14
THỨBA
3-10-2017
Hồ sơ - Phóng sự
Mâu thuẫn từ lịchsử
Năm1714, vuaPhilipVcủaVươngquốcTâyBanNhacho
chiếmBarcelonavà sápnhậpxứCatalan. Kể từđó tư tưởng
đòi độc lậpchoCatalanđã tồn tại dai dẳng suốtgầnba thế
kỷ. Dưới thời nhà độc tài Francisco Franco vàonăm 1939,
ông thi hành chính sáchđàn áp cácnỗ lực tự trị ởCatalan,
quét sạch các định chế và ngônngữ riêngbiệt làm khoét
sâu thêm thùhằn.
PhongtràođòiđộclậphiệntạidoThủhiếnCarlesPuigdemont
dẫnđầuchorằngCatalancóquyềntựquyếtvềvănhóa,kinh
tếvàchính trị.Nhữngngười ủnghộcảm thấykhuvựcgiàu
cóvới 7,5 triệudânđãchođi nhiềuhơnnhận lại từTâyBan
Nha.Tưtưởng lykhaicàngtrỗidậymạnhmẽkhikhủnghoảng
kinhtếTâyBanNhakéodàikhôngthấy lối ra.Quyếtđịnhcủa
TòaánHiếnphápTâyBanNhanăm2010 cònđổ thêmdầu
vào lửa.Cácphầncủa luật tự trịCatalannăm2006đãbịhủy
bỏhoặcsửađổikhiếnquyềntựtrịkhôngđượcmởrộngnhư
người Catalanmongmuốn.Tuynhiên, người Catalan trong
suốtbảynămquavẫnchọnconđườngđấu tranhônhòa.
Mộtcuộctrưngcầudânýtượngtrưngvàonăm2014cũng
chokếtquả80%cửtrimuốnxứCatalanđộc lậpkhỏiTâyBan
Nha.Đãcó2,3/5,4triệucửtri thamgiacuộcbỏphiếu lầnđó.
TRUNGNHÂN
C
hỉ một ngày sau cuộc trưng cầu dân ý đòi quyền độc
lậpchoxứCatalan, chínhquyềnvùng tự trị ngày2-10
đã tổ chức cuộc họpkhẩn cấpđể khởi động thảo luận
cácbướcđi kế tiếphướngđếnmột tuyênbố táchhoàn toàn
khỏi TâyBanNha, theo tờ
TheGuardian
.
Nguy cơ tan rã của xứ sở bò tót đang đến gần. Cảnh sát
chốngbạođộngTâyBanNhangày1-10đãdùngvũ lựcnhằm
giải tánnhiềuđiểmbỏphiếu tại xứCatalankhiếngần1.000
người bị thương và hàng trăm người bị bắt giữ, theo hãng
tin
RT
. Tuy nhiên, những chống đối bằng vũ lực chỉ khiến
căng thẳng tại TâyBanNha tăng vọt và đẩy xứ sởCatalan
xa dần chínhphủ tại thủđôMadrid.
Viễn cảnh chia ly cận kề?
Theo phát ngôn viên của chính quyền địa phương, đã có
gần 2,26 triệu người dân xứ Catalan (gần 43% cử tri của
vùng đất này) đã tham gia bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu
dân ý nhằm phản kháng lại các chính sách của chính phủ
TâyBanNha, cácquyết địnhcủa tòaánhiếnphápnướcnày
và tòa án cấp caoxứCatalan.
Thủ hiến Carles Puigdemont, đồng thời là người lãnh
đạophong tràođòi độc lập choxứCatalan, thôngbáo90%
phiếu bầu ủng hộ ly khai khỏi TâyBanNha. Chính quyền
Catalan trướcngày1-10cũngkhôngđặt rangưỡng tối thiểu
cử tri tham gia trưng cầu dân ý, khẳng định chỉ trong chưa
đầy 48 tiếng kế tiếp sẽ thực thi kết quả bỏ phiếu bất kể số
lượngngười đi bầu làbaonhiêuchăngnữa. “Chínhphủcủa
tôi trongvài ngày tới sẽ gửi kết quả bỏphiếuđếnnghị viện
Catalan, nơi khẳng định chủ quyền của người dân, để nghị
viện có thể thực thi đúng theo luật trưng cầu dân ý” - ông
Puigdemont khẳngđịnh.
