6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBảy2-10-2021
tụng là căn cứ quan trọng cho tòa án
xem xét việc đình chỉ giải quyết vụ
án trong trường hợp này. Tuy nhiên,
việc tạm ứng chi phí tố tụng lại có
một số vướng mắc.
Thứ nhất, trong khi quy định về
án phí đều có quy định riêng về
trường hợp miễn, giảm tiền tạm
ứng án phí, án phí nhưng hiện nay
không có quy định về miễn, giảm
chi phí tố tụng. Bởi lẽ, nếu đương
sự không đóng tiền tạm ứng chi phí
tố tụng thì phía tòa án cũng không
có khoản tiền nào khác để tạm ứng
chi trả cho hoạt động tố tụng theo
yêu cầu của đương sự như định giá,
xem xét thẩm định tại chỗ, giám
định… và những hoạt động tố tụng
khác có trả phí, từ đó không có cơ
sở để giải quyết vụ án.
Thứ hai, theo các quy định tại mục
2 chương IX Bộ luật Tố tụng dân sự
(BLTTDS) thì khi đương sự có các
yêu cầu định giá, xem xét thẩm định
tại chỗ, ủy thác tư pháp, giámđịnh…,
tòa án sẽ tự tính toán số chi phí tố tụng
rồi thông báo cho đương sự tạmứng.
Tuy nhiên, hiện không có quy định
cụ thể cũng như căn cứ cho việc tính
toán số tiền tạm ứng chi phí tố tụng
cần nộp. Do vậy, việc này sẽ xảy ra
trường hợp tùy tiện trong việc tính
toán số tiền tạm ứng chi phí tố tụng.
Nếu tòa án yêu cầu số tiền này quá
cao, đương sự không có khả năng chi
trả tạmứng, bị đình chỉ giải quyết vụ
án và bị tước đi quyền khởi kiện lại
như đã trình bày.
Thứ ba, hiện nay chưa có quy
định về thời hạn nộp tiền tạm ứng
chi phí tố tụng tối thiểu. Việc tòa
án yêu cầu đương sự nộp tiền trong
thời gian quá ngắn sẽ gây khó khăn,
trở ngại cho đương sự khi nộp tiền
theo yêu cầu của tòa.
Quyền lợi của đương sự
không được đảm bảo
Việc quy định đương sự không có
quyền khởi kiện lại trong trường hợp
không nộp tiền tạm ứng chi phí tố
tụng là không thỏa đáng trong một
số trường hợp, không giải quyết
triệt để những tranh chấp đang tồn
tại mà tòa án là cơ quan có thẩm
quyền giải quyết tranh chấp.
Một trong những ví dụ điển hình
là các tranh chấp đất đai. Cụ thể như
sau: Năm2000, bàAcó nhận chuyển
nhượng từôngBmột lôđất.Trongquá
trình sử dụng bà có kê khai, đăng ký.
Năm2015, bà không tiếp tục sử dụng
vì lý do đi làm ăn xa. Khi trở về, bà
phát hiện ông C đã chiếm đất của bà
để sử dụng. Sau khi hòa giải không
thành, bà A khởi kiện ra tòa yêu cầu
ông C trả lại đất. Bà cũng yêu cầu tòa
án xemxét, thẩmđịnh tại chỗ và định
giá tài sản.Tòa ánđã thôngbáo chobà
Anộp tiền tạm ứng chi phí tố tụng là
15 triệuđồng.Bàkhôngcó tiềnnộpdo
hoàn cảnh khó khăn nên tòa án đã căn
cứđiểmđkhoản1Điều217BLTTDS
để đình chỉ giải quyết vụ án.
Vấn đề pháp lý đặt ra là rõ ràng
trong trường hợp này, bà A không
có quyền khởi kiện lại để yêu cầu
giải quyết tranh chấp, vậy thì lô đất
tranh chấp sẽ thuộc quyền sử dụng
của ai? Có phải khi mất quyền khởi
kiện thì đồng thời bà A cũng mất
quyền sử dụng đối với lô đất này?
