16
Quốc tế -
ThứNăm22-10-2020
Lý do châu Á bão lũ triền miên
Biến đổi khí hậu lẫn sự phát triển không ngừng của xã hội đang đặt cả châu Á vào thế bị động trước hàng loạt
cảnh báo về tình trạng bão lũ cực đoan từ đây đến tương lai gần.
VĨ CƯỜNG
N
ăm 2020, châu Á nói
chung phải đối mặt
nhiều thách thức không
chỉ đến từ bối cảnh chính trị
thế giới nhiều biến động lớn
mà còn từ hậu quả của tình
trạng biến đổi khí hậu trên
diện rộng. Hàng loạt thông
tin lũ lụt ở nhiều nước làm
các chính phủ khu vực phải
đau đầu nhanh chóng vạch
ra chính sách giải quyết.
Việc này kéo căng các khoản
chi ngân sách vốn đã dùng
cho nỗ lực đẩy lùi đại dịch
COVID-19 nhiều tháng qua.
Tình hình khu vực
nguy cấp
Tờ
The Nikkei
dẫn báo cáo
đầu tháng 10 của Công ty
cung cấp dịch vụ bảo hiểm
đa quốc gia Aon (Anh) tóm
tắt tình hình bão lũ ở châu
Á với lời nhận xét: Lượng
thiên tai, lũ lụt ở khu vực này
trong năm 2020 tăng cao bất
thường xét trong giai đoạn 10
năm trở lại đây.
Ở Trung Quốc, giữa năm
nay, gần 3 triệu người phải sơ
tán khỏi các vùng bị ngập lụt
dọc các con sông lớn và ước
tính 63 triệu người chịu ảnh
hưởng (thiệt hại về tài sản,
sức khỏe và nhân mạng) vì
lũ. Hơn 50 con sông đã chạm
hoặc gần chạmmực nước cao
kỷ lục trong khi nhiều con
đập trên lưu vực sông Trường
Giang không còn đủ sức chứa
nước, gây ra đợt lũ lụt tồi tệ
nhất ở miền Nam nước này
kể từ năm 1961 trong tháng
7 và tháng 8.
TạiNamÁ, ước tínhkhoảng
17 triệu dân sống ở các địa
phương có rủi ro xuất hiện bão
lũ cao tại các quốc gia như
Pakistan,NepalhayKalimantan.
Riêng tại Bangladesh, sốngười
chết trong lũ lụt trong nămnay
đã lên tới 257 người. Trong
đợt lụt hồi tháng 7, 1/3 diện
tích Bangladesh chìm trong
biển nước.
Miền Trung Việt Nam
hiện cũng đang gấp rút khắc
phục ảnh hưởng sau khi bão
Linfa đổ bộ hôm 11-10. Mặc
cho những nỗ lực rất lớn từ
phía nhân dân và Chính phủ,
báo cáo ngày 20-10 từ Văn
phòng thường trực Ban chỉ
đạo trung ương về phòng,
chống thiên tai cho biết lũ đã
xuất hiện trên toàn 16 tuyến
sông chính tại đây, khiến
133 người thiệt mạng và
mất tích. Hiện hơn 200.000
hộ dân phải sơ tán khẩn cấp
khỏi khu vực cư trú.
Chuyên gia nói gì?
Nhìn chung, tình hình nói
trên là minh chứng rõ ràng
nhất cho những dự báo mà
giới chuyên gia đưa ra từ rất
lâu về số phận của châu Á
trước những thay đổi không
ngừng của các yếu tố ngoại
vi. Trả lời
The Nikkei
, chuyên
gia Homero Paltan Lopez
chuyên về môi trường địa
lý thuộc ĐH Oxford (Anh),
cảnh báo: “Hầu như mọi
mô hình dự báo đều đưa ra
chung một kết quả là biến
đổi khí hậu ở châu Á sẽ dẫn
đến tình trạng lũ lụt nhiều
hơn và những mùa mưa cực
đoan hơn”.
