CHỦNHẬT 17-5-2015
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
ĐứcGiáohoàngPhanxicôgópphầnphátanbăngquanhệ
Mỹ-Cuba
.DùMỹvàCubasẽcóđại sứquánnhưngkhôngcóđại
sứ.Tuynhiên, chắcchắn thỏa thuậnnày -doVaticanvàCanada
làm trunggian - làmộtbước tiếnquan trọngchoCuba (vàcảMỹ).
ĐẠI THẮNG - TRI THÔNG
N
gày 5-5 (giờ địa
phương), Bộ Tài
chínhMỹ thôngbáo
đã cấpmột số giấy
phép cho phép các
công ty vận tải đường thủy của
Mỹ vận chuyển hành khách từ
bangFloridasangCuba.Đếnngày
14-5, BộNgoại giaoMỹ cho biết
Mỹ vàCuba sẽ cómột cuộc đàm
phán vào tuần tới để thảo luận về
việcmở lại đại sứ quán ở thủ đô
hai nước. Nhiều chuyên gia nhận
địnhđâycũng làmột trongnhững
bước tiến quan trọng của Cuba
trongquá trình thoátkhỏivòngvây
cấmvận, hướngđếnmột nềnkinh
tế “thị trường” hơn, cởi mở hơn.
Bức tườngphíasau
sụpđổ
Đối với Cuba, thời kỳ LiênXô
sụp đổ và khối các nước CNXH
ởĐôngÂu tan rã vào những năm
1990 là cảmột cú sốc. Nước này
khôngnhữngmấtđi“tấmkhiênbảo
vệ” chonền chính trịmà cònphải
đối diện với tình trạng thiếu thốn
nguồn lực hỗ trợ kinh tế từ Liên
Xô vốn đã kéo dài suốt 30 năm.
Trong suốt thời kỳ 1960-1990,
Cuba là một quốc gia phụ thuộc
nặngnềvàphải nhậnviện trợkinh
tếnhiềunhất (tổngcộng65 tỉUSD)
trongkhốiXôViết.Cóđến60%số
viện trợ này được cung cấp dưới
dạng trợ cấpkhônghoàn lại ở các
mặt hànghóađường, nikenvàdầu
mỏ.Ước tínhLiênXôcũngđãviện
trợ vũ khí giá trị từ 13 đến 16 tỉ
USD chonước này.
Theo số liệu thống kê, lượng
phân bổ hàng hóa bình quân trên
đầu người của 66% tổng số mặt
hàng có sẵn trong hệ thống phân
phối giảm đi đáng kể trong năm
1991, dấumốcsụpđổcủaLiênXô
và khối XHCNĐôngÂu. Lượng
thuốcmen, dượcphẩm trởnêncực
kỳkhanhiếmkhiếnphầnđôngdân
cưCubaphải tìmđến thị trườngchợ
đenđểmuavới số lượngnhỏgiọt.
Dòngngườixếp thànhhàngdàiđã
trở thành cảnh tượng phổ biến tại
hầu hết TP của Cuba, đặc biệt là
SantiagodeCuba vàHavana.Giá
cả theođócũng tăng lênchóngmặt.
Nhiều hộ gia đình đã phải chi tới
80% lượng thunhậpcủamìnhcho
mặt hàng lương thực để có thể ăn
no chứ chưa dám nghĩ nhiều đến
ănngonhaymặc đẹp.Một hệ quả
khác sau Chiến tranh lạnh chính
là số người thất nghiệp của Cuba
tăng hơn 10%. Cùng lúc đó các
côngnhânđãbị điềuchuyểncông
tác từ các ngành công nghiệp giải
thể sangcácbộphậnkinh tếkhác.
Từmởcửa “nửa vời”
sangquyết liệt
Theo
BusinessInsider
,cũng trong
nhữngnăm1990,chínhquyềnCuba
cũngđãnỗ lực từngbước tiếnhành
chính sách đổi mới nền kinh tế.
