8
thứ bảy
12 - 4 - 2014
P
hap luat
LTS:
Trong vụ năm công an ở Phú Yên đánh
chết người, nhiều ý kiến cho rằng tòa xử
họ tội dùng nhục hình là không đúng. Tuy
nhiên, hành vi dã man của họ phạm vào tội
gì thì vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau, trong
đó có ý kiến của ông Đặng Quang Phương,
nguyên Phó Chánh án TAND Tối cao.
Để rộng đường dư luận, chúng tôi xin đăng
Vụ nămcông anở PhúYênđánh chết người
Xử tội gìmới đúng?
Người thân anh Ngô Thanh Kiều tại phiên tòa sơ thẩm với di ảnh và hình ảnh thi thể anh Kiều chứng tỏ
anh đã bị tra tấn, đánh đập rất dã man. Ảnh: TẤN LỘC
Công vụ không được phép dùng vũ lực t
“Nếu thi hànhmột công vụ khônghợp
pháphoặc lợi dụng việc thi hành công vụ
mà đánh chết người thì phải xử về tội giết
người với tình tiết“thực hiện tội phạmmột
cáchman rợ”và“bằng cách lợi dụngnghề
nghiệp”- ôngĐinhVănQuế.
ĐẶNGQUANGPHƯƠNG,
V
ụ án năm công an ở PhúYên
đánh chết anh Ngô Thanh
Kiều đang gây phản ứng
dư luận, trong đó đa số theo hướng
phê phán TANDTPTuy Hòa xử quá
nhẹ, có dấu hiệu bỏ lọt người, lọt tội.
Thậm chí không ít ý kiến cho rằng
phải xử các bị cáo tội danh khác, như
tội giết người chẳng hạn. Nhưng để
đánh giá toàn diện, không thể chỉ
phản ứng duy tình mà cần phân tích
kỹ lưỡng mặt pháp lý của vụ việc,
cũng như các tội danh, điều khoản
có thể áp dụng.
Không phải bắt người
trái pháp luật
Thông tin báo chí cho thấy vụ án
được bắt đầu bằng chuyên án 312T.
Theo đó, 3 giờ sáng 13-5-2012, Công
an TPTuy Hòa đưa anh Kiều ra khỏi
nhà riêng, dẫn giải lên trụ sở công
an. Lúc đó chưa hề có lệnh bắt, cũng
không thuộc trường hợp bắt khẩn
cấp, phạm tội quả tang, bắt truy nã.
Cắt khúc sự việc ở đây, có ý kiến
cho rằng công an đã phạm vào tội
bắt người trái pháp luật (Điều 103
BLHS).
Hiểu như vậy là không chính xác,
bởi việc bắt giữ này được thực hiện
bởi người thi hành công vụ, là kết
quả của một quá trình điều tra, xác
minh ban đầu. Bản thân anh Kiều
lúc đó bị tình nghi tham gia một vụ
trộm cắp.
Các công an quả thực có
vi phạm thủ tục tố tụng và phải
chịu trách nhiệm pháp lý về các
vi phạm đó nhưng không phải là
trách nhiệm hình sự.
Mặt khác, trong thực tiễn phòng,
chống tội phạm, cơ quan điều tra vẫn
thường sử dụng nghiệp vụ “mời lên
làm việc” với người tình nghi. Việc
nàyhoàntoàn
khácvớihành
vi bắt người
trái pháp luật
t h e o k i ể u
giữa người
dân với nhau
bên ngoài xã
hội.
Tội làm
chết người trong khi thi
hành công vụ
Tiếp theo, các công an đã đánh đập
anh Kiều dẫn tới hậu quả chiều 14-5
anh Kiều tử vong. Giám định pháp
y cho thấy trên thi thể nạn nhân có
72 vết thương tích; dạ dày không có
thức ăn; nguyên nhân trực tiếp dẫn
tới cái chết là chấn thương sọ não.
