14
THỨSÁU
3-4-2015
Phong su-Chuyen de
TRUNGNHÂN
T
heomột báocáocủachương trìnhCải cáchBảnán
Quốc tế (PRI) thuộcLiênminhchâuÂu (EU),mức
ánchung thânkhônggiảmánvẫnđượcxem làbản
án thay thế tối ưu thayvì sửdụng án tửhình. Loại ánnày
đã trở nên rất phổ biến ở nhiều quốc gia và khu vực trên
thế giới nhưBulgaria, Anh, xứWales, Estonia, Hà Lan,
ThụyĐiển, ThổNhĩ Kỳ,Anh, Ukraine,Mỹ.
Thoát án tửnhưngphải “chung thân
khônggiảmán”
Áp lựcđòi “tuyênán thíchđáng”đãdẫnđếnhệquảngày
càng nhiều tội phạm bị kết án tù chung thân không được
hưởngsựânxá.Cácquyđịnhnàyđãđượcápdụngởnhiều
quốcgianhằmđổi chínhsáchbãibỏbảnán tửhình.Những
bản án tù chung thân không giảm án hiện được thực thi ở
nhiều nước trên thế giới.
Theo PRI, trong khi Việt Nam có chế độ khoan hồng
dành chonhững tùnhânnàođã chịu thời gian tù tội trong
khoảng 20 đến 30 năm thì chính sách ở nhiều nước khác
thậm chí cònnghiêmkhắc hơn.
ỞThổ Nhĩ Kỳ, quy định “không ân xá cho án chung
thân” được viết trongBộ luật Chống khủng bố của nước
này. Trong đó luật không cho phép đặc xá tù nhân chung
thânở bất kỳ trường hợp nào.
TạiHàLan, tùnhân có cơhội đệ đơn
xin mãn hạn tù nhưng lá đơn này chỉ
được xét duyệt khi có sắc lệnh hoàng
giaHàLanvàđiềunày thường rất hiếm
khi xảy ra.
Tương tựnhưvậy,ởEstonia, tổng thống
đảm tráchviệcbanhànhquyếtđịnhkhoan
hồng chomức án chung thân nhưng trường hợp này chưa
từng xảy ra kể từ ngàyEstonia tuyên bố độc lập đến nay.
TòaánTối cao tạiMỹđãbắtđầusửdụngmứcán tùchung
thân không đặc xá trongmột bản án vào năm 1974, sau đó
mở rộng trên toàn liên bang. Trên thực tế, hình phạt chung
thân khắc nghiệt này giảm đượcmột phần hoặc toàn bộ áp
lực thi hành án tử hình ởmột số bang củaMỹ (khi nó thay
thế án tửhình). Tại quốc gia này, cứbốn tùnhânnhậnmức
ánchung thân thì cómộtngườikhôngđượcphéphưởngđặc
xáhaygiảmán.Nóicáchkhác,bêncạnh tùchung thânkhông
giảm án, pháp luậtMỹ còn có tù chung thânđược giảm án.
Tạimột số bang nhưởLouisiana, 1/10 tổng số phạm nhân
chịumứcánchung thânkhônggiảmán.Tại nămbangkhác
của nướcMỹ gồm Illinois, Iowa, Louisiana, Pennsylvania
vàNamDakota, mức án chung thân cũng gắn liền với yêu
cầukhông được ân xá hay giảm án.
Ở xứWales và nướcAnh, thời điểm 2011 có 35 người
lãnh án chung thânkhônggiảm án.Không cómột số lượng
năm tù tối thiểu nào được tòa án đưa ra làm điều kiện xem
xét giảm tù cho họ.
Không chung thân: Phải trảgiáđắt
Cómột sốnướckhôngcómứcánchung thânnhưBrazil,
Colombia,Croatia,El Salvador,Nicaragua,NaUy,BồĐào
Nha, Tây Ban Nha, Slovenia vàVenezuela. Tuy nhiên, tù
nhânởcácnướcnày trên thực tếcònchịumứcán tùdài hơn
thời gian chịu án tối thiểu ở các nước
khác trướckhi được thabổng.Ví dụ, ở
TâyBanNha, tùnhâncó thể lãnhmức
án lên đến 30 năm.
Tương tự, NamPhi đã kéodài thêm
khoảng thời gian tối thiểu không cho
phép giảm án, đồng thời đưa ra nhiều
đòi hỏi khắt khehơnkhi xemxét thabổnghaygiảm án cho
tù nhân.
Mặc dùmức án phạt tù chung thân có nhiều hình thức
khác nhauở các nước songđa số tội nhân lãnh án tù chung
thân có đủ điều kiện được phóng thích saumột thời gian
chịu tội nhất địnhvà sẽ nhận sựgiám sát liên tục của chính
quyền trongđời sống.
Thời gian tối thiểu các tù nhân bị giam giữ và điều kiện
để họ được cấp phép tha bổng cũng khác nhau, tùy theo
từngquốcgia.ỞĐức, các tùnhân sẽ chỉ được cấpphép tha
bổng khi họ đã chịumức án phạt 15 năm. Tại Tòa ánHình
sựQuốc tế, người bị kết án tù chung thân sẽ được xem xét
tha bổng khi đã chịu án 25 năm.
Ởmột sốbang củaMỹ, thời hạn thi hành án tối thiểu của
người bị kết án tù chung thân (cógiảm ánkhi thụhình) cao
hơnđángkể:25nămởcácbangArizona,Florida,Kentucky,
TennesseevàNewYork; 30nămởDakota, SouthCarolina,
Minnesotavà Indiana; 35nămởTexasvà40nămởKansas.
