6
Thời sự -
ThứBa27-7-2021
nghỉ ngơi, an toàn. Nhưng dịch
kéo dài, nhiều người mất thu nhập,
thậm chí bữa ăn của họ cũng thiếu
thốn nên họ không thể “ngồi yên
trong nhà”. Dù trước Chỉ thị 16,
TP.HCM áp dụng Chỉ thị 15, rồi
tăng cường Chỉ thị 15 nhưng sự
hợp tác từ nhiều người là chưa đủ,
dẫn đến dịch len lỏi vào các khu
chợ, khu dân cư, xóm lao động đến
những con hẻm. Nhà nước đã có
những gói trợ cấp nhưng tôi cho
như thế vẫn là chưa đủ, vẫn còn
rất nhiều người cần được giúp đỡ.
Nhiều hộ gia đình vẫn đang canh
cánh nỗi lo không có cái ăn trong
thời gian tới khi dịch kéo dài.
. TP.HCM đã quyết định siết chặt
hơn Chỉ thị 16, điều đó có nghĩa là
nhiều người dân sẽ bị ảnh hưởng
hơn nữa. Theo ông, ưu tiên lớn
nhất bây giờ để chống dịch hiệu
quả chính là gì?
+ Tôi đoán không chỉ TP.HCM
hay các tỉnh, thành phía Nam, mà
thời gian tới, nếu người dân các
tỉnh vẫn cứ ra ngoài để đi làm mưu
sinh dẫn đến dịch bùng phát thì có
khi cả nước sẽ phải áp dụng Chỉ
thị 16. Vì vậy, ưu tiên cao nhất
lúc này là làm sao để người dân
an tâm. Muốn “an dân” thì trước
hết Nhà nước phải đảm bảo mạng
sống cho họ, tức là làm sao để số
ca F0 nặng giảm, tối thiểu số ca
tử vong, không để hệ thống y tế
vỡ trận. Song song đó cũng phải
để người dân có cái ăn, tức là đảm
bảo sinh kế cho họ. Điều đó nói
thì dễ nhưng làm thì rất thử thách.
. Vậy thử thách lớn nhất với
TP.HCM nói riêng và Việt Nam nói
chung khi quyết tâm tăng cường
Chỉ thị 16 là gì, thưa ông?
+ Đảm bảo sinh mạng và đảm
bảo sinh kế trong bối cảnh đại
dịch bùng phát là hai mục tiêu
đều quan trọng nhưng lại có tính
loại trừ hoặc đánh đổi. Chuyện ưu
tiên mạng sống của người dân thì
đã rõ: TP.HCM và nhiều tỉnh đã
quyết tâm thực hiện Chỉ thị 16, tổ
chức nhiều lực lượng giám sát, xử
lý, đảm bảo không lây nhiễm, bảo
vệ hệ thống y tế bằng giãn cách
tối đa. Thế nhưng, muốn đạt mục
tiêu thứ hai - đảm bảo sinh kế thì
phải để nền kinh tế, thị trường và
một số hoạt động xã hội vận hành.
Chuyện đảm bảo nhu yếu phẩm
cho hàng chục triệu người dân của
TP.HCM và gần 100 triệu người
dân của cả nước phải cần đến một
lực lượng lao động và hoạt động
tương tác khổng lồ. Khi đó, hiệu
quả của chính sách giãn cách có
thể bị ảnh hưởng.
Giải pháp: Gói cứu trợ và
tổ chức lại hoạt động xã hội
. Làm sao để có thể cân bằng
hai mục tiêu nói trên khi buộc
phải chấp nhận đánh đổi, bù trừ?
+ Tôi nghĩ trước hết người dân
phải có tiền đủ để mua các nhu
yếu phẩm và trang trải cho các
nhu cầu thiết yếu, ít nhất trong
vòng 3-6 tháng tới - khi vaccine
đủ nhiều, đạt tỉ lệ miễn nhiễm
cộng đồng để chặn lây nhiễm và
hệ thống y tế cũng được nâng
cao hơn. Tôi đề xuất gói cứu trợ
trị giá 3,4 triệu đồng/người. Gói
này tương đương 5% GDP năm
2021, áp dụng cho cả nước trong
bối cảnh phải áp dụng Chỉ thị 16
để chống dịch. Có thể thông qua
hệ thống quản lý thông tin về nhân
khẩu của người dân để đảm bảo
không nhận trùng hoặc bị thiếu.
