6
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Tư9-10-2019
HOA THI - NGÂN NGA
N
hư
Pháp Luật TP.HCM
phản
ánh, Cơ quan CSĐT Công
an tỉnh Khánh Hòa vừa có
kết luận điều tra, chuyển hồ sơ
đề nghị VKSND cùng cấp truy tố
bốn bị can, trong đó có vợ chồng
luật sư (LS) Trần Vũ Hải, về tội
trốn thuế (theo khoản 1 Điều 161
BLHS năm 1999).
Sau khi báo đăng, nhiều chuyên
gia, LS nêu những băn khoăn trước
việc đề nghị truy tố này. Đa số đều
đồng tình việc trốn thuế là sai,
song hành vi trốn thuế ấy có đến
mức truy cứu trách nhiệm hình
sự hay chưa là điều rất đáng bàn,
nhất là từ trước đến nay gần như
chưa có tiền lệ xử hình sự tội này
trong lĩnh vực mua bán, chuyển
nhượng nhà, đất.
Để rộng đường dư luận,
Pháp Luật
TP.HCM
đăng tải các ý kiến này.
Luật sư
VŨ PHI LONG
, nguyên
Phó Chánh Tòa Hình sự TAND
TP.HCM:
Truy cứu hình sự chưa
chặt chẽ
Việc truy
cứu trách
nhiệmhình
sự đối với
bốn bị can
trong vụ án
này chưa
thật sự chặt
chẽbởimột
sốlýdosau:
Thứ nhất,
mụcđíchvà
động cơ (hành vi hạ thấp số tiền
giao dịch) của bốn bị can trong vụ
án này không đồng nhất với nhau.
CQĐT chưa chứng minh được vợ
chồng LS Trần Vũ Hải là đồng
phạm “giúp sức” cho người bán.
Thứ hai, hành vi hạ thấp “giá
trị tài sản” để trốn thuế chỉ đúng
trong những trường hợp khác, ví
dụ mua bán hàng hóa-dịch vụ... đã
có sẵn biểu giá để đối chiếu (như
máy tính, điện thoại, xe cộ…).
Riêng lĩnh vực mua bán bất động
sản như trong vụ án này, Nhà nước
đã tính đến việc nếu các bên mua
bán cố tình hạ thấp giá trị tài sản
giao dịch quá mức nhằm trốn
thuế thì đã có bảng giá tối thiểu
về nhà, đất do Nhà nước (UBND
Luật sư Trần VũHải và cảnh công an thu giữ
tài liệu sau khi khámxét nơi làmviệc của
luật sưHải. Ảnh: PL
LS Trần Vũ Hải là người giúp sức?
Theo kết luận điều tra, bốn bị can gồmNguyễnThị Ngọc Hạnh (quốc tịch
Việt Nam và Na Uy, chủ DNTN Hạnh Xuân tại TP Nha Trang); Ngô Văn Lắm
là em cùng mẹ khác cha với bà Hạnh (37 tuổi, ngụ phường Ngọc Hiệp, TP
Nha Trang); LS Trần Vũ Hải và vợ là Ngô Tuyết Phương (cùng ngụ Hà Nội).
CQĐT xác định: Tháng 6-2016, bà Hạnh gặp ông Hải tại TP Nha Trang để
bàn bạc, thỏa thuận chuyển nhượng nhà, đất của bà Hạnh tại 78/40 Tuệ
Tĩnh, TP Nha Trang (do ông Lắm đứng tên).
Hai bên thống nhất giá chuyển nhượng hơn 16 tỉ đồng. Tháng 8-2016,
hai bên tiến hành giao dịch tại một văn phòng công chứng. Bà Hạnh chỉ
đạo ông Lắmxác lập văn bản thỏa thuận với giá trị thực tế chuyển nhượng
hơn 16 tỉ đồng, giá trị chuyển nhượng ghi trên hợp đồng công chứng là
1,8 tỉ đồng với mục đích kê khai trốn thuế thu nhập cá nhân cho bà Hạnh.
Kết luận giám định xác định số tiền thuế thu nhập cá nhân các bên đã
trốn là hơn 280 triệu đồng.
