS phải thể hiện quan điểm,
không dễ dàng thông qua kết luận
điều tra. Có như vậy việc buộc tội
mới chínhxác và không làm oan...
Tòaphải thậntrọng
. Có một thực trạng là nhiều vụ
chứng cứ buộc tội yếu và thiếu
nhưng tòa không mạnh dạn tuyên
bị cáokhôngphạm tộimàcứ trảhồ
sơ, ông nghĩ sao?
+Ởgiaiđoạnxétxửchắcchắnkhông
HOÀNGYẾN
thựchiện
T
h e o
Thẩm
phán
VũPhiLong,
đúngnhưkết
quảgiámsátán
oancủaQuốc
hội,cộinguồn
đầu tiên dẫn
đến oan, sai
xuất phát từ
việc điều tra ban đầu của cơ quan
điều tra (CQĐT) có sai sót.Cũng từ
đâydắt dâyđến các sai phạmkhác
của VKS, còn tòa thì không nhận
ra để yêu cầuđiều tra lại hoặc điều
tra bổ sung.
Điềutrabanđầuthiếusót
.
Phóngviên
:
Vậythưaông,nguyên
nhânnàodẫnđến việcđiều traban
đầu có sai sót?
+Thẩmphán
VũPhi Long
:Một
sốvụ ánoan, sai bắt nguồn từnăng
lực, trình độ của điều tra viên chưa
đạt.Chẳnghạn tạihiện trườngvụán
có rấtnhiềuchứngcứvậtchấtnhưng
do nôn nóng và non kinh nghiệm,
nhiềuđiều traviênchỉ thu thậpmột
ít chứng cứ họ thấy, dẫn đến thiếu
sótkhókhắcphụcvềsau.Cónhững
chứngcứkhôngđược thu thập trong
quá trình điều tra ban đầu, đến khi
trảhồ sơđiều trabổ sung thì không
thể phục hồi được như dữ liệu điện
thoại hay các dấu vết sinh học trên
người nạn nhân. Nói cách khác, có
những chứng cứ có giá trị chứng
minh tội phạm chỉ có thể thu thập
Thiếuchứngcứbuộctội,
tuyênkhôngphạmtội
Khixétxử,ThẩmphánVũPhiLongtừngkhông ít lầntuyênbịcáokhông
phạm tội khi chứng cứbuộc tội khôngvững chắc. Chẳnghạn trongvụ
ánmạng củamột nữbảovệ xí nghiệp sắt trángmen tại quận8, bị cáo
từnghai lầnbị tuyênán tửhìnhnhưngcảhaibảnánđềubị tòacấp trên
hủyvì thiếuchứngcứbuộc tội. Lần thứba,ThẩmphánLongđượcphân
cônggiảiquyếtán.Tạiphiênxửsơthẩm,saukhiđã làmrõmọimâuthuẫn
củavụán, ôngđã tuyênbị cáokhôngphạm tộigiếtngười nhưVKS truy
tốvì khôngđủcơsở, chỉ tuyênánvề tội cướp tài sản. Sauđó,VKSkhông
khángnghị, tòaphúc thẩmcũng tuyênyán sơ thẩm.
Giảmánoan:
Chútrọng
việcđiềutra
banđầu
Ngày5-6,Quốchộiđãthảoluậnvềtìnhhìnhánoanvà
bồithườngchongườibịoan.Dướigócnhìncủangườixétxử,
ThẩmphánVũPhiLong(PhóChánhTòahìnhsựTANDTP.HCM)
đãtraođổivới
PhápLuậtTP.HCM
vềthựctrạngnày.
“Khi làmoan,chúngta
đãtạora“hậuquảkép”:
Vừagâyhậuquảvới
ngườibịoanvàgiađình
họ,vừakhôngtìmđược
thủphạmgâyán”.
cóchuyệnbứccung, nhụchình.Lúc
này, việcnghiêncứuhồ sơđểchuẩn
bị xét xử có vai trò quan trọng để
đảmbảo tuyênánđúngngười, đúng
tội. Nếu phát hiện chứng cứ chưa
đầyđủ, tình tiết có sựmâu thuẫn thì
thẩmphán sẽ raquyết định trảhồ sơ
đểđiều trabổsung.Việcđiều tracàng
đầyđủbaonhiêu thìcàng tránhđược
oan, sai, lọt người lọt tội bấynhiêu.
Tạiphiên tòa,việcxétxửphảichú
trọngtranhtụng.HĐXXcầnphảilắng
nghe toàndiện tấtcảýkiến,khôngbỏ
sót tình tiếtnào, làm rõcácchứngcứ
buộc tội lẫn gỡ tội, nếu có tình tiết,
chứngcứchưarõ thìkiênquyếtdừng
phiên tòađể làm rõ.Không thểvì áp
lực thời gianvànhận thức chủquan
của thẩmphánmàquyếtxửchobằng
được khi còn lấn cấnbởi đó cũng là
nguyênnhândẫnđếnoan, sai.