Về hành vi này, trên cơ sở truy
tố của VKS, TAND TP Tuy Hòa đã
tuyên xử năm công an phạm tội dùng
nhục hình (Điều 298 BLHS), trong
đó mức án cao nhất là năm năm tù
dành cho người đã dùng dùi cui đánh
vào đầu anh Kiều.
Như phân tích ở trên,
việc bắt giữ
anhKiều, cho dù có vi phạmthủ tục
tố tụng, vẫn hoàn toàn nằm trong
việc thi hành công vụ.
Bản thân anh
Kiều bị tình nghi trộm cắp, đang cần
được xác minh làm rõ. Do đó,
việc
năm công an đánh đập anh Kiều
cần được coi là hành vi dùng nhục
hình - một tội danh trong chương
các tội xâm phạm hoạt động tư
pháp của BLHS
.
Tuy nhiên, khi truy tố, xét xử vụ
này, cần lưu ý dùng nhục hình chỉ
được giới hạn trong các hành vi đánh
đập, bỏ đói, hành hạ cơ thể…mà hậu
quả của nó là không gây thương tích
hoặc có thì tỉ lệ thương tật chỉ dưới
31%. Còn khi hậu quả nặng nề hơn, từ
31%trởlênthì
hành vi dùng
nhục hình đã
chuyển hóa
thànhtộiphạm
khác. Cụ thể,
trường hợp
này đã đủ
dấuhiệucấu
thànhtộilàm
chết người trong khi thi hành công
vụ (Điều 97 BLHS)
, có khung hình
phạt cao nhất tới 15 năm tù, nghiêm
khắc hơn so với tội dùng nhục hình
(cao nhất 12 năm tù).
Đá một cái hay lấy dùi
cui đánh vào đầu đều là
dùng nhục hình
Tranh luận về cáo trạng và bản án
của tòa, có ý kiến cho rằng năm công
an đánh anh Kiều không hề được
giao nhiệm vụ bằng văn bản để điều
tra, xác minh nghi vấn trộm cắp. Do
đó, không thể coi việc đánh đập kia
là nhục hình mà phải là giết người,
hoặc chí ít cố ý gây thương tích dẫn
tới hậu quả chết người.
Lập luận như vậy là cứng nhắc,
là pháp lý đơn thuần. Như đã phân
tích ở trên,
cho dù chưa được phân
công bằng văn bản thì vẫn phải coi
năm công an đó là đang thi hành
công vụ. Thực tiễn hoạt động tố
tụng cũng như công tác của ngành
công an cho thấy vẫn có việc phân
công miệng giữa thủ trưởng với
người dưới quyền
, thậm chí là cán
bộ, chiến sĩ trong cùng đơn vị “rủ
nhau” đi đánh án.
Mặt khác, cần coi vụ đánh đập có
nhiều người tham gia này là có yếu
tố đồng phạm. Do đó, nếu một cán
bộ công an nào đó không hề được
giao việc mà tạt ngang qua, dưới sự
chứng kiến của những cán bộ được
phân công khác, vẫn “đá cho một
cái” thì đã đủ yếu tố cấu thành tội
phạm. Như thế cũng tương tự việc
một người buôn bán ngoài chợ vẫn
có thể phạm tội tham ô khi là đồng
phạm với anh thủ quỹ đi thụt két
trong cơ quan anh ta.
Khi đã được coi là đồng phạm
thì cả năm công an này đều phải
chịu trách nhiệm về hành vi dùng
nhục hình hoặc làm chết người
trong khi thi hành công vụ (nếu
chuyển hóa), bất kể họ chỉ đá một
cái hay dùng dùi cui đánh thẳng
vào đầu anhKiều
. Hành vi của riêng
từng người chỉ giúp cá thể hóa trách
Tội làm chết người trong khi thi hành công vụ có một số dấu hiệu đặc
trưng như sau:
Về mặt khách thể,
đối tượng tác động của loại tội này phải là người có
hành vi phạm tội quả tang hoặc đang chạy trốn, đang chống cự lại người
đang làm nhiệm vụ.