Cơ quan điều tra xác định vợ chồng LS Trần Vũ Hải là những người giúp
sức trong việc ký hợp đồng chuyển nhượng nhà, đất không đúng giá trị
thực tế giao dịch, giúp bà Hạnh trốn thuế.
Trường hợp không
chứng minh được hợp
đồng chuyển nhượng có
công chứng là “tài liệu
không hợp pháp” thì
không đủ cơ sở để truy
cứu trách nhiệm hình sự
các bị can về tội
trốn thuế.
Băn khoăn về
đề nghị truy tố
LS Trần Vũ Hải
Liên quan tới vụ vợ chồng luật sư Trần VũHải
bị đề nghị truy tố tội trốn thuế, nhiều chuyên gia
pháp luật băn khoăn về kết luận điều tra này.
cấp tỉnh) ban hành để tính thuế mà
hoàn toàn không lệ thuộc vào giá
trị tài sản thực tế khi giao dịch.
Thứ ba, cần lưu ý trong giao dịch
dân sự, khi các bên xảy ra tranh
chấp trong quá trình mua bán thì
giá trị tài sản giao dịch được ghi
trên hợp đồng (có công chứng)
mới là đối tượng được xem xét.
LS
NGUYỄN HOÀI NGHĨA,
Đoàn LS TP.HCM:
Truy thu thuế theo giá
UBND tỉnh quy định
V i ệ c
CQĐT đề
nghị truy
tốvợchồng
LSTrầnVũ
Hải cùng
hai người
bán về tội
trốn thuế là
chưađủcăn
cứ pháp lý
vững chắc.
Thứ nhất, Điều 1 Thông tư liên
tịch số 10/2013 của Bộ Tư pháp, Bộ
Công an, TAND Tối cao, VKSND
Tối cao và Bộ Tài chính (hướng dẫn
về tội trốn thuế) như sau: “Người
phạm tội trốn thuế là người thực
hiện một trong các hành vi được
quy định tại Điều 108 Luật Quản
lý thuế, đồng thời thỏa mãn các
dấu hiệu được quy định tại Điều
161 BLHS”.
Điều 108 Luật Quản lý thuế quy
định về xử phạt đối với hành vi
trốn thuế thì không có hành vi nào
là “các bị can đã có hành vi bàn
bạc, thỏa thuận, thống nhất thực
hiện hành vi ký và hủy hợp đồng
chuyển nhượng bất động sản, sử
dụng hợp đồng không đúng với giá
trị giao dịch thực tế để che giấu
đi bản chất giá trị của giao dịch
chuyển nhượng nhằm mục đích
trốn thuế và gây thất thu cho ngân
sách nhà nước số tiền hơn 280 triệu
đồng”, như kết luận điều tra của
CQĐT Công an tỉnh Khánh Hòa.
Thứ hai, Điều 17 Thông tư
92/2015 của Bộ Tài chính quy
định: “Trường hợp trên hợp đồng
chuyển nhượng không ghi giá đất
hoặc giá đất trên hợp đồng chuyển
nhượng thấp hơn giá do UBND
cấp tỉnh quy định thì giá chuyển
nhượng đất là giá do UBND cấp
tỉnh quy định tại thời điểm chuyển
nhượng theo quy định của pháp
luật về đất đai”.
Cả hai hợp đồng gồm hợp đồng
mua bán ban đầu giữa các bên là 12
tỉ đồng (đã được công chứng hủy
bỏ) và hợp đồng chuyển nhượng
trị giá 1,8 tỉ đồng đã được công
chứng hợp pháp. Bởi theo Điều 5
Luật Công chứng thì hợp đồng công
chứng được mặc định là hợp pháp,
có giá trị chứng cứ, trừ trường hợp
bị tòa án tuyên vô hiệu.
Theo khoản 4 Điều 21 Thông
tư 92/2015 nói trên thì các giấy
tờ phải nộp khi kê khai, nộp thuế
là “... hợp đồng chuyển nhượng
bất động sản...” và Điều 122 Luật
Nhà ở quy định hợp đồng chuyển
nhượng nhà, đất phải được công
chứng, chứng thực. Cho nên vợ
chồng bị can Hải và bên bán chỉ
có thể nộp hợp đồng công chứng
mà không thể nộp các hợp đồng
hay giấy tay nào khác.
