14
THỨNĂM
3-3-2016
TRUNGNHÂN
V
ới mạng lưới các tay săn tiền thưởng, những kẻ phạm
tội tạiMỹkhó lòng trốn thoátkhỏi tráthầu tòa.Điều thú
vị lànền“côngnghiệp”nàygầnnhưchỉ códuynhất tại
nướcMỹ.Ởmọi quốcgiakhác trên thếgiới, việcbắt giữ tội
phạm và đưa ra tòa xét xử là công việc của lực lượng hành
pháp.Mọihình thứcsăn tiền thưởngđềubịxem làphạmpháp.
Nền “côngnghiệp”đậm chấtMỹ
Không ai xa lạ gì với hình ảnh những tay cao bồi miền
ViễnTây lùngbắt tội phạmbị truynã.Hình ảnh ấyvẫn tồn
tại ở nướcMỹ thời hiện đại. Các thợ săn tiền thưởng ngày
nay là người truy tìm những đối tượng không đến dự các
buổi điều trầnhoặc xét xử tại tòa ánhình sựvà đưa các đối
tượngnàygiao lại cho cơquan tưpháp.Những thợ sănnày
được tuyểnmộ bởi các công ty hoặc cá nhân bảo lãnh hộ,
một hình thức đóng tiền để nghi phạm được cho tại ngoại
chỉ códuynhất tạiMỹvàPhilippines. Tuynhiên, chỉ riêng
tạiMỹ thì nghề thợ săn tiền thưởngmới phát triểnmạnhmẽ
nhưmộtngành“côngnghiệp” thu lợinhuận lớn.Theo tờbáo
mạngOzy (Mỹ), nhữngngườibảo lãnhhộ từngcó thờiđiểm
kiếmđược trungbình từ60.000đến120.000USDmộtnăm.
Tronghệ thống tưphápMỹ, khi bị bắt giữ, nghi phạm có
quyền đóng tiền để được tại ngoại trong thời gian chờ hầu
tòa thay vì phải bị tạm giam trong tù. Tuy nhiên, nếu như
khôngđủ tiềnđóngbảo lãnh, người thân của nghi phạm có
thể đóng chỉ 10%-15% số tiền trên cho người bảo lãnh hộ.
Người thâncủanghiphạmcũngsẽkýmột số tài sảncánhân,
nhưnhàhayxehơi, làm tài sảnđềnbùnếunhưngười được
tại ngoại không hầu tòa. Người bảo lãnh hộ sau đó sẽ làm
một camkếtvới tòaán rằngnghiphạmsẽcómặt tại tòađúng
hạnnếukhông sẽphải đền cho tòa án toànbộ100% số tiền
bảo lãnh. Chính vì thế nếu như người được bảo lãnh chạy
trốn, các tay thợ săn chuyên nghiệp sẽ vào cuộc.
Thường thì những tay săn tiền thưởng sẽ được hưởng
khôngquá10%số tiềnbảo lãnh.Các taysăn tiền thưởngnày
thườngđược thuêkhôngchỉ để truy lùngdấuvết củanhững
kẻ trốnhầu tòa,màcòn ra taybắt giữđối tượnggiaovềcho
cơ quan tư pháp nếu như người thuê yêu cầu và pháp luật
địa phương cho phép. Theo trang tư vấn pháp luật HG.org
(Mỹ), các thợ săn tiền thưởng bắt giữ trung bình 30.000
trườnghợp trốnhầu tòamỗinăm, tươngđươngkhoảng90%
số người trốn hầu tòa củaMỹ.
Quyền hạn của thợ săn đến đâu?
Thợ săn tiền thưởng tạiMỹ có nhiềumức độ quyền hạn
khácnhaukhi thựchiện“hợpđồng”củamình.Nhìnchung,
tùyvào luật phápcủa từngbangmàmột thợ săn tiền thưởng
cóquyềnxôngvàonhàcủangười trốnhầu tòamàkhôngcần
lệnh của tòa án hay không. Tuy nhiên, theo trangHG.org,
đa sốcácbang tạiMỹkhôngchophépnhững thợ sănnày tự
tiện vào nhà người dân để truy tìm kẻ đào tẩu, trừ nhà của
chính nghi phạm đó, nếu như không có lệnh của tòa hoặc
sự cho phép của chủ nhà.
Ít nhất 10bang tạiMỹ cóđiều luật cụ thểquyđịnhquyền
hạn của thợ săn tiền thưởngkhi khámxét nhàvà các tài sản
cá nhân khác. Tại bangArizona, người thợ săn chỉ được
quyền bước chân vàomột căn nhà để truy lùng nghi phạm
khiđượcsựđồngýcủa toànbộcáccánhâncómặt trongnhà
thời điểm đó. Tại bangWashington, thợ săn phải có “cơ sở
hợp lý”đểkết luận rằngnghi phạmđang trốn trongcănnhà
màhọmuốnkhámxét, đồng thời phải báochochínhquyền
địaphương trướckhi vàonhàngười dân.Không chấphành
cácđiều luậtnày,người thợsăn tiền thưởngđứng trướcnguy
cơ bị khởi kiệnvì xâm phạm tài sản cá nhân.
Một số bang cũng không cho phép thợ săn truy lùng tội
phạm bên ngoài phạm vi địa phương. Nếu người thợ săn
này truy lùngmột kẻ đào tẩu tạimột bang không cho phép
hình thức săn tiền thưởng, họ sẽ không có được sự bảo vệ
của pháp luật của bang đăng ký làm việc. Tất cả bang cho
phép hình thức săn tiền thưởng này cũng yêu cầu các thợ
sănphải báocáochocơquanhànhphápđịaphươngkhi bắt
giữ đối tượng. TạiVirginia, thời hạn này là ít nhất 24 tiếng
trước khi bắt giữvà 60phút saukhi bắt giữ.