Giải thích thêm, ông cho
biết biến đổi khí hậu sẽ là tác
nhân lớn nhất ảnh hưởng đến
lưu lượng gió mùa trong khu
vực, khiến mùa mưa và mùa
khô đều kéo dài thêm, dẫn
đến nhiều hệ lụy về kinh tế
nghiêm trọng hơn bất kỳ nơi
nào khác trên thế giới. Đáng
chú ý, dù xác suất mưa cực
đoan tăng lên nhưng không
đồng nghĩa với việc năm nào
cũng lũ lụt, mà các dòng chảy
còn có thể thay đổi ngẫu nhiên
khó lường làmcông tác phòng
bị cực kỳ khó khăn.
Lưu ý vấn đề kinh tế
và di dân
Đối với chính phủ các nước
châu Á cũng như các khu vực
khác, việc giảm thải khí nhà
kính được cho là giải pháp
hữu hiệu nhằm giảm tác động
lâu dài của biến đổi khí hậu.
Châu Á chiếm phần lớn tổng
lượng khí thải carbon toàn
cầu và tỉ lệ này sẽ còn gia
tăng trong tương lai, tương
ứng với tỉ lệ tham gia của
khu vực này trong nền kinh
tế toàn cầu. Tuy nhiên, theo
giới chuyên gia, việc giảm
khí thải về ngắn hạn và trung
hạn ít có tác động lên tình
trạng bão lũ, vì lượng mưa
lớn và nước biển dâng (hai
yếu tố dẫn đến lũ lụt) xảy ra
Nhà cao tầng đổ nghiêng ở gần hồ BàDương, huyện BàDương, tỉnhGiang Tây, TrungQuốc trong đợt
lũ lụt kỷ lục tháng 7 nămnay. Ảnh: GETTY IMAGES
Sau Việt Nam, Thủ tướng Nhật Suga Yoshihide sang
Indonesia - điểm đến Đông Nam Á thứ hai trong chuyến
công du nước ngoài đầu tiên sau khi nhậm chức. Trong
cuộc họp báo ngày 21-10 tại thủ đô Jakarta, Thủ tướng
Suga đã có một số phát ngôn đáng chú ý về tình trạng
căng thẳng leo thang ở Biển Đông, theo hãng tin
Reuters
.
Cụ thể, nhà lãnh đạo này tuyên bố Nhật phản đối bất kỳ
bên nào cố tình làm phức tạp thêm các tranh chấp ở đây.
Ông Suga nói rõ: “Tôi phải nhấn mạnh một lần nữa tầm
quan trọng của việc tất cả quốc gia có liên quan đến các
vấn đề Biển Đông không sử dụng vũ lực hay cưỡng ép,
mà nên tìm đến các giải pháp hòa bình dựa trên luật pháp
quốc tế”.
Mặt khác, Thủ tướng Suga cũng bác bỏ những lo ngại
mà Trung Quốc nêu ra về tin đồn Nhật đang thảo luận với
Mỹ và các nước chung chí hướng nhằm thành lập liên
minh quân sự kiểu như NATO tại khu vực Ấn Độ Dương -
Thái Bình Dương. Ông Suga khẳng định: “Hoạt động của
chúng tôi tại Biển Đông không nhắm vào quốc gia cụ thể
nào”.
Cũng trong cuộc họp báo, Thủ tướng Suga còn cho biết
Nhật và ASEAN có quan hệ hữu nghị lâu năm và đều
theo đuổi tinh thần thượng tôn luật pháp, cởi mở ở Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương. Nhà lãnh đạo Nhật cho rằng
việc giữ gìn quan hệ tốt đẹp này sẽ tạo nền tảng cho hợp
tác kinh tế trong khu vực phát triển thịnh vượng.
PHẠM KỲ
Thăm Indonesia, ông Suga phát biểu rắn về Biển Đông
Cần giải pháp cấp bách
Theo
The Nikkei
, câu hỏi hiện nay là sau những gì phải
trải qua vào năm 2020, các nước châu Á sắp tới phải làm
thế nào để tránh được đợt thảm họa tiếp theo. Chuyên
gia Abhas Jha đề xuất triển khai trên diện rộng cái gọi
là“cơ sở hạ tầng xanh”. Đây là thuật ngữ chỉ việc chuyển
đổi các công trình đập, kênh và công trình trị thủy quy
mô lớn khác, còn gọi là “cơ sở hạ tầng xám”, sang thành
“cơ sở hạ tầng xanh”. Cụ thể, nên tập trung cải thiện khả
năng chứa nước của các thành phố, cân bằng giữ cảnh
quan xanh, đồng thời khôi phục những hệ thống sinh
thái tự nhiên như đồng bằng ngập nước, đầm lầy và
rừng ngập mặn.