Còn những tranh chấp đất đai
khác nữa trên thực tế rất phức tạp,
nếu áp dụng quy định về việc không
có quyền khởi kiện lại thì quyền lợi
của đương sự không được đảm bảo.
Một ví dụ khác có hậu quả pháp
lý tương tự là tranh chấp về chia tài
sản chung của vợ chồng trong thời
kỳ hôn nhân hoặc chia tài sản thuộc
sở hữu chung. Nếu áp dụng quy định
nguyên đơn không được quyền khởi
kiện lại khi đình chỉ giải quyết vụ án
do không nộp tiền tạm ứng chi phí
tố tụng là chưa được hợp lý vì ảnh
hưởng đến quyền sở hữu, sử dụng
của đương sự. Nếu tòa án không
giải quyết các tranh chấp này thì cơ
quan nào sẽ giải quyết tranh chấp?
Một số kiến nghị
Từ những phân tích nêu trên, tôi
xin đưa ra một số kiến nghị. Thứ
nhất, cần có những quy định cụ
thể, rõ ràng về cách tính tiền tạm
ThS
NGUYỄNTHỊ THUHIẾU
(*)
T
heo quy định, sau khi vụ án
được thụ lý, nếu đương sự
không nộp tiền tạm ứng chi
phí định giá và chi phí tố tụng khác
theo quy định thì tòa án sẽ đình
chỉ giải quyết vụ án và đương sự
không có quyền khởi kiện lại nếu
việc khởi kiện vụ án sau không có
gì khác với vụ án trước về nguyên
đơn, bị đơn và quan hệ tranh chấp.
Để hướng dẫn thêm về quy định
này, tại mục 5 phần IV Giải đáp số
02/TANDngày 2-8-2021, TANDTối
cao cũng đã xác định nguyên đơn
không có quyền khởi kiện yêu cầu
tòa án giải quyết tiếp vụ án như đối
với trường hợp rút đơn khởi kiện.
Quy định là thế nhưng trên thực
tế, việc thi hành quy định này có
nhiều vướng mắc mà theo chúng
tôi, chưa đảm bảo quyền khởi kiện
của đương sự và chưa giải quyết
triệt để các tranh chấp phát sinh.
Chưa quy định cụ thể về
tạm ứng chi phí tố tụng
Có thể thấy tạm ứng chi phí tố
Cần tháo gỡ
vướngmắc
về quyền
khởi kiện lại
ứng chi phí tố tụng, danh mục các
khoản tạm ứng, định mức tạm ứng
để tránh sự tùy tiện trong việc tính
toán tiền tạm ứng chi phí tố tụng.
Thứ hai, cần có quy định về thời
gian hợp lý tối thiểu mà tòa án ấn
định đương sự phải nộp tiền tạmứng
chi phí tố tụng để đương sự có thời
gian chuẩn bị.
Thứ ba, nên quy định tòa án có
một khoản quỹ dự phòng để thanh
toán chi phí tố tụng trong trường
hợp đương sự có hoàn cảnh kinh
tế khó khăn, thuộc diện hộ nghèo
hoặc cận nghèo, người già, người
có công với cách mạng…
Thứ tư, trong các trườnghợpkhông
được quyền khởi kiện lại khi đình chỉ
giải quyết vụ án theo điểm đ khoản
1 Điều 217 BLTTDS nên loại trừ
tranh chấp đất đai, tranh chấp quyền
sở hữu, chia tài sản chung, chia thừa
kế… để bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp của đương sự.
Trên đây là một số ý kiến trao
đổi của cá nhân tôi trong quá trình
giải quyết các tranh chấp dân sự.
