CHỦNHẬT 6-11-2016
14
THỊ DÂN3.0
Hắthiu
cúnggiỗở
thịthành
PH.Đ.NGUYÊNCHƯƠNG
K
hắpmọinơiởTP, từnhữngphố lớn,ngõ
hẹpở trung tâmTPđến các khu đô thị
mớimọc lênởvùngven, đâuđâuchúng
ta cũng có thểbắt gặpnhững sinhhoạt
cònmang đậm nét văn hóa tiểu nông.
C nggi giữaS i Gòn
Cómột số biểu hiện vẫn cònmang đậm chất mộc
mạc, chơn chấtmột cách thoảimái có khi làm nhiều
ngườikhóchịu,nhưănuốngnói cườiởnơi côngcộng
nhưquánăn, quáncàphêồnào, vung taybỏchân lên
ghếnhưchỗkhôngngười.Nhữngngười“nhàquêgốc”
nàycũngmang theonétvănhóa truyền thốngđángquý
từ hàng ngàn năm. Đó là phong tục thờ cúng tổ tiên
vàôngbàchamẹđãkhuất.Hầunhưmọi giađình, từ
giàu cóđếnnghèokhóđều lậpbàn thờgia tiên.Giàu
có thì ban thờbằnggỗquý, hương ánbóngbẩy sang
trọng, nghèo thìmột c i bàngỗhay chỉmột tấmván
gắnvào tườngvàcái lưhươngcũng thànhcáibàn thờ.
Đặc biệt là vào ngày cúng giỗ, những gia đình giàu
cóvớimâmcaocỗđầy, nhànghèodùnghèođếnmấy
cũng sắm sửa lúi húimâm cơm cúng giỗ ông bà cha
mẹ đúng ngày. Nếu như ở quê, mỗi lần cúng giỗ thì
mời hầu hết bà con hàng
xóm láng giềng đến ăn
giỗ,nhiềukhikéodàiđến
hôm sau.Vì vậyởquêcó
câu: “Một ngày giỗ cha,
ba ngày húp nước!”Nếu
ai đã từng về quê ăn giỗ
mới thấyhết tìnhnghĩabà
con láng giềng, một nhà
cóviệc thì cả làng chung
tay.Nhất lànhữngdịpgiỗ
chạp, tangma, cưới hỏi.
Ở TP có điểm chung
làdùgiàucómâmcaocỗ
đầy hay nhà nghèo cúng
mâmcơmsơsài lúihúi thì
ngàygiỗquanhđingoảnh
lạicũngchỉcóngườinhà.
Hoặc nếu may mắn giỗ
đúng vào ngày nghỉ hay
cuối tuần thì có thêmvài
ngườibàconmanghoaquả
đếncúng.Tôi từngnhiều
lầnđi ăngiỗởquê, nênmới rồi đượcôngbạnhưu trí
lánggiềngmời sangdựđámgiỗmẹôngấy,mới thấy
sự lẻ loi hiu hắt đám giỗ thị thành. Theo tục lệ giỗ
phải cúng rướcôngbà tổ tiênvềdự trướcgiờngọ (từ
11giờđến13giờ).Bữagiỗđãđượcvợông chuẩnbị
sắmsửa từhôm trướcvớiđầyđủmónăn truyền thống
nhưng cúng xong dọn xuống bàn chẳng ai ngoài vợ
chồngôngvà tôi ngồi nhìnnhaucầmđũa.Thằngcon
ông ở bên quận 9 lại bận đi làm nên xin phép chiều
tan sở sẽ tranh thủ tạt về. Mấy người bà con ở Tân
Bình, ThủĐức gì đó gọi điện tho i bảo xa xôi quá,
trờimưa sợngập nước kẹt xe…nên “xin kiếu” - tức
từ chối. Buổi tiệc chợt có thêmngười kháchđặc biệt
là thằngbé hàngxóm chạyqua tìm cái bongbóngbị
bay lạc sang nhà ông, ôngbèn “mời” nó luôn!