Theo Lohn L.Anderson, PGSTrường Luật Newcastle -
ĐHNewcastle (Úc), ởmột sốbang củaÚcnhưNewSouth
Wales,TâyÚchayVictoria,mứcánchung thânsẽkhôngbao
giờđược xemxét giảm án trừkhi được cơquanĐặc quyền
ÂnxáHoànggiaÚc raquyết định.Tuynhiên, quá trìnhđưa
ra quyết định giảm án hay ân xá đòi hỏi cơ quan này phải
xemxét vềnhững tácđộngnguyhiểmcó thểxảy racủađối
tượng được giảm án hay ân xá đối với sự an toàn của xã
hội saukhi ra tù.Đa sốbang còn lại của nước này cũng chỉ
chophép chínhquyền cânnhắc ânxámột khi đối tượngđã
chịu số lượng năm tù tối
thiểudaođộng15-20năm
tù giam.
Dùng“tiềnmáu”
đểchuộcmạng
Hiện nay trên thế giới
hiếmcóquốcgianàochấp
nhậnphươngthứcđốitượng
gâyánchi tiềnđể thoát án
tửhình.Hiện tượngnàychỉ
đượcghinhậntạinhómcác
quốcgia còn sửdụng các
điều luật Hồi giáoSharia
cổ đại khắt khe như Các
Tiểu vương quốc ẢRập
thống nhất (UAE), Saudi
Arabia, Kuwait, Iran…
Khoản tiền này được gọi
là “tiềnmáu”
(diya hoặc
diyyeh)
.Đây làmột khoản tiềnđượcdànxếpbímật giữabị
cáovànạnnhânhoặcgiađìnhcủanạnnhân, đượcxemnhư
một khoản tiền đền bù để bị cáo xin tha thứ và không phải
chịuxét án tử.Mức tiềnnày sẽ thayđổi tùy theo từngquốc
giaHồi giáo, tùy theo tôn giáo, giới tính vàmức độ “quan
trọng” của nạn nhân.
Chẳnghạn, theoquyểnsách
Sốngvà làmviệc tại cácquốc
gia vùng Vịnh và Saudi Arabia: Hướng dẫn cách sống sót
củaRobert Huges, mạng sống củamột người đàn ôngHồi
giáo có 12 đứa con sẽ “tốn tiền” hơnmạng sống của một
người Thiên chúa giáo.
Ở SaudiArabia, mức “tiềnmáu” đối với sinhmạngmột
người đàn ông Hồi giáo là không dưới 24.000 USD (hơn
521 triệu đồng). Sau khi chi trả khoản tiền này, bị cáo sẽ
được thamạng.
Tại Iran,các tòaán thậmchícònhoãnviệcxétxửán tửhình
trongkhoảng thờigiangầnnămnămđể thuyếtphụcgiađình
nạnnhân chấpnhậnmức “tiềnmáu” thayvì kết án tửhình.
Theohãng tin
TheGuardian
(Anh), chínhquyền Indonesia
hồi năm 2014 đã phải vận động hành lang và xin trả “tiền
máu”đểchuộcmạngchomột côngdâncủamìnhphạm tộiở
SaudiArabia.SatinahBinti JumadiAhmad, 41 tuổi, bị tuyên
ánphạt chặt đầu côngkhai vì đã cướp tài sảnvàgiết vợ của
chủmình. Chính quyền nước này đã huy động tổng số tiền
vàgiá trị thươngmại lênđếngần1,9 triệuUSDđể trả “tiền
máu” cho gia đình nạn nhân. Chính quyền Indonesia cũng
gửimột lời xin lỗi chính thứcđếncốquốcvươngcủaSaudi
Arabia làAbdullahđểxin thamạngAdmad.Chiếndịchnày
đã cứuđượcmạng sống của người phụnữ Indonesia.
Theo tờ
The Independent
(Anh), các tổ chức nhânquyền
chuyên phản đốimức án tử hình cũng lên án cực lực chính
sách “tiềnmáu” của các nhà nước Hồi giáo. Họ cho rằng
công thứcnày chẳngkhácnàohình thức trả tiềnđểbẻ cong
công lýmột cách hoàn toàn hợp pháp. Biện pháp này giúp
cho bộ phận những người có tiền và quyền thế thoát khỏi
các hình thức trừng phạt thích đáng của luật pháp, làm gia
tăng sựbất bình đẳngvà sự an toàn của xã hội.
s
Hiệncónhiềuquốcgiaápdụnghìnhphạtchungthânkhông
giảmánđểthaythếántửhình,nhưthếcũngđủsứctrừngtrịvà
rănđetộiphạm…
SatinahBinti JumadiAhmad,
41 tuổi,được Indonesia trả
“tiềnmáu”để thoátán tử tại
SaudiArabia.Ảnh:AFP
Tùnhâncũng
cầncócơhội
hoàn lương
Khôngphảiquốcgianào
cũngápdụngmứcánchung
thân khônggiảm án. Điển
hìnhnhưởMexico, Tòa án
Tối cao củanước này từng
tuyênbốmứcántrênđingược
vớicácquyđịnhtrongHiến
pháp,viphạmnhânquyền.
Tươngtự,tòaánởĐức,Pháp,
Ýcũngchorằngngười lãnh
ánchungthâncũngcầncó
cơhội được hưởngđặc ân
đểhoàn lương.
Đồng tiềncó thể làm“thần
công lý”sángmắtvà
thayđổi.Ảnhminhhọa:
JIMMYMARGULIES
Cáctổchứcnhânquyềnchuyênphản
đốimứcántửhìnhcũng lênáncực
lựcchínhsách“tiềnmáu”vìthấynó
chẳngkhácnàohìnhthứctrảtiềnđể
bẻcongcông lýmộtcách“hợppháp”.
“Tiềnmáu”
chungthân
khônggiảmán
và
