9
THỨBẢY
23-4-2016
TSPHANANHTUẤN,
S
aukhiCônganTP.HCM thông
tin cho báo chí vụ án ông
Nguyễn Văn Tấn, chủ quán
Xin Chào, bị xử hình sự tội kinh
doanh trái phép, chúng tôi cho rằng
còncónhiềucáchhiểukhôngđúng
về tội kinh doanh trái phép.
Thếnào làquyđịnh
việndẫn?
Điều 159 BLHS 1999 quy định
về tội kinh doanh trái phép như
sau: “Người nàokinhdoanhkhông
cóđăngkýkinhdoanh, kinhdoanh
không đúng với nội dung đã đăng
ký hoặc
kinh doanh không có giấy
phép riêng trong trường hợp pháp
luậtquyđịnhphảicógiấyphép
thuộc
một trongcác trườnghợpsauđây thì
bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 50
triệu đồng hoặc phạt cải tạo không
giam giữ đến hai năm: a) Đã bị xử
phạt hành chínhvềhànhvi này…”.
Vềmặt lý luận, Điều 159 BLHS
năm 1999 được thiết kế dưới dạng
quyđịnhviệndẫn.Đặcđiểmcủa loại
quy phạm viện dẫn này là:
(1)Muốnxácđịnhnộihàmcủanó
phảidẫnchiếuđếncácvănbảnpháp
luậtkhác.Chẳnghạn,muốnxácđịnh
hàngcấmtrongtộibuônbánhàngcấm
(Điều155BLHS1999) thì chúng ta
phảidựavàodanhmụchàngcấmdo
Nhà nước quy định trong từng giai
đoạn. Tương tự,muốnxác định thế
nào làviphạmquyđịnhvềđiềukhiển
phương tiệngiao thôngđườngbộở
Điều 202 BLHS 1999 thì chúng ta
phải dựavàocácvi phạmđượcquy
định trongLuậtGiao thôngđườngbộ.
(2)MặcdùquyđịnhBLHSkhông
thayđổinhưngcácvănbảnpháp luật
việndẫncó thểcó thayđổi, từđódẫn
đếnhànhvibị coi là tộiphạmcó thể
thayđổi (mở rộnghoặc thuhẹphành
vibịcoi là tộiphạm).Chẳnghạn:Có
thời điểm chúng ta quy định thuốc
lángoại khôngphải làhàngcấm thì
lúc này hành vi buôn bán thuốc lá
ngoại không bị xử về tội buôn bán
hàng cấm. Sau đó, chúng ta lại quy
định thuốc lá ngoại là hàng cấm thì
XửhìnhsựchủquánXinChào
làkhôngđúng luật
VKSNDTP.HCM thốngnhấtđìnhchỉ vụán
XinChào
Chiều22-4, saucuộchọp liênngành tố tụngTP.HCMvềvụánchủquán
XinChào, nguồn tincủaPVchobiết cácbênđã thốngnhất sẽđìnhchỉ vụ
án, đìnhchỉ bị canđối với ôngNguyễnVănTấn.Tuynhiên,VKSNDTP.HCM
cònphải xinýkiếncủaVKSNDTối caovềviệcđìnhchỉ này.
Thời gianđình chỉ, cơ sởpháp lýđểđình chỉ sẽquyết định sau. Sởdĩ đi
đếnquyết địnhnày làdo cácngành tố tụng cầu thị, lắngnghe các ý kiến
đónggópcủabáochí cũngnhưcácchuyêngia.Theocáccơquan tố tụng,
việc khởi tố tuyhợp lýnhưng chưahợp tìnhnêndễkhiếndư luậnhoang
mang.
TRỊNHNGOAN
HànhvicủachủquánXinChào
khôngcấuthànhtộiphạmnên
phảiđượcđìnhchỉtheokhoản
2Điều107BLTTHS,tứcôngTấn
bịoan.
cơquantốtụngđãkhởitố,truytốoanchủquáncàphêXinChàodohiểusai,hiểukhôngthấuđáođiềuluậtápdụng.
TrưởngbộmônLuật hình sự,
ĐHLuật TP.HCM
Đó là trườnghợp củaôngNguyễnVănBỉ, người choông
NguyễnVănTấn thuêđấtmởquán càphêXinChào.ÔngBỉ
bịCơquanCSĐTCông anhuyệnBìnhChánhkhởi tốbị can
về tội vi phạm cácquyđịnhvềquản lýnhàở (theokhoản1
Điều270BLHS) vàongày19-1-2016.