Quan trọng là phải làm kịp thời
để người dân lo cái ăn, khi đó họ
không còn lý do để ra ngoài mưu
sinh và cơ quan chức năng cũng
dễ dàng siết chặt các biện pháp
chế tài vi phạm giãn cách.
Ngoài ra, có tiền rồi thì mua thức
ăn ở đâu? Đó là câu chuyện của
thị trường. Có ý tưởng cho rằng
để chống dịch thì gom hết về đầu
mối Nhà nước, sau đó cử các đại
diện đi thu mua thực phẩm và phân
phối lại tận cửa nhà cho người dân
để họ không ra đường. Tôi cho
rằng nếu áp dụng phạm vi rộng
thì không nên. Bởi vì nó dễ làm
phát sinh độc quyền, lợi ích nhóm.
Hãy để thị trường có thể vận
hành, từ khâu nuôi trồng, sản xuất
đến phân phối đến người tiêu dùng
từng ký gạo, ký thịt hay con cá, quả
trứng, bó rau…Khi siết Chỉ thị 16,
vai trò của Nhà nước là tạo điều
kiện cho các hoạt động đó diễn ra
theo “trạng thái bình thường mới”,
tức là sản xuất, cung ứng thực phẩm
đảm bảo chuỗi cung ứng không bị
tắc nghẽn nhưng cũng đồng thời
phải đảm bảo các quy tắc giãn cách
để chống dịch một cách hiệu quả.
. Cụ thể, Nhà nước nên tạo điều
kiện như thế nào khi buộc phải
giảm tối đa các hoạt động xã hội
để chống dịch?
+ Tôi cho rằng sản xuất nông
nghiệp ở các tỉnh sẽ không gặp
nhiều khó khăn khi áp dụng Chỉ
thị 16, mặc dù vẫn có nguy cơ làm
lây lan dịch bệnh nhưng thấp do
khoảng cách lớn và tương tác giữa
người với người thấp. Cái khó nhất
là dây chuyền thực phẩm từ khâu
sản xuất, chế biến đến bảo quản,
vận chuyển, bán đến tay người tiêu
dùng. Vậy không chỉ nông dân làm
việc mà công nhân bốc vác hàng
hóa, tài xế vận chuyển, nhân viên
hậu cần, tiểu thương, siêu thị, thậm
chí các khu chợ (lưu động), nhân
viên giao hàng…đều phải vào cuộc.
ĐẠI THẮNG
thực hiện
L
iên quan đến việc tăng cường
Chỉ thị 16 tại TP.HCM, ông
Huỳnh Thế Du, giảng viên
Trường Chính sách công và Quản
lý Fulbright, nhận định: Nhà nước
cho dù siết chặt các biện pháp giãn
cách thì cũng cần phải tạo điều kiện
để người dân được hỗ trợ tài chính
thật kịp thời, song song đó phải để
thị trường nhu yếu phẩm vận hành
thì mới mong người dân an tâm,
đồng lòng chống dịch.
Cái khó của TP.HCM
khi siết Chỉ thị 16
. Phóng viên
:
Thưa ông, sau khi
thực hiện Chỉ thị 16 hai tuần, số
ca nhiễm vẫn tăng, hệ thống y tế
quá tải. Theo quan sát của ông,
vì sao lại như vậy?
+
Ông
Huỳnh Thế Du
: Tôi cho
rằng một nguyên nhân căn bản là
việc giãn cách chưa được thực hiện
một cách nghiêm ngặt như chính
sách được thiết kế. Việc thực hiện
Chỉ thị 16 vào năm ngoái phát huy
hiệu quả nhưng năm nay thì mọi
thứ đã khác. Về chủ quan, rõ ràng
giai đoạn đầu năm nay đến tháng
4-2021, tâm lý lơ là các biện pháp
phòng và chống dịch đã xuất hiện,
cũng có thể vì nhiều người thấyViệt
Nam trước đó không xảy ra chuyện
gì nghiêm trọng nên việc tuân thủ
giãn cách không được nghiêm ngặt.
Tuy nhiên, khách quan mà nói thì
chuyện “cơm áo, gạo tiền” rất chi
phối. Tôi từng chứng kiến có những
người dân qua trạm kiểm soát dịch
mà không có giấy xét nghiệm. Các
nhân viên kiểm soát là người cùng
địa phương, họ biết mặt những hộ
nghèo, khó khăn nên làm lơ cho
qua. Rất lúng túng và khó xử.
