14
THỨ TƯ
16-3-2016
Phóng sự - Chuyên đề
Nhữngđối thủ“khôngcânsức”
Saukhi khônggiànhđược thắng lợi trongcuộcbỏphiếu
tại lưỡngviệnQHMyanmar,haiđối thủcủaôngHtinKyawsẽ
cùnggiữvị tríphótổngthốngtrongchínhquyềnmới.Haivị
trí nàyđượcchiađềuchođại diệncảhai lực lượngchính trị
tạiMyanmar, gồmnghị sĩHenryVanThio, ứngcửviênđược
Thượng việngiới thiệu; vàôngMyint Swe,một tướng lĩnh
vềhưucủaMyanmarđượcphíaquânđội đềcử.
ÔngHenryVanThio lànhânvật thuộcnhóm thiểusốdân
tộc ChingốcHoa ởMyanmar được đềbạt nhằmphùhợp
vói chủ trươnghòa giải dân tộc của bà SuuKyi. Trong khi
đó, ôngMyintSwe làmột trongnhữngnhânvậtnằm trong
“danh sáchđen”củaMỹ.
TRUNGNHÂN-TUYẾTLAN
N
gày15-3,Quốchội (QH)Myanmarđãchính thứcbầu
ra tổng thốngdân cửđầu tiênkể từnăm1960với số
phiếu đáng kể: 360/652 tổng phiếu bầu. HtinKyaw
- người sẽ trở thành tổng thốngở tuổi 69 đã đánh dấumột
bước ngoặt mới choMyanmar: Một đất nước không còn
dưới sự kiểm soát của quân đội. Tổng thống tân cử Htin
Kyaw sẽ chính thức tiếp quản vị trí lãnh đạo cao nhất của
đất nướcMyanmar vào ngày 1-4 tới.
“Chọnmặt gửi vàng”
Kết quả bầu cửnàyđã được dựđoán từ trước, bởi lẽ ông
HtinKyaw là người được đảngLiênminhQuốc gia vì dân
chủ (NLD)vàđích thânbàAungSanSuuKyi lựachọn.Với
vị thế làđảngchiến thắngápđảosaucuộc tổng tuyểncử lịch
sửvào tháng11-2015và chiếmđa số trong lưỡngviệnQH
thì việcngười đượcđảngnàygửi gắm trở thành tổng thống
khôngphải là điềuquá bất ngờ.
Mặc dùkhôngnổi tiếngnhưbàSuuKyi nhưngôngHtin
Kyaw cũng là người sinh trưởng trong gia đình có truyền
thống chính trị và trí thức ởMyanmar. Cha của ông là học
giả, nhàvănMinThuWun (cũng làmột thànhviêngạo cội
củaNLD). Cha vợ ông làULwin, một trong những người
sáng lập và lãnh đạo đảngNLD từ thuở ban đầu. Bản thân
ôngHtinKyaw từng tốtnghiệpĐHOxford (Anh), làmgiảng
viên ĐH rồi cũng đảm nhiệm nhiều vị trí trong Bộ Công
nghiệpMyanmar.
Tuyvậy, ôngHtinKyawkhôngphải lànghị sĩ trongQH.
Ông cũng chỉmới gia nhậpNLD cách đây hai tháng và là
cái tên ít người biết đến trong chính trườngMyanmar từ
trước đếnnay. Dư luận thế giới chỉ nghe nhiều tới tênông
Htin Kyaw kể từ khi Hạ viện do NLD chiếm đa số giới
thiệu ông làmứng cử viên và tên ông lẽ dĩ nhiên gắn chặt
với người phụ nữ có ảnh hưởng nhấtMyanmar - bàAung
San SuuKyi.
ÔngHtinKyaw không chỉ là người bạn thân của bà Suu
Kyi từ thuở thiếu thờimàcòn từng là thân tín trongsựnghiệp
chính trị của bà. Ông đã bỏ cả sự nghiệp trong Bộ Ngoại
giaoMyanmar để hỗ trợbàSuuKyi, theohãngAl Jazeera.
