CHỦNHẬT 10-4-2016
3
TUẦN THỜI SỰ
Tầmảnhhưởngcủa
“Tài liệuPanama”
Những thông tinvàbàibáođăng tải từ“Tài liệuPanama”đang
tạomột lànsóngbiếnđộng tạinhiềunước trên thếgiới.Sựnghiệp
chính trị củanhiều chínhkháchvà lãnhđạoquốcgiađangđứng
trước sứcépkhủngkhiếp.Sauquyết định từchứccủaThủ tướng
Iceland -ôngSigmundurDavíðGunnlaugsson, giờđến lượtThủ
tướngAnhDavidCameron có nguy cơ trở thành “thương vong
chính trị” thứ hai vì “Tài liệu Panama”. Ông Jeremy Corbyn,
lãnh đạo phe đối lập - Công đảng, cùng thủ lĩnh phe đối lập tại
Nghị việnAnh - ông JohnMcDonnell đã lên tiếng yêu cầu ông
DavidCameron phải giải trình trướcNghị viện về những thông
tin liên quan đến “Tài liệuPanama”.
Saumột thời gian phủ nhận ông có tài sảnở nước ngoài, Thủ
tướngAnhđã thừanhận từngcócổphần trongcông tyhải ngoại
của cha ông - IanCameron.Ông cũngkhẳngđịnhđã bánhết số
cổphầnnày trướckhi trở thành thủ tướngAnh.Tờ
TheGuardian
bình luận những tuyên bố của ôngCameron vẫn chưa giải trình
minh bạch toàn bộ nguồn lợi hải ngoại của gia đình ông. Một
khảo sát của
YouGov
cũng cho biết chỉ có 18% ngườiAnh cho
rằngôngCameronđã trả lời thành thực, trongkhiđến56%không
tinvàonhững lời ôngnói.Tờ
TheGuardian
cũngchobiết nhiều
chính trị gia tạiAnh cho rằngvị trí củaôngCameronđangbị đe
dọa nghiêm trọng.
Lãnh đạo nhiều nước khác cũng đang bị thách thức sau khi
thông tin từ “Tài liệu Panama” được công bố. Theo trang phân
tích chính trị
Stratfor
, các đối thủ của tổng thốngUkraine đang
kêugọi tiếnhànhđiều tracác tàikhoảnnướcngoài củaông.Lãnh
đạođảng cực hữuUkraine thậm chí cònđòiQuốc hội buộc ông
Poroshenko từchức.TạiArgentina,một công tốviênđãyêucầu
tiếnhànhđiều tramối liênhệgiữaTổng thốngMauricioMacrivà
một công tyhải ngoại được nêu trong “Tài liệuPanama”. Đảng
đối lập tạiArgentinacũngdựđịnh sửdụngcuộcđiều tranày làm
đònbẩy trước thềm cuộc bầu cửQuốc hội năm 2017.
TrungQuốcvàNga làhaiquốcgiabịbáochíphươngTâyđăng
tải thông tinđậmnhất liênquanđến “Tài liệuPanama”.Đáp lại
làn sóng thông tin này, cơ quan phát ngôn cả hai nước đều cho
rằngnhững cáobuộcđưa rabởi nhómnhàbáođiều tra làxuyên
tạc.ÔngDmitri Peskov, phát ngônviênĐiệnKremlin, cho rằng
“Tài liệuPanama” làmột cuộc tấncôngvàohìnhảnhcánhâncủa
Tổng thống Putin và nhắm đếnmục tiêu gây bất ổn nướcNga.
BộNgoại giaoTrungQuốc cũng cho rằng các thông tin từ “Tài
liệu Panama” là vô căn cứ. Theo những thông tin được ICIJ và
tờ
The Guardian
đăng tải, người thân của ít nhất tám nhân vật
lãnhđạocấpcaoTrungQuốccómởcông tyởnướcngoài thông
quaMossack Fonseca, trong đó có ông Đặng Gia Quý, anh rể
củaChủ tịchTrungQuốc - ôngTậpCậnBình.
THANHDANH
BìnhDươngchi23tỉđồngcứu
nướcsạchchodân
(PL)- Nắng hạn kéo dài nhiều tháng qua khiến hơn 100 hộ
dân tại xã ĐịnhAn, huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương đang
sống trong quay quắt vì thiếu nước sinh hoạt, nước sản xuất.
Nhiều hộ dân khoan giếng sâu đến 70 m nhưng cũng không
tìm được nguồn nước ngầm. Trong khi đó, hiện tượng El
Nino với cường độ mạnh vẫn tiếp diễn hoành hành trên địa
bàn tỉnh Bình Dương nói riêng và cả vùng Đông Nam Bộ.
Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Dầu Tiếng,
năm nay nguồn nước ngầm ở khu vực xã Định An bị sụt
giảm khoảng 3 m do nắng hạn kéo dài nhiều tháng nay.
Chủ tịchUBND xãĐịnhAnHoàngThị Thư cho biết nhằm kịp
thời giúphơn100hộdân thiếunước sinhhoạt, tỉnhBìnhDương
đã hỗ trợ kinh phí 23 tỉ đồng khẩn trương xây dựng trạm trung
chuyển nước với dung tích 400 m
3
. Công trình đã được khởi
công ngày 10-3 vừa qua và đang gấp rút thi công, dự kiến hoàn
thành trong sáu tháng.
Để cứu hàng trăm hộ dân gặp hạn hán đang thiếu nước,
Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường tỉnh Bình
Dương đã lắp đặt ba bồn nước lưu động với dung tích 2
m
3
/bồn để phục vụ nước ăn uống, sinh hoạt cho bà con.
Theo ghi nhận, bồn nước lắp đặt tại những nơi công cộng
đưa nước phục vụ hoàn toàn miễn phí cho người dân.
XãĐịnhAnnằmởkhuvựcnúiCậu, cáchhồDầuTiếngkhông
baoxa nhưnghằngnămnhiềuhộdân sống tại ấpChiếnThắng
vàAnThọ rơi vàocảnh túng thiếunước sinhhoạt.Nguyênnhân
khu dân cư ở các ấp trên nằm trong “cái rốn” khô hạn.
H.THU
Gócnhìn
Minhbạch thông tin lànhucầucơ
bản, tất yếucủacuộc sống.Quyền
tựdohoặcTCTTđượcxácđịnh là
một trongnhữngquyềncơbảncủa
conngười. Vì nếu không có thông
tin thì người dân cũng không thể
thựchiệnđượccácquyềndânsựvà
chính trịkhác, thậmchí làcũngkhó
thựchiệnquyềnđượcsống.Chẳng
hạn nếu không có thông tin về an
toàn thựcphẩm thì người dân khó
thực hiện được việc sống an toàn
và lànhmạnh.
Đốivớinhững thông tinvềđường
lối,chínhsáchcủaNhànướcngười
dâncũngphảibiết,đặcbiệt là thông
tin về những chính trị gia. Bởi
những thông tinnày sẽ cho người
dânbiết chính trị giađócóphải là
công bộcmà người dân lựa chọn
chính xác hay không. Nếu những
thông tinvềhoạt động, tài sảncủa
các chính trị gia đượcminh bạch
thì người dân sẽ càng tin tưởng
vào nhà nước.
Chínhvì khôngphải lúcnàocác
chính trị gia cũng chịuminhbạch
những thông tinnói trênnênnhững
vụ việc như “Tài liệu Panama”
gây chấn động vì hành động giấu
diếm, trốn thuế của các chính trị
gia ở nhiều nước. Điều này chắc
chắn khôngnên xảy ra.
ỞViệtNam,Quốchội vừa thông
qua Luật TCTT, cùng với những
nguyên tắc công khai thông tinđã
đượchiếnđịnh thìnhững thông tin
củaNhànước là thuộc sởhữucủa
ngườidân.LuậtTCTTcũngđãquy
địnhnhững thông tin,dùngườidân
khôngyêucầucũngphảicôngkhai
như: chính sách, pháp luật, quy
hoạch đất đai…Có những thông
tin khi người dân yêu cầu thì Nhà
nước phải đáp ứng theo nguyên
tắc“công khai là tối đa, bímật là
ngoại lệ”. Chỉmột số thông tin là
phảigiữbímậtđểđảmbảoanninh
quốcphòng, trật tự vàđạođức xã
hội, sức khỏe của cộng đồng.
Còn lại,những thông tinkháccần
phải côngkhai đểngười dânđược
biết.Ngaycảnhững thông tinbímật
thìcũngphảicó thờigiangiảimật.
Những thông tin về hoạt động và
thu nhập của lãnh đạo cũng phải
côngkhaichongườidânđượcbiết.
Cóngười đặt vấnđề rằng: Thông
tin tài sản làbímật cánhânvà tài
sảncủa lãnhđạovì thếcũngkhông
thể công khai. Nhưng điều đó chỉ
ápdụngđối với côngdân, cònvới
những“côngbộc”củadân thìphải
côngkhai.Cònnếunhưmộtngười
không thích công khai thông tin
tài sản thì có thể không tham gia
chính trị đểchịunhững ràngbuộc
chính đáng này.