Mâu thuẫngiữahai chính
phủ tại đất nước Tây Ban
Nha,một tại xứCatalan và
một tạiMadrid, ngày càng
leo thanggaygắt.Chínhphủ
tại Mardid của Thủ tướng
MarianoRajoyngay từđầu
đã cương quyết xem cuộc
bỏ phiếu tại xứ Catalan là bất hợp pháp và vi hiến, từ
chối chấp nhận kết quả. Thủ tướngRajoy cũng tuyên bố
cảnh sátTâyBanNha đã sửdụngvũ lực chínhđáng, tuân
thủ đúng phán quyết của tòa án cấp caoCatalan để chặn
người biểu tìnhđếnnhữngđiểmbỏphiếuởcác trườnghọc.
Dùhứng chịunhiều chỉ trích, lực lượng cảnh sát TâyBan
NhavẫnđượcôngRajoykhenngợi đãhànhđộng“cứng rắn
và nghiêmminh” để bảo vệ hiến pháp và nền dân chủ đất
nước. “Hômnayđãkhôngdiễn ra cái gọi là trưng cầudâný
quyền tựquyết tại Catalan. Nềnpháp trị vẫnđược giữvững
toàn vẹn. Chúng tôi đã thực thi những gì cần thiết. Như tôi
đã nói từ đầu, chúng tôi đã hành động đúng theo pháp luật.
Chúng tôi đã chứngminhđược rằngđất nướcdân chủ cóđủ
nguồn lựcđể tựvệ trước cuộc tấn côngnghiêm trọngđội lốt
cuộc trưng cầu dân ý bất hợp pháp này. Hôm nay, nền dân
chủđã thắng lợi vì chúng ta tuân thủđúnghiếnpháp” - ông
Rajoyngày1-10khẳngđịnh.
Không cóai chiến thắng
Vẫn chưa thểnói trướcđược ai sẽgiành chiến thắng trong
cuộc đối đầu gay gắt giữa chính phủMadrid và xứCatalan.
Thếnhưngbên lãnhphần thua lớnnhất thì đã rõchính làđất
nước TâyBanNha, tờ
TheGuardian
nhận định. Cảm giác
chua xót của người dân Tây BanNha trước viễn cảnh đất
nướcchia lycó thể tómgọn trong từngcâu, từng lời củavận
độngviênquầnvợt nổi tiếng thếgiớiRafaelNadal vàongày
2-10vừaqua:“Tôimuốnkhócnấc lênkhinhìn thấyđấtnước,
vốnđượcxem làmộthìnhmẫucho thếgiớivềsựchungsống
hòa thuận, lại rơi vào tình cảnh hiện tại. Phần lớn cuộc đời
tôi với rất nhiềukhoảnhkhắcquan trọngđềunằmởCatalan.
Chứng kiến nơi đây trở nên sục sôi như vậy khiến tôi bàng
hoàngvà chuaxót”.
Khôngchỉ riêngngười dânxứCatalanmàcảđất nướcTây
BanNhaphải bànghoàng trướcnhữnghình ảnhdiễn ravào
ngày1-10.Cảnhsátchốngbạođộngcầmdùicui laovàođánh
người biểu tình, thôbạo lôi người đi bầu rakhỏi cácđiểmbỏ
phiếu, bắnđạn cao sugiải tánđámđông.Ngay cả lực lượng
nhân viên cứu hỏa và cảnh sát địa phương xứCatalan cũng
là “nạnnhân” của lực lượng chứcnăngTâyBanNhavì làm
lá chắn sốngbảovệ người biểu tình. Tờ
TheGuardian
nhận
định cách hành xử bạo lực của chính quyềnMadrid sẽ đẩy
một bộphậnkhôngnhỏnhữngngườiCatalandửngdưngvới
cuộc trưng cầu dân ý thay đổi quyết định, tham gia vào làn
sóngđòi độc lập chovùngđất này.