Lưu truyềncho thếhệhômnay
Thế hệ sinh ra và lớn lên ở Sài Gòn từ sau ngày
thống nhất có quan niệm thoải mái hơn trong cách
lưu giữ, bảo tồn văn hóa truyền thống. Họ không
quá cố chấp, nhất nhất điềugì cũng theonếp cũ của
ông bà cha mẹ. Nhất là phong tục thờ cúng tổ tiên
và cúng giỗ ông bà chamẹ quá cố, không có nhiều
người giữ được nét đẹp truyền thống này. Tôi đến
thămchơi nhiềugiađình trẻ, cónhàcũngcóbàn thờ
nhưng hầu hết là do cha mẹ để lại. Nhiều gia đình
trẻmới ra riêng ở các căn hộ chung cư, từ tái định
cư tới chungcưcaocấp, khôngcómấyngười cóbàn
thờgia tiên.Cònchuyệncúnggiỗhầunhư rất tượng
trưng, cóngười chẳngnhớđếnviệc quan trọngnày.
Một người bạn trẻcủa tôi gần40 tu i, tổnggiámđốc
một doanhnghiệp lớn, ởmột cănbiệt thự sang trọng.
Một lần đến thăm, thấy nhà cửa sang trọng nhưng
hình như thiếu cái gì đó. Chợt nhớ, tôi hỏi nhà anh
có thờ cúng gì không.Anh cho biết bàn thờ gia tiên
ở trên sân thượng. Rồi anh đưa tôi lên tham quan.
Bàn thờ hình như lâu rồi không nhang khói, trông
khá hiu hắt.Anh bảo: “GIỖ CHẠP Ở DƯỚI QUÊ ÔNG BÀ
già lo rồi, ở đây em chỉ lập bàn thờ gia tiên chung
với bàn thiêng thờ trời Phật thôi”.
Một bạn trẻ khác chưa tới 30 tu i, còn độc thân,
sống trongmột căn hộ nhỏ chung cư nhưng sắp xếp
khágọngàng.Cócảmộtban thờgắnsát tườngphòng
kháchvới di ảnhmẹanh rất trang trọng.Anhchobiết
mẹ anhmất sớm từ lúc anhmới 15 tuổi.Giỗmẹnăm
nào anh cũng về quê phụ cúng với cha, rồi hôm sau
lên TP anh lại cúng hậu thường chomẹ ở nơi đang
sống. Để được ấm lòng.
◄
GócnhỏSàiGòn
Nhà văn
Lê Văn Nghĩa
phụ t rách
S i G n, khi b ng d ng nh ng chi c Honda chưa xu t
hi n, nh ng năm 1960 nhi u xeMobylette, Puch, Sach…
nhưngnhi unh t v n l chi cxeđ p.Đ l v t s h u thân
thi n, đ y ti n ch v l t i s n c a công tư ch c, h c sinh
c ng như… nh ngh o.
Nh văn Phong Sơn, m t th i l m l i đi b ng xe đ p đ
bi n vi c đi xe đ p c c nh c tr th nhm t th vui, đ ng
thư ng th c c a “S -G ng hoa l ” trongm t b i t p b t.
H y t m hi u xem nh ng năm đ , cu c s ng trên v ng lăn
xe đ p ra sao qua tr ch đo n sau đây.
“Khi “conng a s t” c ab n lư nmnhqua c c g c a
ng h m đ b t đ u g pm t v o đư ng nh a d n v o đô
th nh, b n s th yngay r ng:Mnhc ngnhưai, c ngbăng
mnh v o th c ngư i v xe cu n cu n đ đi sâu v o h n
ng cViễnĐông. Mu n đi nhanh, b n c vi c nh nm nh
c p gi , c ng không thua g xe hơi, xem y… đ l chưa
n i khi đư ng k t, xe c đ ng c c l i, con ng a s t ngoan
ngo n c a b nv n t mm i c ch l chmnhqua nh ngkhe
h nh đ lư t đi gi abi t baoconm t giai nhânng i trong
xe hơi nh n theo th n ph c v th mmu n”.
