8
Pháp luật & Cuộc sống
Hếtthờihiệu10nămvẫnchiathừakế
THANHTÙNG
G
ặpPV
PhápLuậtTP.HCM
, bà
Hồ Thị Đức trình bày: Năm
1999, bà đượcUBND huyện
Dĩ An (nay là thị xã Dĩ An, Bình
Dương) cấp giấy đỏ chomảnh đất
rộng 33.383 m
2
tại khu phố Nhị
Đồng2. Sauđó, bàchuyểnnhượng
một phầnđất (hơn19.000m
2
) dưới
hình thức hợp đồng hợp tác kinh
doanh với một công ty TNHH do
ông D. làm giám đốc. Sau khi ký
hợp đồng, bà Đức đã cho ông D.
mượn giấy đỏ để thực hiện việc
đầu tư cơ sở hạ tầng và làm thủ
tục chuyển nhượng.
Tòa tuyên “quản thủ”
giấy đỏ
Sauđó, ôngD. bị khởi tố, truy tố
về tội trốn thuế khi thực hiệnmột
sốdựán (trongđócódựánhợp tác
với bà Đức). Khi khám xét trụ sở
công ty của ôngD., CQĐT đã thu
giữ sáu giấy đỏ, trong đó có giấy
đỏ của bàĐức.
Tháng 7-2008, TAND huyện Dĩ
An đã xử sơ thẩm, phạt ôngD. 30
tháng tù treo, buộcphải nộp lại hơn
2,6 tỉ đồng tiền trốn thuế. Tòa còn
ápdụngĐiều41BLHS1999 tuyên
“quản thủ” sáu giấy đỏmà CQĐT
đã thu giữ để đảm bảo thi hành án
(THA). Ông D. kháng cáo. Tháng
6-2010,TAND tỉnhBìnhDươngxử
phúc thẩm đã tuyên y án.
Khi nhậnđược thông tingiấyđỏ
củamìnhđãbị tòa tuyên“quản thủ”,
năm2011,bàĐứcgửiđơnkhiếunại
đếnTAND thịxãDĩAn,TAND tỉnh
BìnhDươngvàChi cụcTHAdânsự
Mảnhđấtbị“quảnthủ”giấyđỏcủabàHồThịĐức.Ảnh:T.TÙNG
Pháp lệnhTHAdânsự(cũ),
LuậtTHAdânsựhiệnhành,
BLHS1999đềukhôngquyđịnh,
khôngđềcậpđếnthuậtngữ
“quảnthủ”.
Tịch thuvật, tiền trực tiếp liênquanđến
tội phạm
1.Việc tịch thu, sungquỹnhànướcđượcápdụngđối với:
a)Côngcụ, phương tiệndùngvàoviệcphạm tội;
b)Vậthoặctiềndophạmtộihoặcdomuabán,đổichácnhữngthứấymàcó;
c)Vật thuộc loạiNhànướccấm lưuhành.
2.Đối với vật, tiềnbị người phạm tội chiếmđoạthoặc sửdụng trái phép
thìkhôngtịchthumàtrả lạichochủsởhữuhoặcngườiquản lýhợppháp.
3. Vật, tiền thuộc tài sản củangười khác, nếungười này có lỗi trongviệc
đểchongười phạm tội sửdụngvàoviệc thựchiện tội phạm thì có thểbị
tịch thu, sungquỹnhànước.
(TheoĐiều41BLHS1999)
Tòadùng
“từ lạ”,khó
thihànhán
Tòatuyên“quảnthủ”giấyđỏcủamộtngười
khôngliênquanđếnvụánkhiếncơquanthi
hànhánkhôngbiếtxửlýsao…
thị xã DĩAn để yêu cầu tòa trả lại
giấyđỏchomình.BàĐứccho rằng
thứnhất, theohợpđồnghợp tácgiữa
bà và công ty của ôngD. thì bà chỉ
hợp tácđầu tư chuyểnnhượnghơn
19.000m
2
đất, phầnđất còn lại hơn
14.000m
2
vẫn thuộcquyền sửdụng
củabà.Thực tế thì giađìnhbàcũng
đangquản lý, sửdụngdiện tíchđất
này nhưng bà không thể thực hiện
các giao dịch khác như thế chấp,
chuyển nhượng vì giấy đỏ đang bị
cơquanTHAgiữ.Thứhai, việc tòa
tuyên “quản thủ” giấyđỏ của bà là
sai vì Điều 41 BLHS 1999 không
cóquyđịnhvàkhông chophép tòa
ápdụngbiệnpháp “quản thủ”giấy
tờđất. Thứba, các cơquan tố tụng
khôngđưabàvào thamgiavụánvới
tưcách làngười liênquannhưng lại
tuyên “quản thủ” giấyđỏ của bà là
vi phạm tố tụngnghiêm trọng, xâm
phạm quyền lợi hợp pháp của bà.
