6
THỨHAI
25-7-2016
Phóng sự - Chuyên đề
Chínhsáchđối ngoại củaôngTập
bị cho là liên tiếp thấtbại
Chia sẻ riêngvớibáo
PhápLuậtTP.HCM
,GSCarlA.Thayer
cho biết có nhiều ý kiến nhận định chính sách đối ngoại
củaôngTậpCậnBìnhđanggặp“một chuỗi các thấtbại liên
tiếp”.Cácýkiếnnàyđượcnêu ra trongmộtcuộchội thảo tại
Washington, tổchứcngaysaukhiphánquyếtcủaTòaTrọng
tài quốc tếđượccôngbố.
Cụ thể, thờigianqua,TQcũng liên tụcchỉ tríchchủnghĩa
quânsựhóa tạiNhậtBản, thếnhưngThủ tướngShinzoAbe
vẫn tiếp tụcgiành chiến thắng ápđảo. Nhà lãnhđạoNhật
Bảnnhiều khảnăng sẽ thayđổi đượchiếnpháp, chophép
candựnhiềuhơn vào các vấnđề anninh và quốc phòng
trongkhuvực.
ÔngTậpCậnBìnhcũngđãkhiếnmốiquanhệvớiPhilippines
xấuđikhiếnManilatăngcườnghợptácquốcphòngvớiNhật
BảnvàMỹ.Giờđây tàuchiếnMỹđãcó thểxuấthiệnvàhoạt
động tạibiểnĐôngvới tầnsuất caohơn trướckia.Vớiphán
quyếtcủaTòaTrọngtài, tântổngthốngPhilippinesdùđồngý
đối thoạisongphươngcũngkhôngthểchấpnhậnđiềukiện
củaTQ,đòi“dẹpphánquyếtsangmộtbên”thìmớinóichuyện.
GSCarl A. Thayer nhậnđịnh: “Bâygiờ thì các đồngminh
củaTQđangởđâu?Dĩnhiênkhôngthể làtámquốcgiachâu
Phi vì chịusứcảnhhưởngcủaTQmàphảnđốiTòaTrọng tài.
Trongkhiphíađối lập lànhữngnước lớnnhưMỹ,NhậtBản,
ẤnĐộvàcòncócảNgađềucho rằng luậtphápquốc tếcần
đượctôntrọng.NgaycảtạiASEAN,dùchoCampuchiacó lập
trườngkhácbiệtthìchúngtacũngkhôngnênđánhgiáthấp
vai tròcủanhữngthànhviênkhácnhưSingapore, Indonesia
vàMalaysiacũngủnghộ luậtphápquốc tế”.
THANHDANH
thựchiện
G
SCarlA.Thayer (HọcviệnQuốcphòngÚc) đãnhấn
mạnh như vậy khi trao đổi với
Pháp Luật TP.HCM
về cục diệnbiểnĐông sauphánquyết cuối cùng của
TòaTrọng tài về vụ Philippines kiệnTrungQuốc.
TQbuộc phải điều chỉnh kiểuhành xử
.
Phóngviên:
Thưagiáosư,ngày12-7vừaqua,TòaTrọng
tài đã bác bỏ “quyền lịch sử” của TrungQuốc (TQ) trong
vùngbiểnmàhọápđặt “đường chínđoạn”.Ôngđánhgiá
phán quyết này đã có những tác động như thế nào đối với
cục diện chính trị trên biểnĐông?
+GS
CarlA.Thayer:
QuyếtđịnhcủaTòaTrọng tàiđãcó
hiệu lựcpháp lý, dù choTQ cónói gì đi nữa thì phánquyết
này cũngđã trở thànhmột phần của luật phápquốc tế.Vấn
đề làhiệnnay thếgiới khôngcómột cơchếnàođểđảmbảo
thực thi các phánquyết này.
Tuynhiên, cácphánquyết
nàyđã làm thayđổimạnhmẽ
những tranh luận về vấn đề
biểnĐông, đặc biệt là trước
cáchọcgiảvàquanchứcTQ.