ZeidRa’adAlHussein,CaoủyviênNhânquyềnLiênHiệp
Quốc (LHQ),đã lập tứcđềnghịTâyBanNhachocácchuyên
gianhânquyềnđến thămxứCatalan.Ôngcũngđồng thời đề
nghị chínhquyềnMadrid chođiều trần tất cảhànhđộngbạo
lực.ỦybanchâuÂu (EC)đãkhẩn thiếtđềnghị tấtcảcácbên
trongcuộckhủnghoảngnhanhchóngchuyển từđốiđầusang
đối thoại.Chủ tịchECJean-ClaudeJunkerđãđiệnđàmkhẩn
với ôngRajoy trongngày2-10.Tuynhiên, cơquan lãnhđạo
châuÂu cũngnhìnnhận cuộc trưng cầudâný tại Catalan là
“bất hợppháp”.
Côngbằngmànói,bản thânđạiđasốngườidânxứCatalan
vừamongmuốn cómột cuộc trưng cầu dân ý để thể hiện ý
nguyện củamìnhnhưng cũngmuốn tiếp tục sống trongmột
đấtnướcTâyBanNha thốngnhất.Trong tuyênbốngày2-10,
ECđãcảnhbáoviệcCatalan tách rakhỏiTâyBanNhacũng
đồng nghĩa là thoát ly khỏi Liênminh châuÂu (EU). Việc
đàmphánquay trở lạivàoEUđầygiannanvốnkhôngphải là
điềumàngườidânxứCatalanmongmuốn.Thếnhưngnhững
quyếtđịnhsai lầmcủachínhquyềnMadrid, lẫnsựquyết tâm
đến gần như cực đoan của phong trào đòi độc lậpởCatalan
đã đẩy đất nướcTâyBanNha đến gần với viễn cảnh tan rã
hơnbaogiờhết.
Cựu Thủ tướng Bỉ Guy Verhofstadt ngày 2-10 đã lên
tiếngkêugọi cácbên tạiTâyBanNha, baogồmcảpheđòi
độc lập choxứCatalan, phải nhanh chónggiảm leo thang,
thương thuyếtmộtgiảipháp tôn trọnghiếnphápvànềnpháp
trị tại TâyBanNha. Thủ tướngMarianoRajoy cùng ngày
cũng đã tổ chức cuộc họp với các đảng đối lập ởMadrid
về tình hình ởCatalan. Tuy nhiên, những nỗ lực cứu vãn
tình thế củaMadridgiờđâyphải gấp rút chạyđuavới thời
gian. Cuộc trưng cầu dân ý đã diễn ra, bạo lực đã bùng nổ
và chỉ chưađầy48 tiếngnữa,ThủhiếnPuigdemont có thể
sẽ chính thức tuyên bố ly khai.
n
Gần1.000ngườibịthươngvìbịlựclượngchứcnăngTâyBanNhadùngvũ
lựcgiảitáncáccuộcbiểutình,cácđiểmbỏphiếutrưngcầudânýđòiđộclập
choxứCatalan.
TâyBanNhađốidiện
nguycơ tan rã
Saukhibạo lựcbùng
nổngày1-10,Thủhiến
Puigdemontđau lòng
cảnhbáoTâyBanNhađã
“mấtnhiềuhơnnhữnggì
đãmất”.
1
3
2
Ảnh1:
CửtriCatalanđốimặtcảnhsátchốngbạođộngTâyBanNhangày1-10.Ảnh:GETTY
Ảnh2:
ThủhiếnCarlesPuigdemontđồngthời làngười lãnhđạophongtràođòiđộc lậpchoxứCatalan.Ảnh:AFP
Ảnh3:
CảnhsátTâyBanNhađứnggáccạnhxetuầntrabịngườibiểutìnhpháhoạibênngoài tòanhàBộKinhtếcủa
chínhquyềnxứCatalantrongcuộcđộtkíchởBarcelona,TâyBanNhangày21-9.Ảnh:REUTERS