Tháng 2-2015, TAND tỉnhBình
Dương có công văn trả lời, hướng
dẫn bà Đức để xin lại giấy đỏ thì
bà cứ liên hệ với Chi cục THA thị
xã Dĩ An để được giải quyết theo
thẩm quyền vì khi xử phúc thẩm
xong tòa đã bàn giao hết giấy đỏ
cho cơquanTHA. BàĐức tiếp tục
gửi đơnđếnChi cụcTHA thị xã thì
nhậnđược côngvăn trả lời là chưa
có cơ sở để trả giấy đỏ với lý do
ôngD. chưanộp lại hơn2,6 tỉ đồng
tiền trốn thuế theobảnánđã tuyên.
Khó thi hành vì
không rõ ràng
Trao đổi với chúng tôi, một lãnh
đạoChi cụcTHA thị xãDĩAn cho
biết trongvụviệcnày, ngoài vướng
mắc trên thì việc tòaán tuyên“quản
thủ” giấy đỏ của bàĐức sẽ rất khó
thihành.Bởi lẽ theocáchhiểu thông
thường, từ “quản thủ” có thể được
hiểu là tạmgiữgiấy tờđất trongmột
thời gian để người phải THA thực
hiện một nghĩa vụ nào đó. Ở đây,
tòakhôngxácđịnhbàĐức làngười
tham gia tố tụng và phán quyết của
tòa cũng không buộc bà phải thực
hiện nghĩa vụ nào nên việc tuyên
“quản thủ” giấy đỏ đứng tên bà là
không ổn về mặt pháp lý. Thực tế
thì ôngD. mới là người phải THA,
trong khi giấy đỏ đứng tên bàĐức
(người không liên quan đến việc
THA)nêncơquanTHAkhông thểkê
biên,phátmạiphầnđấtnàyđểTHA.
Mặtkhác,giảsửôngD. có thựchiện
xongnghĩavụmà tòa tuyênbuộc thì
cơquanTHAcó trả lại giấyđỏ cho
bàĐức hay không cũng làmột vấn
đềmà tòa chưa đề cập.
“Trướcđây,một số thẩmphánhay
dùng từ“quản thủ”giấy tờ trongbản
án nhưng thường thì những bản án
đó không thi hành được” - vị lãnh
đạo này chobiết thêm.
Vềmặt nghiệp vụ THA, ôngVõ
ThànhDanh(Chicục trưởngChicục
THAquận 11, TP.HCM) nhận xét:
“Quản thủ” là từHán-Việtmà trước
đâykhá lâuôngcó thấy trongmột số
bảnán.Điềuđángnói là trongPháp
lệnhTHAdân sự (cũ) vàLuậtTHA
dânsựhiệnhànhđềukhôngquyđịnh
cũng như không đề cập đến thuật
ngữ này. Điều 41 BLHS 1999 (về
tịch thuvật, tiền trực tiếp liênquan
đến tội phạm)màTAND huyệnDĩ
Anviệndẫn làmcăncứ tuyên“quản
thủ”giấyđỏcủabàĐứccũngkhông
quy địnhvề biệnpháp này.
“Theo tôihiểu,“quản thủ”cónghĩa
là tạmgiữgiấy tờđất đểngười phải
THA thực hiện nghĩa vụ nào đó.
Trong vụ này, bà Đức không được
xác định là người liên quan đến vụ
án, bà không phải thực hiện nghĩa
vụnàocả thìkhônghiểuý tòamuốn
tạm giữ giấy đỏ của bà để làm gì?
Vôhình trungngười bị thiệt thòi là
bàĐức vì đất thuộc quyền sử dụng
của bà nhưng lại bị vạ lây” - ông
Danh nói.