Họ không còn có quyền để
lên tiếng chỉ trích các nước
khác và tuyên bố về “chủ
quyềnkhông thể chối cãi” củaTQ trongvùngbiển “đường
chínđoạn”.Đườngvẽ nàyđã hoàn toànbị xóa khỏi bảnđồ
quốc tế. Nhờ có phán quyết củaTòaTrọng tài, chúng ta có
thể thản nhiên quay lưng trước các lập luậnnày.
Vấnđềcòn lại là thời gian.Sẽphảimấtmột vài thángnữa
đểTQ có thể “tiêu hóa” được toàn bộ các hàm ý của phán
quyết, cũng như ý thức được mức độmất thể diệnmà họ
có thể tiếp tục chịuđựng.TQ tựnhậnmình làmột quốcgia
“trỗi dậyhòa bình”, thế nhưng lại đangđi rêu rao rằng luật
phápquốc tế không cóýnghĩa gì cả. TQ có thể bị chỉ trích
làkhôngkháchquan trongcáchhànhxửcủamình.Tôi nghĩ
rằng trong thời gian tớiTQ sẽ ít nhiềubuộcphải điềuchỉnh.
TQphải trảgiábằng thểdiệnquốc gia
. Theo ông, các quốc gia trong khu vực có thể tạo ra các
áp lực gì khiếnTQ ý thức rõhơn về những cái giáphải trả
nếu họ tiếp tục bất chấp luật phápquốc tế?
+Tôichorằngcácquốcgiakháccầnphảichú trọng tạoáp lực
lênphíaTQ trêncảbamặt trậnngoạigiao,chính trịvàcảchiến
lược quân sự.Mọi hành động vi phạm luật pháp quốc tế của
TQcầnđược thốngkêkỹ lưỡngvàquyết liệtcôngbốchocộng
đồngquốc tếkhiếnchoTQphải trảgiábằng thểdiệnquốcgia.
Các cường quốc bên ngoài khu vực, đặc biệt làMỹ, cần
đóng vai trò then chốt trong việc gây sức ép vềmặt chiến
lược quân sự, hay thậm chí
là hỗ trợ sứcmạnh hải quân
nếu cần thiết.
Phán quyết củaTòaTrọng
tài quốc tế đã khiếndiện tích
biểncó thểđược tuyênbốchủ
quyềnbị thuhẹp lại đángkể.
BiểnĐônggiờđâyđãcómột
vùngbiểnquốctếlớnhơn.Các
lực lượng hải quân quốc tế cần phải đi qua những vùng biển
này, bằngkhông sẽgián tiếpchấpnhận rằngTQvẫncó tuyên
bốchủquyền trêncáckhuvựcđó.
Cá nhân tôi nghĩ rằngMỹ đã chuyển đi rất rõ thông điệp
này đến TQ và quốc tế, đặc biệt là sau các chuyến viếng
thăm TQ thời gian qua của cố vấn an ninh quốc giaMỹ
SusanRice và thammưu trưởnghải quânMỹĐôđốc John
Richarsoncũngnhưviệc triểnkhai tàu sânbayvà tàuchiến
Mỹ đếnkhuvực.
Rút khỏi UNCLOS, TQ càngbị thiệt
. TQ tiếp tục có những động thái tuyên truyền kích động
trongnước, bácbỏgiá trịpháp lýphánquyết củaTòaTrọng
tài. Liệu các tuyên bố này sẽ lại châm ngòi chủ nghĩa dân
tộc khiến cho TQ có những hành động khó lường hơn trên
biểnĐông?
+Những thànhphầndân tộc chủnghĩa tạiTQđangphản
ứng bằng cách đòi chính phủ rút ra khỏi UNCLOS vì phán
quyết không có lợi chomình. Tuy nhiên, đa phần học giả
TQmà tôi gặpgỡ,mặcdùvẫnủnghộ lập trường của chính
phủTQ, tuynhiênvẫn thừanhận rằngUNCLOSđãmang lại
choTQ rấtnhiều lợi ích.Đặcbiệt, việc rút rakhỏiUNCLOS
có thể đe dọa rất lớn đến các lợi ích củaTQ trong các quy
địnhvềquyềnkhai tháckhoáng sảnđáybiển.Ngoài ra, sau
cảmột chiếndịch tuyên truyền rầm rộ, cáobuộcMỹ làmột
quốc gia “đạo đức giả” vì không tham gia vàoUNCLOS,
TQ sẽkhôngmuốn tựđặtmìnhvàovị trímàhọđãchỉ trích
không tiếc lời bấy lâu nay.