Tại thủ đôWashington vàmột số bang khác nhưFlorida
hayKentucky, săn tiền thưởngbị giới hạnnghiêmngặt hoặc
thậm chí bị cấm.Một số nơi cũng cấm hình thức bảo lãnh
hộđểnghi phạm tại ngoại.Nhữngbangchophéphình thức
này cũng có các quy định cụ thể để có giấy phép làmmột
thợ săn tiền thưởng.
Cần gì để thành thợ săn?
TrangBountyHunterEduchobiết cácđiềukiện tối thiểu
đểcógiấyphéphànhnghềởmỗi bangmỗi khác.Tuynhiên,
các chính quyền địa phương đều có điểm chung là yêu cầu
người thợ sănphải hoàn thànhcácchương trìnhhuấn luyện
hoặccókinhnghiệmđặcbiệt về truy lùng tội phạm.Những
ngườimuốn thành thợ săn tiền thưởng cũng phải không có
tiền án hình sự, chưa từng phạm phải các tội danh nghiêm
trọng. Một số bang cũng tiến hành thi tuyển và đặt ra giới
hạn tuổi tác cho những ngườimuốn làm nghề này.
Đa số các bang không cho phép những người đang làm
việc trong ngành tư pháp và hành pháp như cảnh sát, công
tốviênhaynhânviên tòaánhànhnghề thợ săn tiền thưởng.
Một sốbang cònyêu cầu các thợ sănphải cóđồngphục thể
hiện họ hành nghề này, chẳng hạn nhưmặc áo chống đạn
hoặc áo códòng chữ “Nhânviên thực thi bảo lãnh”khi tiến
hànhbắt giữ.
Thợ săn tiền thưởng sắp “tuyệt chủng”
Với lànsóngcải cách tưpháp tạiMỹ, hệ thống tòaánđang
cânnhắc lại hình thứcđóng tiềnbảo lãnh tại ngoại củanước
này.Những thợ săn tiền thưởngvàcảnhữngngười bảo lãnh
hộđangđứng trước nguy cơ “tuyệt chủng”.
Nhiều bang tại Mỹ đang chịu áp lực lớn bởi tình trạng
quá tải nhà tù và các vụ bê bối liên quan đến điều kiện
sống của tù nhân. Hơn 60% tù nhân trong các nhà giam là
những người chưa được xét xử. Cứ sáu tù nhân thì có đến
năm người không phải làmối nguy hại lớn đối với xã hội.
Họ phải ngồi tù chỉ vì không đủ tiền bảo lãnh. Để giải bài
toán này, từ năm 2010, nhiều chính quyền địa phương đã
thửnghiệm chonghi phạmđược tại ngoại dưới sựgiám sát
chặt chẽ của chính quyền trước khi ra hầu tòa. Chỉ những
trườnghợpđược thẩmđịnh làđặcbiệt nguyhiểmđối với xã
hộimớibị tạmgiam.CheriseBurdeen,GiámđốcViệnCông
lý trước khi xét xử, khẳng định cách thức này giúp bảo vệ
tầng lớp người nghèokhông có tiềnđể tại ngoại.
Tuynhiên, cácbiệnphápnàyđangkhiếnchohainghềđậm
chấtMỹ là săn tiền thưởngvàbảo lãnhhộđứng trướcnguy
cơ biếnmất khỏi nướcMỹ. TrangOzy cho biết tại những
địa phương tiếnhành thửnghiệm, sốvụ săn tiền thưởngvà
bảo lãnhhộđã giảmđi hơnmột nửa trongnhữngnămqua.
Mức tiềnbảo lãnhvà tiền thưởngcũnggiảmđiqua từngnăm.
Thế nhưng việc “kết liễu” đặc điểm lâu đời này của hệ
thống tưphápMỹsẽkhônghềdễdàng.Nhómvậnđộnghành
langLiênminhBảo lãnhMỹ (ABC) đang dốc sức giữ cho
ngành “công nghiệp” độc nhất vô nhị này tiếp tục tồn tại.
Nhóm này đã có công đẩy tỉ lệ tại ngoại nhờ đóng tiền bão
lãnh từ23% lênhơn 46% trong suốt 25năm qua.
n
Săn tiền thưởng:
Nền“côngnghiệp
tưpháp”kiểuMỹ
Khôngkhuyếnkhích làmngười hùng
Săntiềnthưởngchỉ làhìnhthứcsăn lùngcácnghicanđã
bị lực lượngchấpphápbắtgiữvàchophéptạingoại.Chính
quyềnMỹkhông chophép các tổ chứcvà cánhândân sự
tựýbắtgiữ tráiphépnhữngnghi canhìnhsựbị truynã, trừ
trườnghợptựvệchínhđáng.CụcĐiềutra liênbangkhiphát
lệnhtruynãchỉ treothưởngchoviệccungcấpthôngtinvà
thườngkhuyếncáongườidânđừngđóngvaingườihùng.
Phóng sự - Chuyên đề
TạiMỹcócảmột
chươngtrình
truyềnhình
thựctếvềmột
giađìnhchuyên
săntiềnthưởng.
Ảnh:A&E
Tháng12-2015,
mộtthợsăn
tiềnthưởng
bị truytố liên
quanđếncái
chếtcủahai
thiếuniênkhi
đangtruyđuổi
tộiphạm.
Ảnh:AP