GS
NGUYỄNMINHTHUYẾT
Minhbạch lànhucầutấtyếu
Làphóngviênđiều tra tài chính
“lão làng” của tờ
Süddeutsche
Zeitung
(Đức),
BastianObermayer
(ảnh)
chính làngười đầu tiênđược
“người thổi còi” liênhệ thôngqua
tinnhắnmãhóabảomậtvàđềnghị
tiết lộ thông tin.Trả lời trangbình
luận
Wired
, Obermayer cho biết
anh đã phải trao đổi với nguồn
tin qua nhiều kênh mã hóa khác
nhau. Các kênhmã hóa này được
thay đổi liên tục, từ các ứngdụng
tin nhắn bảo mật như Signal hay
Threema đến các thư điện tửmã
hóa PGP.Mỗi lần trao đổi anh lại
phải xóa toàn bộ lịch sử trao đổi
trướcđóđểđảmbảođộbímật tuyệt
đối. Mỗi lần thiết lập lại liên lạc,
Obermayer vànguồn tincủamình
lại sửdụngnhữngmật hiệuđểxác
nhậncóđúngngườimình traođổi
trước đó hay không.
Đếnnay,phươngthứcmàObermayer
tác nghiệp để có được toàn bộ số
tài liệuvẫn là bí ẩn lớn trong làng
báochí điều tra thời đại côngnghệ
cao.NhàbáongườiĐứcvẫn từchối
tiết lộcách thứcanh traođổi tuyệt
mậtvớinguồn tin.Anhcũngkhông
chịu tiết lộ cách tờbáonhậnhàng
trăm gigabyte hay cả terabyte dữ
kiện trongmột lầngửi của“người
thổi còi”.Theo tờ
Wired,
lượngdữ
kiệnnàyquá lớnđểgửi quamạng
bằng các cách thức hiện nay, còn
gửi ổ cứng mã hóa qua bưu điện
thì khó đảm bảo tính an toàn.
“Tôi đã học thêm được rất nhiều
về cách chuyển lượng dữ liệu lớn
an toàn” -Obermayer chia sẻmột
cách bí ẩn. Chỉ vài tuần trước khi
chính thức liên hệ với hãng luật
Mossack Fonseca - tâm điểm của
vụđiều tra,BastianObermayerđã
tự tay phá hủy máy tính và điện
thoại từng dùng để liên lạc với
nguồn tin.Anh chia sẻ: “Cách đó
có vẻ cực đoan nhưng tôi thà an
toàn còn hơn sau này hối hận”.
TheoObermayer, “người thổi còi”
khi liên hệ với anh đã khẳng định
rằng “tínhmạng đang bị đe dọa”.
Đến nay danh tính của nguồn tin
này vẫn còn làmột bí ẩn.
Tuynhiên,cácthưđiệntửvàthông
tin hợp đồng mà tờ
Süddeutsche
Zeitung
nhậnđượcsẽchỉ làkhodữ
liệu khổng lồ nhưng vô tri.Mạng
lưới điều tra tạo nên “Tài liệu
Panama” sẽ không thể tàng hình
nếunhư thiếubàn tay của
Gerald
Ryle
,Giámđốcchương trìnhLiên
minh Nhà báo Điều tra Quốc tế
(ICIJ), trụ sở tạiWashington,D.C.
(Mỹ).Saukhinhậnđượcmộtphần
khodữ liệu, tờbáoĐứcđã liênhệ
với ICIJ và đề nghị người của tổ
chức này bay đếnMunich để hợp
tác cùng các phóng viên của tờ
báo. Dưới sự điều phối của Ryle,
nhàbáo lão làng tạiÚcvà Ireland,
ICIJđã thiết lậpmộtmạng lướinhà
báo trải rộng toàn thế giới cùng
tham gia điều tra, bao gồm nhiều
tờbáo lớn tại hơn80quốcgia.Các
chuyênviêncủa ICIJđãxâydựng
một hệ thống tìmkiếmmãhóacho
toàn bộ kho dữ liệu khổng lồ. Tổ
chức này cũng xây dựng một hệ
thống tin nhắn trực tuyến với độ
bảomật cao. Với mạng lưới rộng
khắp, nhà báo có thể trao đổi và
nhờ hỗ trợ làm rõ thông tin trong
những tài liệu viết bằng các ngôn
ngữ khác nhau.
THANHDANH
Chândungnhững“bộnão”
điềutra
“Tài liệuPanama” là sản phẩm củamộtmạng lưới hợp tác điều tra của
hơn400 nhà báo làm việc cho hơn100 nhóm truyền thông từ hơn80
quốc gia trên thế giới. Thế nhưng “Tài liệuPanama” sẽ không thể tồn tại
nếu thiếu đi hai cái tên quan trọng: BastianObermayer vàGeraldRyle.