Vụ anh Kiều khác hoàn toàn, anh đã bị bắt giữ và đang bị còng tay. Chỉ
cần một khía cạnh này thôi khiến tội danh thay đổi ngay.
Ví dụ vụ 68 người dân tự thú đã đánh chết người trộm chó bị xử tội cố
ý gây thương tích. Nếu trong đám đông tự thú đó có người là công an,
dân phòng thì tội danh của họ sẽ chuyển sang thành làm chết người khi
thi hành công vụ.
Về ý chí chủ quan,
chủ thể của tội này mong muốn nhanh chóng bắt giữ
kẻ phạm tội, vô hiệu hóa sự chống cự. Vụ ở Phú Yên khác hoàn toàn, anh
Kiều đã bị bắt (dù có lệnh hay không có lệnh), bị lấy lời khai, tay chân bị
còng… thì người thi hành công vụ “dùng vũ lực” (cố ý dùng gậy cao su
đánh vào vùng trọng yếu của cơ thể) phải hiểu là sẽ dẫn đến chết người
nhưng họ bỏ mặc hậu quả xảy ra thì họ phải bị truy cứu tội giết người.
Về hành vi khách quan,
Điều 97 BLHS mô tả: “Người nào trong khi thi
hành công vụ mà làm chết người do dùng vũ lực ngoài những trường
nguyên Phó Chánh án TAND Tối cao
Tội làmchết
người trongkhi
thi hành côngvụ
VKSNDTối cao
yêu cầu báo cáo
Ngày 11-4, một nguồn tin xác
nhận VKSND Tối cao đã yêu cầu
VKSND tỉnh Phú Yên kiểm tra,
báo cáo.
Cụ thể VKSND Tối cao yêu cầu
làm rõ: Khi tranh tụng tại tòa,
nhiều luật sư cho rằng vụ án này
đã bỏ lọt tội phạm là ông Lê Đức
Hoàn - PhóCônganTPTuyHòa có
dấuhiệuphạmba tội gồmbắt giữ
người trái pháp luật, dùng nhục
hình, thiếu trách nhiệm gây hậu
quả nghiêm trọng vì ông này là
người chỉ đạo bắt anh Kiều lúc
nửa đêm, biết rõ các cán bộ cấp
dưới đánh đập dã man anh Kiều
đến chết nhưng không can thiệp.
Đồng thời làm rõ vì sao công tố
viênVKSNDTPTuyHòađãđềnghị
cho4/5bịcáođượchưởngántreo.
Được biết thứ Hai (14-4) tới,
Chánh Tòa Hình sự TAND Tối cao
Lê Bá Thân cùng đoàn công tác
của TANDTối cao sẽ vào Phú Yên
kiểm tra, nghiên cứu hồ sơ, phối
hợp với TAND tỉnh Phú Yên giải
quyết vụ án đúng quy định.
T.LỘC - TỐ NHƯ
nhiệm hình sự, tương ứng với mối
quan hệ nhân quả của nó với hậu quả
chết người đã xảy ra.
* * *
Về trách nhiệm của Phó Trưởng
Công an TP Tuy Hòa Lê Đức Hoàn,
dư luận cho rằng lọt người, lọt tội là có
cơ sở. Là trưởng ban chuyên án 312T
mà để xảy ra hàng loạt vi phạm thủ
tục tố tụng, xảy ra dùng nhục hình dẫn
tới chết người thì rõ ràng ông Hoàn
có hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu
quả nghiêm trọng (Điều 285 BLHS).
Thậm chí nếu có chứng cứ về việc
ông Hoàn chỉ đạo, chứng kiến hoặc
biết cán bộ dưới quyền đánh đập anh
Kiều mà không ngăn cản, nhắc nhở
thì vị trưởng ban chuyên án này còn
có thể bị coi là đồng phạmvề tội dùng
nhục hình hoặc làm chết người trong
khi thi hành công vụ.
▲
(*)
Tựa và tựa nhỏ trong bài do tòa soạn đặt.