Hy vọng TAND Tối cao sớm có
hướng dẫn cụ thể để việc áp dụng
pháp luật được thống nhất.•
(*)
ThS
Nguyễn Thị Thu Hiếu
hiện là phó chánh án TAND TP
Cam Ranh, Khánh Hòa
Tại điểm đ khoản 1 Điều 217 BLTTDS quy định về
một trong các căn cứ tòa án ra quyết định đình chỉ giải
quyết vụ án như sau:
Sau khi thụ lý vụ án thuộc thẩmquyền củamình, tòa
án ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự trong
các trường hợp sau đây:
…đ) Nguyên đơn không nộp tiền tạm ứng chi phí
định giá tài sản và chi phí tố tụng khác theo quy định
của bộ luật này.
Trườnghợpbị đơncóyêucầuphản tố, người cóquyền
lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập không nộp
tiền tạm ứng chi phí định giá tài sản và chi phí tố tụng
khác theo quy định của bộ luật này thì tòa án đình chỉ
việc giải quyết yêu cầu phản tố của bị đơn, yêu cầu
độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan…
Về quyền khởi kiện lại khi đình chỉ giải quyết vụ án
trong trường hợp này tại khoản 1 Điều 218 BLTTDS
quy định như sau:
Khi có quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự,
đương sự không có quyền khởi kiện yêu cầu tòa án
giải quyết lại vụ án dân sự đó, nếu việc khởi kiện vụ án
sau không có gì khác với vụ án trước về nguyên đơn,
bị đơn và quan hệ pháp luật có tranh chấp, trừ trường
hợp quy định tại khoản 3 Điều 192, điểm c khoản 1
Điều 217 của bộ luật này và các trường hợp khác theo
quy định của pháp luật.
Đình chỉ giải quyết vụ án nếu không nộp tạm ứng chi phí tố tụng
Nên quy định tòa án
có một khoản quỹ dự
phòng để thanh toán chi
phí tố tụng trong trường
hợp đương sự có hoàn
cảnh kinh tế khó khăn,
thuộc diện hộ nghèo
hoặc cận nghèo, người
già, người có công…
Việc thi hành quy định về quyền khởi
kiện lại có nhiều vướngmắc, chưa đảm
bảo quyền khởi kiện của đương sự và
chưa giải quyết triệt để các tranh chấp
phát sinh, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích
chính đáng của đương sự.
Điều động, bổ nhiệm nhiều nhân sự mới ngành tòa án và kiểm sát
TAND Tối cao và VKSND Tối cao vừa
tổ chức công bố và trao các quyết định về
công tác cán bộ.
Theo đó, chánh án TAND Tối cao quyết
định điều động và bổ nhiệm ông Nguyễn
Văn Bường, Chánh án TAND tỉnh Thừa
Thiên-Huế, giữ chức vụ chánh án TAND
Cấp cao tại Đà Nẵng, nhiệm kỳ năm năm
kể từ ngày 1-10-2021.
Chánh án TAND Tối cao cũng bổ nhiệm
ông Vũ Văn Minh, Phó Chánh án TAND
tỉnh Thừa Thiên-Huế, giữ chức vụ chánh
án TAND tỉnh Thừa Thiên-Huế.
Cùng với đó, ông Trương Cao Sơn,
Chánh Tòa Hình sự TAND tỉnh Thừa
Thiên-Huế, được bổ nhiệm giữ chức vụ
phó chánh án TAND tỉnh Thừa Thiên-Huế.
Về phía ngành kiểm sát, viện trưởng
VKSND Tối cao quyết định điều động,
bổ nhiệm ông Hoàng Anh Tuyên giữ
chức tổng biên tập tạp chí
Kiểm Sát
thuộc
VKSND Tối cao.
Trước khi được bổ nhiệm chức vụ mới,
ông Tuyên là kiểm sát viên cao cấp, phó
vụ trưởng Vụ Pháp chế và quản lý khoa
học VKSND Tối cao, được biệt phái giữ
chức vụ phó viện trưởng VKSND tỉnh
Quảng Ninh.
T.PHAN