Nếu cơ quan chức năng chứng
minh được việc mua bán được ghi
trên hợp đồng công chứng thấp
hơn giá do UBND tỉnh đưa ra thì
cơ quan chức năng có quyền truy
thu thuế cho phù hợp với giá mà
UBND tỉnh đưa ra, chứ không
phải thu theo giá thực tế, càng
không thể truy cứu hình sự họ về
tội trốn thuế.
ThS
TRẦNTHANHTHẢO
, giảng
viên Trường ĐH Luật TP.HCM:
Cốt tử là phải chứng
minh “tài liệu không
hợp pháp”
T h e o
hướng dẫn
tại Điều 1
Thông tư
l i ên t ị ch
số 10/2013
thì người
phạm tội
trốn thuế là
người thực
hiện một
trong các hành vi được quy định tại
Điều 108 Luật Quản lý thuế, đồng
thời thỏa mãn các dấu hiệu được
quy định tại Điều 161 BLHS năm
1999, trong đó có hành vi sử dụng
chứng từ, tài liệu không hợp pháp
khác để xác định sai số tiền thuế
phải nộp, số tiền thuế được hoàn.
Vì vậy, với vụ LS Trần Vũ Hải,
để truy cứu trách nhiệm hình sự đối
với các bị can về tội trốn thuế thì
các cơ quan tiến hành tố tụng cần
phải chứng minh được hợp đồng
chuyển nhượng quyền sử dụng đất
và tài sản gắn liền với đất mà các
bị can sử dụng (có công chứng) để
kê khai thuế là “tài liệu không hợp
pháp” và các bị can cố ý sử dụng
nhằm “xác định sai số tiền thuế phải
nộp”, từ đó xâmphạmđến chính sách
thuế của Nhà nước. Trong trường
hợp không chứng minh được hợp
đồng nêu trên là tài liệu không hợp
pháp thì không đủ cơ sở để truy cứu
trách nhiệm hình sự đối với các bị
can về tội trốn thuế.
LS
KIM RON THA
, Đoàn LS
TP.HCM:
Chưa ai từng bị khởi tố
như vụ này
Thực tế
tất cả giao
dịchchuyển
n h ư ợ n g ,
mua bán
bất động
sản tại Việt
Nammàcác
bên tham
g i a g i a o
d ị ch đều
là cá nhân
thì thường ghi giá trên hợp đồng
thấp hơn giá thỏa thuận mua bán
thực tế và chưa ai từng bị khởi tố
về hành vi này.
Quy định trong giao dịch mua
bán, chuyển nhượng bất động sản
thì người phải nộp thuế (thuế thu
nhập cá nhân) là bên bán, bên
chuyển nhượng; còn bên mua,
nhận chuyển nhượng (vợ chồng
LS Trần Vũ Hải) chỉ nộp lệ phí
trước bạ (trừ trường hợp có thỏa
thuận khác). Như vậy, vợ chồng
LS Trần Vũ Hải không phải là
người nộp thuế theo quy định và
không có vụ lợi gì trong việc ghi
giá chuyển nhượng trong hợp đồng
thấp hơn giá thực tế mua bán. Cơ
quan CSĐT Công an tỉnh Khánh
Hòa khởi tố, đề nghị truy tố vợ
chồng LS Trần Vũ Hải về tội trốn
thuế là chưa thuyết phục, trừ khi
họ là đồng phạm về tội này với
bên bán, chuyển nhượng nhà, đất.
Tuy nhiên, như các đồng nghiệp
đã phân tích, ngay cả đối với bên
bán, chuyển nhượng nhà, đất thì
cơ quan tố tụng cũng khó chứng
minh họ phạm tội này. Tất nhiên,
vẫn có khả năng Cơ quan CSĐT
Công an tỉnh Khánh Hòa đã điều
tra được những tình tiết khác
trong việc xác định hành vi của
các bên giao dịch có đủ yếu tố
cấu thành tội trốn thuế.•