Ngoàimiếngđất choôngTấn thuêmởquán, ôngBỉ còn
cómiếngđất nôngnghiệpkhoảng3.00m
2
tọa lạcởgầnđó.
“Tháng7-2015, tôimua cây làmmột căn chòi códiện tích
khoảng80m² để trúkhi chănvịt.Ngày14-7-2015,UBND
thị trấnTânTúc lậpbiênbảnvi phạmhành chínhyêu cầu
tôi ngừng thi công công trình. Saukhi raquyết định cưỡng
chếphádỡ công trình, chủ tịchUBNDhuyệnBìnhChánh ra
quyết địnhxửphạt hành chính tôi hơn6,2 triệuđồng” - ông
Bỉ kể.
Quyết địnhxửphạt ghi nhận công trìnhvi phạm códiện
tích98,4m
2
, cột cây, vách lá, hàng rào, trụvàváchgạch cao
0,5m.Ôngđã chấphànhviệcnộpphạt và tháodỡ công trình.
Ba tháng sau, ôngBỉ lại chodựng “căn chòi”khácvới diện
tích35m² (căn chòi là lời ôngBỉ nói - PV). Chínhquyền
lạimời ông lên lậpbiênbản.Đếnngày19-1-2016 thì ông
bị khởi tốbị canvàbị cấmđi khỏi nơi cư trú. Bảyngày sau,
VKSNDhuyệnBìnhChánh cóquyết địnhphê chuẩnquyết
địnhkhởi tốnày.
Trongquyết địnhkhởi tố, ởmục tiền án/tiền sựghi: “Ngày
24-7-2015bị xửphạt hành chínhvềhànhvi xâydựngnhàở
riêng lẻởđô thị không cógiấyphépxâydựng.Đã cóhànhvi
vi phạm cácquyđịnhvềquản lýnhàở”.
LỆTRINH
Chủđấtquáncàphê
XinChào
cũngbịkhởitốhìnhsự
hànhvi buônbán thuốc lá ngoại lại
bị coi là buôn bán hàng cấm theo
Điều155BLHS1999.
Kinhdoanh trái phép: Phải
dựa vào Luật Đầu tư
Như đã nói, tội kinh doanh trái
phép được thiết kế dưới dạng quy
định viện dẫn. Có nghĩa là muốn
xác định thế nào là kinh doanh trái
phép thì phải dựa vào (dẫn chiếu
đến) cácquyđịnhvềpháp luật kinh
doanhhiệnhành.
Tại thời điểmhiệnnay, hoạt động
kinhdoanh thếnào là trái phépphải
dựa trênLuậtĐầu tưnăm2014 (có
hiệu lực từ 1-7-2015) và các văn
bản hướng dẫn thi hành. Điều đó
có nghĩa là kể từ ngày 1-7-2015 tất
cảquyđịnhxácđịnhhànhvi nào là
kinh doanh trái phép bắt buộc phải
dựavào cácquyđịnh củaLuậtĐầu
tư năm 2014 và các văn bản hướng
dẫn thi hành. Nếu dựa vào các văn
bản trướcđóvềhoạtđộngkinhdoanh
đều là hiểu sai luật.
Cáchhiểu của cơquan
tố tụngBìnhChánh
Trở lại vụ việc của ôngTấn, các
cơquan tố tụngởhuyệnBìnhChánh
khởi tố và truy tố ông Tấn trên cơ
sở cho rằngôngđã bị xửphạt hành
chính về hành vi kinh doanh trái
phépmà còn vi phạm.
Cụ thể,ôngTấnđãbịxửphạthành
chính lầnđầuvềhànhvikinhdoanh
khôngcógiấychứngnhậncơ sởđủ
điềukiệnan toànvệ sinh thựcphẩm
(GCNATVSTP)vàongày18-8-2015
(cùng bốn hành vi khác). Ngày 10-
9-2015,CônganhuyệnBìnhChánh
lạikiểm tra, xác lậphànhviviphạm
củaôngTấn làkinhdoanhkhôngcó
GCNATVSTPvàcácviphạmkhác.
Vấn đề đặt ra là hành vi vi phạm
kinhdoanhkhôngcóGCNATVSTP
có coi là
kinh doanh không có giấy
phép riêng trong trường hợp pháp
luậtquyđịnhphải cógiấyphép
theo
Điều 159BLHS1999 haykhông.