Bướcđầu tiên, họ thựchiện chính
sách thắt lưng buộc bụng nhằm
giảm tiêu thụ trong nước và đề
ra Chương trìnhThực phẩm (FP)
thúc đẩy nông nghiệp tự cung tự
cấp.Bước2baogồm các cải cách
đối ngoại nhằm thúc đẩy đầu tư
nướcngoài (FDI) vàdu lịch trong
nước,hướng tớihòanhậpđấtnước
vàonềnkinh tếchungcủa thếgiới.
Bước cuối cùng bao gồm các cải
cách về thị trường - vốn đang bị
đóng trong khung khổ củamột số
lĩnhvựcnội địanhưnôngnghiệp.
Tuynhiên, cácnhà lãnhđạocủa
Cuba vẫn gặp nhiều khó khăn về
mặt hòa hợp chính trị XHCN với
các thể chế chính trị khác trên thế
giới, đặc biệt là căng thẳng trong
quan hệ vớiMỹ và nhiều nước tư
bản châu Âu. Mãi cho đến năm
1995,Cubađãcódấuhiệukhởi sắc
saukhiđẩymạnhcácdoanhnghiệp
tưnhân lên tầmcaomới.Cuốinăm
2001, ngoại thương mang về lợi
nhuận768 triệuđôlachonướcnày,
chiếm16,5% tổng thunhậpngoại
tệ trên tất cảmặt hàng.
Khi xem xét thống kê đầu tư
nước ngoài trực tiếp vào Cuba
chiếm 8% trong tổng chi phí đầu
tư của nước này từ năm 1991 đến
2000, có thể thấy rằng hiệu năng
hoạt độngcủacáchiệphội kinh tế
quốc tếcủanhiềuquốcgia tạiCuba
làmột điểm sáng.Năm2011, tổng
thunhậpbìnhquânđầungười nơi
đây là6.501USD.Năm2014, tổng
lượng tiềnkiềuhốigửivềchoCuba
là 3,5 tỉUSD.
Ngoàira,gần400.000ngườiCuba
cógiấyphép laođộngngànhnghề
tự do cho phép họ làm việc độc
lập.Chínhphủcũngđãcốgắngđể
thúcđẩy sảnxuất lương thựcbằng
cách cho nông dân tự túc và hợp
tácxãđộc lập thuêgầnba triệuha
đất nhà nướcmiễn phí trong thời
gian dài hạn. Hàng ngàn quầy ăn
uốngnhẹvànhàhàngđã làm thay
đổi bộmặt các TPvà thị trấn của
Cuba.NgườiCuba lầnđầu tiênđã
có thểmua bánnhà và cănhộ của
họ trong50năm qua.
Mục tiêumà chính quyềnCuba
đưa ra vào năm 2015 là giúpmột
nửa dân số nước này làm việc
trongkhuvực tưnhân.BàMichelle
Chase,Giáosưvề lịchsửMỹLatin
tại TrườngĐHBloomfield (Mỹ),
khẳng định: “Đây chắc chắn sẽ là
sự thay đổi lớn vì trước đây 90%
nền kinh tế của nước này nằm
trong tay của khu vực nhà nước”.
Vào năm 2011, 22% dân sốCuba
làmviệc trongcácngànhnghềphi
chính phủ, tăng lên từ 6% trong
năm2010 - theo thốngkê củavăn
phòng nhà nướcCuba.
Cácnướccờngoại giao
chiến lược
Chỉ tính từcuốinăm2014vàđầu
2015 đến nay, Cuba đã có nhiều
bước đi ngoại giaomang tính lịch
sử và chiến lược với những quốc
gia, đặc biệt là các “ông lớn” vốn
từng bị xem là kẻ thù của Cuba.
Ấn tượng nhất chính là quan hệ
Mỹ-Cuba.Năm2014diễn racuộc
điện thoại giữa Tổng thống Mỹ
BarackObama và Chủ tịch Cuba
Raul Castro, theo sau là cuộc trao
đổi một tù nhânMỹ để đổi lại ba
nhân viên tình báo Cuba bị giam
giữ tại Mỹ, đánh dấu thời điểm
quan trọngnhất trongquanhệsong
phươngnhiều thậpniênqua.Không
lâu sauđóMỹvàCuba thôngbáo
rằng họ sẽ bắt đầu quá trình khôi
phục quan hệ ngoại giaođầy đủ.