Theo ôngDanh, bàĐức nên có
văn bản gửi cơ quanTHAđề nghị
chobiết bàcóphải thựchiệnnghĩa
vụ nào không mà bị giữ giấy tờ
đất. Nếu cơ quanTHAkhông giải
thích thì bà có quyền yêu cầu hai
cấp tòa giải thích tại sao lại “quản
thủ” giấy tờ nhà, đất của bà trong
khi bà không liên quan đến vụ
án. Nếu các tòa cấp dưới không
có ý kiến thì bà có quyền đề nghị
TANDCấp cao tại TP.HCM hoặc
TAND Tối cao giải thích. Thậm
chí bà có thể khiếu nại giám đốc
thẩmđểbảovệquyền lợi hợppháp
của mình.
n
TANDTPCầnThơvừa xử phúc thẩm, chấp nhậnkháng
cáo của ôngHVL (bị đơn), sửa toàn bộbản án sơ thẩm, bác
toànbộyêu cầu chia thừa kế của ôngHVS (nguyên đơn).
Theođơnkiện của ôngS., cha ông chết năm 1997,mẹ
ông chết năm1988, để lại di sản là nhà, đất nhưng không ai
để lại di chúc. Chamẹ ông có sáu người con. Ôngkhởi kiện
yêu cầu chia thừa kế cho sáu anh chị em. ÔngL. thì khai
trước khi chết, chamẹ ông đã chia tài sản cho năm anh chị,
riêng ông là con út, ở chung với chamẹ nênđược hưởng
phầnnhà, đất tranh chấp và đã sang tên. Ông khôngđồngý
chia tài sản.Mặt khác, ông cho rằng cha ông chết năm1996
nên đã hết thời hiệu chia thừa kế.
Tháng 6-2015, TANDquậnCái Răng xử sơ thẩm xác
định người cha chết năm 1997. Tháng11-2007, ôngS. có
đơn đề nghị chia thừa kế, được phường hòa giải. Tháng
5-2008, ôngS. khởi kiệnđòi chia thừa kế, được tòa thụ lý.
Sauđó, tòa sơ thẩm đình chỉ giải quyết dohết thời hiệu
chia thừa kế nhưng tòa phúc thẩm hủy quyết định này. Năm
2009, ôngS. khởi kiện chia tài sản chung. Sau khi có bản
án sơ thẩm, ôngS. kháng cáovà tòa phúc thẩmhủy án. Đến
năm 2014, ôngS. khởi kiện yêu cầu chia thừa kế.
Nhưvậy, theo tòa, từ năm2007, ôngS. có khởi kiệnyêu
cầu chia thừa kế nên còn thời hiệu chia thừa kế. Từ đó, tòa
chia thừa kế làm bảy kỷ phần cho sáu anh chị em (mỗi kỷ
phần trị giá hơn 300 triệu đồng), trongđóôngL. được nhận
hai kỷphần vì tòa tính công sức đónggóp của ông vào tài
sản chamẹ để lại. ÔngL. phải có trách nhiệm trả lại bằng
tiền cho năm anh chị.
ÔngL. kháng cáo. Xử phúc thẩm, TANDTPCầnThơ
cho rằng ngay từđầu (năm 2007), ôngS. kiện đòi chia thừa
kế nhưng tòa đình chỉ vì hết thời hiệu. Sau đó (các năm
2009, 2010), ông đi kiện đòi chia tài sản chung.Việc chia
tài sản chungkhôngđược chấp nhận vì không có văn bản
thốngnhất giữa các anh em cùng xác nhận đó là tài sản
chung chưa chia thì năm2014, ôngquay lại kiện đòi chia
thừa kế.
Theo tòa phúc thẩm, do cấp sơ thẩm xác địnhquanhệ
tranh chấp là chia di sản thừa kế nên tòa chỉ phân tích có
còn thời hiệu chia thừa kế haykhông: Thời hiệu chia thừa
kế là 10nămmà cha của hai ôngS. vàL. chết năm1996.
Điều nàyđược chứngminhbằng giấy chứng tử do địa
phương cấp; lời khai của các đương sựqua nhiều thời điểm
khác nhau (trongđó có cả ôngS.); tronghộkhẩu công an
ghi người cha chết năm 1996; cáo phó, biamộ và nhiều
người làm tường trình xác nhậnngười cha chết năm1996.
Như vậy, theoĐiều80BLTTDS, đây là chứng cứkhông
cần phải chứngminh. Cấp sơ thẩmxác định người cha chết
năm1997 là đi ngược các chứng cứ có trong vụ án, đồng
thời thụ lý lại vụ kiệnyêu cầu chia thừa kế là không có căn
cứ. Từđó, tòa đã sửa án sơ thẩm như đã nói.
NHẪNNAM