Về vấn đề này, nguyên PhóViện
trưởngVKSNDhuyệnBìnhChánh
(người trướcđâyphụ tráchvụánnày)
giải thích với
Pháp Luật TP.HCM
rằng:“Đóchính làgiấyphépriêngđể
đảmbảokinhdoanhđúngquyđịnh”.
CònThiếu tướngPhanAnhMinh,
Phó Giám đốc Công an TP.HCM,
khi trả lời chất vấn của
Pháp Luật
TP.HCM
tại buổi gặp mặt báo chí
sáng 21-4 thì nói: “…Về câu chữ,
thuật ngữgiấyphépvàGCNchocơ
sởkinhdoanhđangcòn lẫn lộn.Tôi
vídụ trong lĩnhvựckinhdoanhxăng
dầubuộcphải cóGCNđủđiềukiện
PCCCvàđâyđượcxem làmột loại
giấy phép”.
Hiểu sai giấyphép vàGCN
Theo tôi, cách hiểu như trên là
chưa hiểu đúng quy định viện dẫn
củaĐiều159BLHSnhưđãnói.Ở
đây văn bản được viện dẫn để xác
định nội hàm của tội kinh doanh
trái phép phải là Luật Đầu tư năm
2014và cácvănbảnhướngdẫn thi
hành. Tuyệt đối không được hiểu
sai luật được viện dẫn cho Điều
159BLHS.
Tại khoản 2Điều 7Luật Đầu tư
2014quyđịnhvềngành, nghềđầu
tư kinh doanh có điều kiện nêu rõ
danh mục này được quy định tại
Phụ lục 4 của luật này. Khoản 3
điều luật này lại quyđịnhđiềukiện
đầu tư kinh doanh đối với ngành,
nghềquyđịnh tại khoản2điềunày
được quy định tại các luật, pháp
lệnh, nghị định…
Và tạiĐiều9Nghịđịnh118/2015
(hướng dẫn thi hànhLuật Đầu tư)
quy định điều kiện đầu tư kinh
doanh được áp dụng theo một
hoặcmột số hình thức sau đây: a)
Giấy phép; b) GCN đủ điều kiện;
c)Chứng chỉ hànhnghề; d)Chứng
nhận bảo hiểm trách nhiệm nghề
nghiệp; đ) Văn bản xác nhận…
Đếnđâyhẳnchúng ta thấy rõ
giấy
phép
chỉ làmột trongcácđiềukiện
kinh doanh theo Luật Đầu tư chứ
không được đồng nhất
giấy phép
với
GCN đủ điều kiện
…Nói cách
khác, giấyphép làgiấyphép,GCN
làGCN, pháp luật đã quy định rất
rõ ràng, rànhmạch, khôngnên lẫn
lộn và không có gì phải lẫn lộn.
Như vậy, cơ quan tố tụng huyện
BìnhChánhđồngnhấtGCNATVSTP
là giấyphép là sai lầm trầm trọng.
Phải đình chỉ vì
hành vi không
cấu thành tội phạm
Việc ông Tấn có hành vi kinh
doanhkhông cóGCNATVSTP thì
đã rõ. Nhưng vì GCN này không
phải là giấy phép nên hành vi của
ôngkhông thuộc trườnghợp “kinh
doanh không có giấy phép riêng
trong trường hợp pháp luật quy
định phải có giấy phép”. Nói cách
khác, hành vi của ông Tấn không
phạm tội kinh doanh trái phép, do
đókhông có cơ sởđể khởi tố, truy
tố ôngTấn về tội này.
Tuynhiên, docơquan tố tụngđã
lỡ khởi tố, truy tố ôngTấn rồi nên
bây giờ cần phải khắc phục bằng
cách đình chỉ vụ án, đình chỉ bị
can ông. Và như đã phân tích trên
đây, hànhvi củaôngTấnkhôngcấu
thành tội phạm nên ông Tấn phải
được đình chỉ theo khoản 2 Điều
107 BLTTHS. Tức là ông Tấn bị
khởi tố, truy tố oan.
Cần lưu ý rằng trường hợp này
không thểđượcđìnhchỉ theokhoản
1 Điều 25 BLHS theo diện miễn
trách nhiệm hình sự. Bởi đơn giản
một điều:ÔngTấncóphạm tội đâu
màmiễn!
n