“Trênn ođư ngquen thu c b nb nđi v , b n c ng c
th g pgỡv l mquenbi t baob nđ ngh nh.Đi xe hơi,
xe m y, ti ng đ ng cơ n ch t tai, b n s không trao đ i
đư cm t câuchuy ng , ch v i chi cxeđ p,bi tđâu“h u
Thúđixeđạpnhữngnăm1960…
duyên thiên l năng tương ng ” b n s g pm t b n tri âm,
m t qu nhânph tr , ho cb n c n t i hoa son tr , khi b n
b nhxe sov nh ti n t i, b n s s nhvai c ngngư i b ng i
đ ng h nh đ h nnư c th non”.
“B n l ngh s ư? N i ngh s v n đa t nh. V conm t
ngh s tr i sinh ra l đ chiêm ngưỡng v ca t ngm i v
đ p c a đ t tr i. Ng i trên xe hơi, trên xem y, b n s c m
th y th t th v l b chvô c ngkhi c nb y t l ngngưỡng
m đ i v i m t nhan s c l ng l y trên đư ng. B n s ph i
ngo i c l i hay th đ u ra kh i c a xe đ nh n th th t vô
c ngkhi mnh .C nv i chi cxeđ p thânyêu, d giainhân
đangy uđi ug t h i theod ngđư ng c ab nhay tr i l i,
đang thư t tha uy n chuy n senv ngngư c chi uv i b n,
b n c ng c th c ng chi c xe l nmnh trong s ng ngư i
nh nnh pđ chiêmngưỡngchokỹ, kh i ph l ngh acông
đ hun đ c nên nh ng đ a hoa đ i. D sau đ , b ng h ng
khu t d ng, b n s bângkhuâng ti p t c cu c h nh tr nh”.
“V a nh n conng a s t c amnhn ub nđ t nhiên c m
th ymnhnhưPh Đ ngThiênVương thu n ,phing as t,
vunggươmv ng lênđư ngqu t gi c xâm lăng, gi yênb
c i, th b nv ngđ pm nh lên, c t gi ngngâmvangđư ng
ph m yv nc mkh i: “Lênng a s t h … tađi đây/Muôn
n o S i G n h …NamB cĐôngTây…/ Xe lăn đ t nư c
vang h n tu i/ R c b n ng p đư ng h … n o ai hay!”. Đ
m rơi tr v v i th c t i.Ôi, chuy nđi xeđ pgi aS iG n
bi t baovui th , l m sao tôi t h t rađây.Tôi c ngchưan i
đ nc i quy nđ cbi t c achi cxeđ p l đư cch yngư c
chi unh ng con đư ngb c m”.
Đây c l l s c mkh i ki uAQ c am t nh vănngh o
đi xeđ pkhi th yđư ngS iG nvunv t nh ngxehơi, xe
m ych ybonbon.Nhưngd u sao, khi vi t lênnh ngd ng
n y, ch c nh văn Phong Sơn đ bi t bi n nh ng chuy n
c c nh c, kh khăn th nhni mvui v c ng chia s v i b n
đ ng c nh ng .
L n th n t h i, n u th i nayv nc nđi xeđ pkhôngbi t
ông c n hư ng đư c th vui đ hay không khi cu c s ng
hi n đ i, h i h . Chen ch c ngo i đư ng l nh ng xe bu t,
taxi v nh ng chi c xe ca to đ ng c ng d ng xem y trong
nh ngbu i chi u đ i l ?
LÊVĂNNGHĨA
Đa số cư dân ở các TP lớn, đặc biệt là Sài
Gòn hiện nay vốn gốc gác từ các vùng quê ở
khắpmiền đất nước. Nhiều người là con cháu
của nhưng lưu dân đến TP sinh cơ lập nghiệp
từ thời chiến tranh. Nhưng đông đảo nhất là
nhưng người nhập cư từ sau năm1975 đến
nay. Họmang theo nếp sinh hoat các vùng
miền làm phong phu thêm văn hóa Sài Gòn.
