CHỦNHẬT 17-5-2015
7
TRUYỆNKÝ - NHÂNVẬT
Đạodiễn-NSNDPhạmThị
Thành
lànữđạodiễnđầu tiên
củaViệtNamnhậngiải thưởng
nhànước.
NSNDPHẠMTHỊ THÀNH
(PHẠMXUÂNTRƯỜNG
ghi
)
T
ôi vàVũ rất thânnhau,
bản thân tôiđãdựng18
vở củaLưuQuangVũ
lúc anh còn sống, hợp
tác trongcôngviệcăný
và tôi làngườiđạodiễnnhiềunhất
các kịch bản của LưuQuangVũ.
Phải trốnvì đơnđặt
hàngviếtkịchbảnnhiều
KịchbảncủaLưuQuangVũ luôn
có sự gai góc dám nhìn thẳng vào
cuộc sốngbộnbề, vì thếkịchLưu
Quang Vũ đã đi vào lòng người
xem.Đặc biệt, anhviết rất nhanh,
suynghĩ lạ, thờiđiểmđóđoànkịch
nào có vở của tác giả LưuQuang
Vũ, khán giả mua vé rất đông.
Lưu QuangVũ viết một lúc mấy
vở liền, tậpgiấyđóng thànhquyển
để ở trên bàn từ hai đến ba quyển
cùngmột lúc.AnhVũ cứ nghĩ tới
đâuviết tới đó, chưaxong lại sang
chỗkhác, trongvòng chưađến10
nămmà anh ấyviếtmấy chục vở.
Tôi cùngLưuQuangVũviết vở
Sốngmãi tuổi 17
nói về anhhùng
Lý Tự Trọng đã đạt huy chương
vàng,
Mùa hạ cuối cùng, Người
tốt ởnhà số5
LưuQuangVũviết
kịch bản, tôi đạo diễn. Tuy nhiên,
không phải kịch bản nào anhVũ
cũngưu tiên tôi.Nhiềuvở có tính
triết lýnhư
HồnTrươngBadahàng
thịt
anhVũmờiNSNDĐìnhNghi
dựng.TôivàanhVũ thânnhau,gắn
bóvới nhau, chịXuânQuỳnh - vợ
anh Vũ nói vui: “Anh Vũ và chị
Thànhmang cân tiểu lyđimà cân
vàng” vì lúc ấy các đoànmời viết
vàdựngkịchđông lắm.Nhưnganh
Vũ phải trốn vì họ đeo bám để có
vởdiễnvàbánđượcvé.Nhiềukhi
haichịemngồiuốngcàphê, cácxe
củacác tỉnhbiển số17, 15, 18đến
đôngđểxinkịchbảnvềdựng, thế
là chúng tôi cùng LưuQuangVũ
lạiđeoba lô lênđường.AnhVũnói
thíchđi làmvởdiễnvới chịThành,
khi “duyệt vở” chị Thành bảo vệ
đượcvàchịnóihayhơnLưuQuang
Vũ nói trước đám đông.
Ngàyấydovởđầu thắng lợi, vở
tiếp theoănkhách, thế làcácđoàn
đuanhauđặt cảđôi.Chúng tôi say
nghề, làm việc ăn ý. Năng lượng
sáng tạocủaVũ tuyệtvời.Cónhững
vở diễn sốt vé, các đoàn đặt hàng
chết
. Tôi thấy tên không ổn, góp
ý với Vũ nên đặt tên khác vì tác
phẩm là sản phẩm của tác giả, nó
vậnvàomìnhkhônghay.AnhVũ
nghe vậy đã đổi tên thành:
Chim
SâmCầm không chết.
KịchbảnđóLưuQuangVũmới
viết được 10 trang thì anh ra đi.
Nhiềungười bảo
chúng tôi ámchỉ
xãhội nhiềukẻxấu
KịchLưuQuangVũ dám phản
ánh trựcdiệnnhữngmặt trái,vấnđề
xãhội,cuộcsốngđời thườngquanh
tanênkịchLưuQuangVũhấpdẫn,
gâyđồngcảm lớn.
Người tốtởnhà
số5
viết vềmột sốnhà gồmnhiều
hộ.Ởđóhộngười tốtbị lạc lõngkhi
xungquanhnhữngkẻ íchkỷ, tham
lamđốkỵ.Năm1985, hội diễn tại
Vinh, códư luận củamột sốngười
cho rằng chúng tôi ám chỉ xã hội
nàyngười tốt ít, kẻ xấunhiều, bực
mìnhchúng tôibỏvềHàNội,vởđạt
huychươngvàng,khôngcó tácgiả
nhậngiải.Tôidựngvở
Điềukhông
thể mất,
lúc này anh Vũ đã mất,
NSNDLêKhanh đóng vai chính,
tối nào chúng tôi cũng gặpmột vị
khách của Nhật - Ủy viên Trung
ươngĐảngcộngsảnNhậtđếnmua
vévàxem20 lần.