Theo Jorge G. Castañeda, cựu
Ngoại trưởngMexico, hiện làgiáo
sư ngành chính trị học và ngành
nghiêncứuMỹLatinvàCaribe tại
ĐHNewYork, đâychưaphải làsự
kết thúc lệnh cấmvận thươngmại
củaMỹ bởi thực tế chỉ Quốc hội
Mỹmới có thể dỡ bỏ hoàn toàn.
NgườiMỹkhôngphảigốcCuba
sẽcó thể tới thủđôHavanacủaCuba
dễ hơn, các giao dịch ngân hàng
giữahainướccũngđược thựchiện
dễ dàng hơn, kèm theo đó làmột
số vấn đề về thươngmại sẽ được
giảiquyết.Nhà lãnhđạoCastrocòn
đồngý thả53 tùnhânchính trị,nới
lỏngcáchạnchếvềmạng Internet
vàchophépcácquanchứcvềnhân
quyền củaLiênHiệpQuốcvà các
quan sát viênđến từHộiChữ thập
đỏ Quốc tế vào Cuba. Đây chắc
chắn là những nhượng bộ nhưng
khôngphải lớn laogì khi xemxét
những thứCubacó thểđạtđượckhi
nối lại quanhệngoại giao saumột
nửa thếkỷbị cô lập.Điểnhìnhnhư
thànhquảsaucáibắt tay lịchsửvà
cuộc hội đàm không tiền khoáng
hậu giữa Tổng thống Obama và
Chủ tịch Raul Castro tại Panama
hôm14-4,Nhà trắngđềnghịQuốc
hộiđưaCuba rakhỏidanhsáchcác
nước bảo trợkhủng bố.
SaukhiMỹvàCuba“nồngấm”
lênmột cáchấn tượng,Tổng thống
PhápFrançoisHollandeđãđếnCuba
ngày11-5.ÔngFrançoisHollande
là nguyên thủ quốc gia Pháp đầu
tiên thăm chính thức Cuba từ khi
Cuba độc lập. Trước khi đến thủ
đôHavana,Tổng thốngPhápphát
biểu: “Đây làchuyếncôngdu lịch
sửbởi vìPháp làquốcgiađầu tiên
nhândanhchâuÂuvàphươngTây
nói vớiCuba rằngchúng tôi ởbên
cạnh họ nếu họ quyết định vượt
quacácgiai đoạncần thiết tiến tới
mở cửa đất nước”.
◄
Cubamở
cửathị
trường
“thầntốc”
Trong vòngmột năm, Cuba đã tiến hành
mở cửa đất nước nhanh chóng, thuyết phục
được cái bắt tay lịch sử đầy hứa hẹn với
“Chú Sam”.
NgườiCubachỉcóthể
đượcphépchọnmột
trong181ngànhnghề
màchínhphủcho
phép.Nếumuốnmở
côngtyphầnmềm,
côngtykiếntrúchoặc
sảnxuấtphụtùng
máykéo,ngườiđóbắt
buộctìmkiếmcơhộiở
nướcngoài.
VẫncònnhiềutháchthứcvớiCuba
Vềmặtngoạigiao,Cubađanggặpkhókhăndosựsụtgiảmgần
đâycủagiádầu.Một trongnhữngquốcgiabị ảnhhưởngnhiều
nhấtchính làVenezuela, nướcmà trong lịchsửCuba từngphụ
thuộcvàođểgiữnềnkinh tếcủamìnhsốngsót.Venezuela -dưới
thời cốTổng thốngHugoChávez - từng làngườibảo trợquan
trọng, gửi choCubakhoảng100.000 thùngdầumỗingày, cùng
khoảnviện trợ5-15 tỉUSDmỗinăm.Nhữngkhoảnviện trợnày
khócó thể tiếp tục.Nếukhôngcòn trợcấp từVenezuela,Cubasẽ
một lầnnữa rơi vàosuy thoáinhưkhi viện trợ từNgasuygiảmhồi
đầunhữngnăm1990.
ChủtịchCubaRaulCastro.Ảnh:FUSION