BLTTHS hiện hành quy định tòa
được trả hồ sơ điều tra bổ sung tối
đahai lần trướckhi đưavụán raxét
xử.Theo tôi, cần thiết phải bổ sung
quyđịnh là tại phiên tòa thìHĐXX
được trả hồ sơ bao nhiêu lần. Hiện
naykhôngcóquyđịnhnênkhó tránh
tình trạng trả hồ sơ vô tội vạ.
Tôi nghĩ luật cầngiới hạnviệc trả
hồ sơđiều tra bổ sung tại phiên tòa,
cụ thể chỉ nên cho HĐXX trả một
lần dựa trên việc tranh tụng tại tòa.
HĐXX phải ghi nhận ý kiến của tất
cảcácbênnhưđạidiệnVKS, luậtsư,
bịcáo,ngườibịhại...vềviệc trảhồsơ
này.NếuVKSkhôngđồngývớiviệc
trảhồ sơđó thì trong thời gianngắn
nhất tòamở lạiphiênxử.Sauđó,kết
quả thếnào làdoHĐXXquyếtđịnh.
. Xin cámơn ông.
▲
ÔngTrươngBáNhàn,người từngbịgiamoan1.346ngàyvìCQĐT,VKSnóngvội
khởi tố.Ảnh:T.TÙNG
TAND tỉnhTiềnGiang vừa hủy bản án sơ thẩm vụ bàĐỗ
ThịHồngLiễuyêucầuTANDTPMỹThobồi thườngoando
có vi phạm tố tụngnghiêm trọng.
Như
PhápLuật TP.HCM
đãphảnánh, tháng8-2012,Công
an tỉnh Tiền Giang bắt quả tang bà Liễu ghi số đề cho ông
PhanVăn Phong, thu giữ gần 1,2 triệu đồng. Sau khi được
bàn giao, Công anTPMỹTho triệu tập thêm ông LêThanh
Phong và bàNguyễnThị Thu rồi khởi tố cả bốn về tội đánh
bạc. Tháng 2-2013, TANDTPMỹTho đã phạt bà Liễu 124
ngày tù, bangười còn lại từ sáu tháng tù treođến18 tháng tù
treo. Sau đó, bản án này bị TAND tỉnhTiềnGiang hủy vì số
tiền thu giữ khi bắt quả tang chưa đủ định lượng tối thiểu 2
triệuđồng để truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đánhbạc.
Quá trìnhđiều tra lạikhôngcókếtquảnênVKSTPMỹThođã
đìnhchỉvụán.Nhưngthayvìđìnhchỉdohànhvikhôngcấuthành
tộiphạm thìVKS lạinêu lýdo làhànhviphạm tội củacácbị can
khôngcònnguyhiểmchoxãhộinữa.Saukhi
PhápLuậtTP.HCM
đăng bài phân tích việc đình chỉ này sai luật,VKSTPMỹTho
đãhủybỏcácquyết địnhđìnhchỉ, banhànhcácquyết địnhmới
với lýdohànhvi củabốnôngbà trênkhôngcấu thành tộiphạm.
Từđó, bàLiễuđãkhởi kiệnyêucầuTANDTPMỹThobồi
thườngoanhơn139 triệuđồng (trước đóTANDTPMỹTho
đã thương lượng thànhvàbồi thườngchobàThu, ngườibịkết
ánoanmộtnăm tù treo33 triệuđồng).Cuốinăm2014,TAND
TPMỹ Tho đã tuyên chính mình phải bồi thường 49 triệu
đồngvàcôngkhai xin lỗi bàLiễu.Sauđó, bàLiễukhángcáo.
Tại phiênphúc thẩmmới đây, tòaphúc thẩm cho rằngviệc
tòa sơ thẩmxácđịnhCôngan tỉnhTiềnGiang thamgiavụán
với tưcáchngười liênquan làđúng.Tháng10-2014,giámđốc
côngan tỉnhcóvănbảnủyquyềncho trưởngphòngPC14 tham
gia tố tụng, sauđóngườinàyủyquyền lạichophóphòngPC14.
Việcnàyvi phạm tố tụngvì vănbảnủyquyềnbanđầukhông
chophép trưởngphòngPC14ủyquyền lại cho ai.Mặt khác,
bàLiễukhởikiệnbổsungyêucầubồi thườngchiếcđiện thoại
bị công an tỉnh thu giữ, tòa sơ thẩm có ra thông báo, có văn
bản tốngđạt choCông anTPMỹThonhưngkhôngghi tống
đạt cho ai. Sau khi Công anTPMỹTho có văn bản thể hiện
ýchí thì tòa sơ thẩmkhôngchohòagiải đối với yêucầukhởi
kiệnbổ sungmà xét xửngay là vi phạm...
THANHTÙNG
Hủyánvụ“tòaxửchínhmìnhphảibồithườngoan”