Ôngcònmột thời đượcbiết đếnnhưmột tài xếkhôngchính
thức của người phụ nữ quyền lực nhấtMyanmar hiện nay.
Tờ
Time
cho biết ông từng nhiều lần đích thân cầm lái chở
bàSuuKyi.Tuynhiên, các thànhviên trongNLDphủnhận
việc ông từng là tài xế chính thức của bà trong quá khứ.
Dẫuvậy, những thông tinnày cũngđủ chứngminhmức độ
tin cẩnmà bà SuuKyi dành cho người cộng sự củamình.
Ông Htin Kyaw là một
trong số ít người được phép
đến thămSuuKyi trong thời
gianbàbị quản thúc tại nhà.
Hiện ông đang điều hành
QuỹDawKhinKyi, một tổ
chức từ thiệndobàSuuKyi
sánglập.CóthểthấyviệcNLD
lựachọnôngHtinKyawứng
cử làm chủ nhân chiếc ghế tổng thống cũng chính là quyết
định của bà Suu Kyi. Khi phát biểu trước báo giới, nhiều
nghị sĩ củaNLD nói rằng họ tin vào lựa chọn của nữ lãnh
đạo đáng kính củamình. Chính ôngHtinKyaw khi nói về
chiến thắng củamình cũng đã khẳng định đây đồng thời là
thắng lợi của bà SuuKyi.
Dấuhỏi vềquyền lực tổng thống
Dù đa số người dân “Đất nước chùa vàng” đều mong
muốnbàSuuKyi làmngười đứngđầuđất nước,Hiếnpháp
nướcnàykhôngchophépnữ lãnhđạo tiến trìnhdânchủcủa
Myanmar trở thành tổng thống.Người chồngquá cốvàhai
con của bà đềumangquốc tịchAnh,một trongnhữngđiều
cấmđốivớiứngviên tổng thốngMyanmar.Người tađã từng
kỳvọnghiếnphápdophíaquânđội soạn thảo sẽđượcđàm
phán thay đổi thành công đểmở đường cho bà danh chính
ngôn thuận lãnhđạoMyanmar.Phíaquânđội cuối cùngvẫn
khôngnhượngbộvà ôngHtinKyaw trở thành “chìa khóa”
chobài toán của bà SuuKyi.
TuyvềdanhnghĩaôngHtinKyaw sẽchính thức trở thành
nguyên thủ quốc gia củaMyanmar từ ngày 1-4, quyền lực
thật sựmà ôngnắm trong tayvẫn chưa thật sự rõ ràng. Sau
thắng lợi ápđảo củaNLD trong cuộc tổng tuyển cử lịch sử
ởMyanmar hồi tháng11, đích thânbàSuuKyi đã tuyênbố
tân tổng thốngnước này sẽ không có thực quyền trong tay.
BàSuuKyi - lãnhđạocủaNLDsẽđứng trêncả tổng thống
và người được bầu vào chiếc ghế nguyên thủ thật ra chỉ là
để “đáp ứng yêu cầu củaHiến pháp” nước này. “Ông ta sẽ
phải thấu hiểu cặn kẽ rằng ông ấy không có bất kỳ quyền
hànhgì, rằngông ấy sẽphải hànhđộng theo cácquyết định
của đảng” - bàSuuKy trả lời kênhChannelNewsAsia sau
thắng lợi cuối nămngoái.
Ngay cả đại diện củaNLD cũng từng tuyên bố rằng tân
tổng thốngMyanmar chắc chắn sẽ nhường ghế cho bà Suu
Kyingaykhi có thể.Nhữngphátngôncủabàcùngcác thành
viênNLD khiến hình ảnh của vị tân tổng thốngMyanmar
mất đi quyền lực vốn có củamình, mà chỉ đơn thuần như
một người đại diệncôngbốvà thựchiệncácquyết sáchcủa
bàSuuKyi.Viết trênchuyênsan
ForeignPolicy
, câybútnổi
tiếngcủaMyanmarMinZincũngmô tảviệcbàSuuKyi sắp
đặt cho chiếc ghế tổng thống của ôngHtinKyaw nhưmột
cách “buông rèmnhiếp chính”.