Về tâm lý, ai cũng muốn ở nhà
Người dânmua thực phẩmtại Siêu thị Co.opmart Nhiêu Lộc (quận 3, TP.HCM) trước giờ TP siết chặt Chỉ thị 16.
Ảnh: HOÀNGGIANG
Như vậy, trước hết phải ưu tiên
tiêm vaccine và các thiết bị bảo
hộ y tế (khẩu trang, sát khuẩn)
cho những người này. Thứ hai,
phải tổ chức lại các quy định kỹ
thuật về mua bán. Tôi lấy ví dụ:
Quy định phòng dịch với tài xế
xe, nhân viên giao hàng; quy định
về tổ chức sơ đồ mua bán trong
chợ, siêu thị đảm bảo 5K; đánh
giá đúng mức độ nguy cơ để biết
đóng/mở cửa chợ/siêu thị kịp thời;
tổ chức luồng xanh cho xe thực
phẩm; khuyến khích mua hàng
trực tuyến…•
“Tôi nghĩ trước hết
người dân phải có đủ
tiền cho các nhu cầu
thiết yếu nhất, ít nhất
trong vòng 3-6 tháng tới
- khi vaccine đủ nhiều
để chặn lây nhiễm và
hệ thống y tế cũng được
nâng cao hơn.”
TS
Huỳnh Thế Du
Tăng cường
Chỉ thị 16:
Tính sinh kế
để an dân
Quan trọng nhất trong chống dịch không chỉ là
sinhmạng, mà còn là sinh kế, chuyện cơmáo
cấp thiết của hàng chục triệu người dân.
PGS-TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện Nghiên
cứu đời sống xã hội (Social Life), nhận định: Khi siết
Chỉ thị 16 để chống dịch, người dân lo thiếu thực
phẩm, nước uống, thuốc men, bệnh tật, cấp cứu…
Muốn người dân an tâm trong nhà, chính quyền nên
tạo ra “kết nối cộng đồng” bằng việc tổ chức lại hệ
thống kết nối thông tin xuyên suốt 24/7, sẵn sàng
lắng nghe người dân.
Mỗi nhóm dân cư ở cùng con hẻm, khu phố, khu
chung cư, xóm trọ…cần kết nối với nhau và với chính
quyền để giúp đỡ nhau và để nhận sự hỗ trợ kịp thời
từ Nhà nước. Thực tế đã có những khu phố, những khu
chung cư đông người đã làmđược điều này. Trong đó,
vai trò của cán bộ cơ sở (tổ dân phố, khu phố, phường,
công an khu vực…) rất quan trọng. Họ làm đầu mối
để thu thập số điện thoại, tài khoảnmạng xã hội…để
kết nối mọi người với nhau. Người dân có thể nhanh
chóng phản ánh ý kiến tới chính quyền; ngoài ra, họ
cũng có thể tự chia sẻ với nhau từng bó rau, ký gạo,
gói mì. Mô hình này nên được nhân rộng.
Cần “kết nối cộng đồng” để người dân an tâm chống dịch
Gói cứu trợ
từ Chính phủ là
cực kỳ quan trọng
Quỹ vaccinehay cácđónggóp
khác từxãhội là rất quý, giúp“nối
dài”cánhtaycủachínhquyềnđến
với người dân. Tuy nhiên, để có
gói cứu trợ đủ lớn (như gói 5%
GDP tôi đề xuất) trong bối cảnh
hiện nay, chỉ nên dùng ngân
sách. Huy động nguồn lực khác
rất khó khả thi, nhất là khi dịch
dã thì hầu hết người dân, doanh
nghiệpđềuchịuảnhhưởng. Hơn
nữa, nếu vận động thì phải có
thêm các hoạt động và tương
tác, làmnguy cơ lây lan gia tăng.
Chúngtaphảichấpnhậndùng
ngân sách để chi ra một khoản
tiền lớn để giúp người dân có
cái ăn, an tâm ở trong nhà, khi
đó chúng ta mới có giãn cách
tối đa để chống dịch. Không gì
quan trọng hơn gói cứu trợ từ
Nhà nước vào lúc này.
Ông
HUỲNH THẾ DU
,
giảng viên
Trường Chính sách công và Quản lý
Fulbright
Họ đã nói