“Vấn đề thường nằmở chỗ ngay cả khi các thành phố
cố gắng xử lý lũ lụt thì vẫn quá chú trọng vào cơ sở hạ
tầng xám. Đó là một phần của giải pháp nhưng không
phải tất cả. Chúng ta phải cân bằng giữa cơ sở hạ tầng
xanh và xám, hoặc thiết kế đô thị sao chohợp lý”- chuyên
gia Abhas Jha giải thích.
Trong khi đó, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) ước
tính chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng xanh và xám tại châu
Á từnay đếnnăm2030 vào khoảng 800 tỉ USD.Tuy nhiên,
nếu không hành động thì mức thiệt hại sẽ còn cao hơn
con số này. Chỉ riêng lũ lụt ởTrung Quốc đã gây thiệt hại
25 tỉ USD trong năm nay.
Nhiềuquốc gia cũngđangmở rộngngân sách cho vấn
đề môi trường. Đơn cử, Hàn Quốc hồi tháng 7 công bố
kế hoạch “Thỏa thuận Xanh Mới” đến năm 2025 trị giá
63 tỉ USD với các mục tiêu giảm khí nhà kính trong lĩnh
vực năng lượng và tăng đầu tư vào những công trình
tiết kiệm năng lượng.
Tớinăm2050,75%lượngvốn
toàn cầu bị lũ lụt đe dọa nằm
ở châu Á. Tiểu lục địa Ấn Độ
và các vùng lãnh thổ ven biển
Đông Nam Á sẽ chịu tác động
mạnh mẽ nhất.
TS
RUSLAN FAKHRUTDINOV
,
Công ty tư vấn rủi ro McKinsey (Mỹ)
Họ đã nói
Ứớc tính đến năm
2050, số người sống
tại những nơi hứng
lũ do biến đổi khí
hậu sẽ là 300 triệu.
do lượng khí thải tích tụ trong
quá khứ chứ không phải hiện
tại. Do đó, các chính phủ
được khuyến khích nên lưu
tâm đến các yếu tố phi khí
hậu như di dân và phát triển
kế hoạch kinh tế.
Về yếu tố di dân, chuyên
gia kinh tế Abhas Jha thuộc
Ngân hàng Thế giới (WB)
chỉ ra là mỗi tuần có khoảng
1 triệu người chuyển đến các
khu vực thành thị trên khắp
châu Á. Số dân tăng lên tập
trung vào một địa điểm trong
khi cơ sở hạ tầng không kịp
phát triển để thích ứng khiến
những nơi này có nguy cơ
cao bị lũ lụt, gây thiệt hại
kinh tế lớn hơn. Theo ông,
việc “hàng loạt thành phố
châu Á với số dân sống dọc
bờ biển hoặc ven sông ngày
càng tăng đồng nghĩa với số
lượng người ở các khu vực
dễ bị lũ lụt cũng tăng lên”.
Thống kê từ các nguồn độc
lập khác cũng phác họa bức
tranh tương tự. Một nghiên
cứu đăng trên tạp chí khoa
học
Nature Communications
năm ngoái ước tính đến năm
2050, số người sống tại những
nơi hứng lũ do biến đổi khí
hậu sẽ là 300 triệu, với các
quốc gia dễ bị tổn thương
nhất là Trung Quốc, Ấn Độ,
Bangladesh và Việt Nam.
Về yếu tố phát triển kinh
tế, việc tàn phá rừng ngập
mặn ven biển để nuôi trồng
thủy sản tạo ra những thay đổi
tiêu cực đối với môi trường.
Rừng ngập mặn lâu nay là
lá chắn tự nhiên giúp hạn
chế giảm nước biển dâng do
bão và nước biển xâm nhập
đất liền. Mất các vùng đất
ngập nước và các bể chứa
nước tự nhiên có nghĩa là
nhiều thành phố châu Á dễ
bị ngập lụt hơn ngay cả khi
không tính đến yếu tố biến
đổi khí hậu.•