Kịchbảnnào cho chính trườngMyanmar?
Tờ
Time
bình luận bà Suu Kyi giờ đây sẽ phải dựa vào
lòng trung thành“tuyệt đối”củaôngHtinKyawđểchèo lái
Myanmar bước vào giai đoạnmới. Sau khi có kết quả bầu
tổng thốngMyanmar vẫn chưa cómột thông tin chính thức
nàovềvị trí củabàSuuKyi trongbộmáychínhquyềnmới.
Có thông tincho rằngbà sẽđảmnhiệmchứcvụ thủ tướng
Myanmar,mộtvị tríkhông tồn tạidưới chínhquyềnquânsự
từ trước đến nay, theo hãng tinAl Jazeera. Động thái chưa
từngcó tiền lệnàycó thể sẽvấpphải phảnứng từphíaquân
độiMyanmar, vốn vẫn còn nắm nhiều vị trí chủ chốt trong
chínhphủmới nhưbộ trưởngBộNội vụ,Quốcphòngcũng
nhưBiên giới.
Bà SuuKyi gần như chắc chắn sẽ “phủ bóng” lên chiếc
ghế tổng thốngMyanmar. Tuy vậy, ôngHtinKyaw vẫn sẽ
có sức ảnhhưởngnhất địnhđối với chính trườngnướcnày.
Việcôngđược lựachọnngồi vàochiếcghế tổng thống thay
vì người cộng sự cùng đảng là nghị sĩ HenryVanThio cho
thấy ông sẽ có khả năng tác động nhiều hơn lên phía quân
đội. Làchủ tịchcủamột quỹ từ thiện thuộcNLD, ôngđược
côngnhận rộng rãi làmột người khiêm tốnvà lịch sự.
Nhà sửhọcMyanmar, ôngThantMyint -U, đánhgiácao
vị tổng thống tâncử, khẳngđịnhông làmột người tuyệt đối
chính trực.Ngaycảnhiềunhânvật thâncậnvớiphequânđội
cũngxemôngHtinKyaw làmột người tốt, theo tờ
Foreign
Policy
. Trong khi đó, bà SuuKyi lại nhiều lần bị chỉ trích
vì sự cứng rắnvà thiếuđiềmđạm trongứngxửquốc tế của
mình, theo tờ
TheGuardian
.
Dovậy, nhữngphẩm chất cá nhân của ôngHtinKyaw sẽ
trở nên hữu dụng đối với vị trí nguyên thủ quốc gia trong
những chuyến công du hay tham gia những hội nghị quốc
tếcùngcác lãnhđạo thếgiới.Tincẩnđềđạt người bạn thân
củamình vào chiếc ghế tổng thống, bà SuuKyi ắt hẳn đặt
nhiềukỳvọngchính trị vàonướccờ lầnnàychứkhôngđơn
thuần chỉ cầnmột tấmbìnhphong.■
Từ"tàixế" trở thành
tổng thốngMyanmar
TổngthốngtâncửcủaMyanmar,ôngHtin
Kyaw
(trái)
, làngườiđượcbàAungSanSuuKyi
đặcbiệttincẩn.Ảnh:AP
VịtổngthốngdâncửđầutiêncủaMyanmarsauhơnnửathếkỷliệu
sẽcóthựcquyền?
ViệcbàSuuKyisắpđặt
chochiếcghếtổngthống
củaôngHtinKyawnhư
mộtcách“buôngrèm
nhiếpchính”.
BàAungSanSuuKyi
(giữa)
từngtuyênbốsẽ
“đứngtrêncảtổngthống”.Ảnh:REUTERS