Dẫu sao đi nữa, trái bóng giờ đang ở trên phần sân của
TQ.CáchTQhànhxửhoặckhiêukhích trong thời gian sắp
tới sẽ quyết địnhmức độhọ chấpnhậnphánquyết củaTòa
Trọng tài. Điều này cũng sẽ quyết định các hành động của
nhữngquốc gia liênquan trong tương lai.
. Trước các diễn tiến nhiều chiều sau phán quyết biển
ĐôngcủaTòaTrọng tài, cácquốcgia trongkhuvựccầncó
các bước đi nào kế tiếp?
+ Trong giai đoạn hiện tại, tôi nghĩ chiến lược hợp lý
cho đa số các nước là tạo cho TQ “một không gian để
thở”, không nên có các hành động quá khiêu khích. Cần
phải cho TQmột khoảng thời gian nhất định để họ cân
nhắc xem liệu họ có sẵn sàng đối mặt với hết phiên tòa
nàyđếnphiên tòa khác haykhông. Luôn cókhả năng các
quốc gia trong vấn đề biểnĐông nối bước nhau kiệnTQ
ra tòa án quốc tế.
Đương nhiên TQ vẫn có thể mặc kệ các phiên tòa này.
Tuy nhiên, nếu làm thế, TQ sẽ dần bị xa lánh bởi các quốc
giakhác.Ngay cả cácquốcgianhư Indonesia,Malaysiavà
Brunei, vốn được xem là cómối quan hệ khá đặc biệt với
TQ, cũng đã cân nhắc khả năng kiệnTQ. Tôi nghĩ rằng rủi
ro các quốc gia khác trong khu vực tìm kiếm các giải pháp
tài phán quốc tế sẽ buộc TQ phải xem xét điều chỉnh thái
độ củamình trênbiểnĐông.
Bướcđầu,ASEANvàTQcóthểcânnhắclợihạivềmặtchính
trịvàcùng thảo luậnchấpnhận thực thimộtsốđiều trongphán
quyết như bảo vệmôi trường biển, bảo tồn nguồn cá biển và
điềuchỉnh lạicáchứngxửcủacác tàuchấppháp.Nhữngđộng
thái nàycó thểđược thựchiệndưới danhnghĩacủaTuyênbố
chungvềcáchứngxửcủacácbênởbiểnĐông (DOC)nhưng
vẫn thểhiệnđược tinh thần trongphánquyếtcủaTòaTrọng tài.
. Xin cámơn ông.
■
Từphánquyết củaTòaTrọng tài -Bài 5
Coi thường luật,Trung
Quốcsẽbị xa lánh
GSCarlA.Thayertrả lờiphỏngvấnPV
báo
PhápLuậtTP.HCM
tạihội thảo
quốctế“Nhữngvấnđềpháp lý liên
quanđếnphánquyếtcủaTòaTrọngtài
thành lậptheophụ lụcVIICôngướcLiên
HiệpQuốcvềLuậtBiển(UNCLOS)1982”
doĐHLuậtTP.HCMphốihợpcùngHội
LuậtgiaViệtNamtổchứcngày23-7.
Ảnh:NGÂNNGA
PhánquyếtcủaTòaTrọngtàiđãxóasổ
hoàntoàncáigọi là”đường lưỡibò”của
TrungQuốc.Ảnh: INTERNET
TrungQuốcbuộcphảiđiềuchỉnhcáchhànhxửcủamình,nếukhôngsẽ
trảgiáđắtbằngchínhthểdiệnquốcgia.
“SauquánquyếtcủaTòaTrọngtài,“đườngchínđoạn”
củaTQđãhoàntoànbịxóakhỏibảnđồquốctế.Chúng
tacóthểthảnnhiênquay lưngtrướccác lập luậnvề
“chủquyềnkhôngthểchốicãi”củaTQtrongvùngbiển
của“đườngchínđoạn”này.”
GS
CARLA.THAYER