Lưu Quang Vũ dám phê phán
những cái xấu. Anh nắm bắt tinh
nhạynhiềucảnhđời,sốphậncó thật
để làm chất liệu sáng tạo.
Nếuanh
khôngđốt lửa
(1986)Nhàhát kịch
ViệtNamđềcậpviệcủyviênTrung
ươngĐảng bị đối xử kém. Đấy là
do cơ chế bao cấpquan liêu. Tổng
Bí thưNguyễnVănLinh lànguyên
mẫu choVũviết. TổngBí thưđến
xem khi vở diễn tại CungViệt Xô
ngày đó. Tôi vàVũ ngồi trên tầng
hai,phíadànđèn,hồihộpquansát.
Xemchămchú,TổngBí thưđãcho
trợ lý tìmchúng tôi,bảocuốigiờ lên
sânkhấuđểông cảmơn, tặnghoa.
Vở của anhVũ viết dù quan liêu
vấnnạngì, cuối vởcũng tin tưởng,
nhânhậu. Bàmẹ trong
Lời thề thứ
9
là người kêugọi các anh lính trẻ
trở về đơn vị, phải tin ở lãnh đạo,
sự thay đổi tích cực của đất nước.
Vũ lànghệsĩbẩmsinh,niềm tinấy
làsự trongsángđẹpđẽcủa tâmhồn
truyền tớimọi người, chohọniềm
tin có lý, có tình vào con người,
vào cuộc sống. Hay trong vở
Mùa
hạcuối cùng
, khiđưa raduyệt cóý
kiếnnóirằngLưuQuangVũ-Phạm
Thị Thành đã nói xấu 18 cơ quan.
Nào làmất đề thi, học sinhbỏnhà
rađi lànóixấungànhgiáodục, hội
phụnữ, rồi cóđoạnhai emđi xem
phim bỏ về bảo phim chán là nói
xấu ngành điện ảnh nước nhà. Họ
bắt sửa, chúng tôi cũng sửa nhưng
vẫngiữđượccáicốt lõicủavởdiễn
khi thể hiện những điềumuốn nói
bằng sựước lệ. LưuQuangVũ rất
đặc biệt, anh nói năng dí dỏm, lao
động miệt mài, có lúc phải buộc
chânvàobànđểngồi viết, anhbảo
mở trang giấy ra thì mênhmông
lắm,muốnbỏđi lắm.
Thích thịt chó và
thuốc lào
LưuQuangVũởngoài đời hiền
lành, nói chuyệndí dỏmhay thích
ăn thịt chóvà thíchhút thuốc lào.
Có lần Lưu Quang Vũ đến làm
việc với tôi tại nhà riêng. Anh
kêu thèm thuốc lào, tôimua riêng
cho anh ấymột chiếc điếu. Ngôi
nhà anh Vũ ở cùng thi sĩ Xuân
Quỳnh nhỏ hẹp, hơn chục mét
vuông nhưng đầy sách và tranh.
Chị Quỳnh rất tốt bụng, thương
các convô cùng. ChịQuỳnhứng
xử với mẹ chồng, con chồng rất
tốt. Chị nuôi con chồng là Lưu
MinhVũ như con đẻ, cứ gọi má
Quỳnh.Vừa rồi tôi có làmbộphim
và tôi lại đến căn nhà số 96 Phố
Huế.Nhà chật lắm, phòngbénên
hồi đóLưuQuangVũ có làmbài
thơ
Nhà chật
:
“Nhà chỉ có mấy
mét vuông, sách vở xếp cạnhnồi/
Nếunằmmơ, emquờ tay là chạm
vào thùnggạo/Ô tườngnhỏ treo
tranh và phơi áo”
.
Cuộc sống riêng tư củanhàviết
kịch Lưu QuangVũ lận đận, gia
đình lúcđầubénhỏ tưởng làhạnh
phúc lại tan vỡ không thể nào níu
kéo.LưuQuangVũđã tìmđếnvới
tình yêumới mãi cuối năm 1973,
anhmới gắn bó với XuânQuỳnh,
mộtngười tàihoahơnVũsáu tuổi,
cũngbị đổvỡvềgiađình.Họgặp
nhau, có những năm tháng cay
đắng và hạnh phúc bên nhau cho
đến cuối đời.
Những năm đóLưuQuangVũ
cóbiết baođoàn tìmđếnmời anh
viết kịchbản. Cónhữnghội diễn
toànquốc tácphẩmcủaLưuQuang
Vũchiếmhơnmột nửa.Khôngcó
sức kham nổi đơn đặt hàng, lại
sợmang tiếng làm phách, Xuân
Quỳnh phải bố trí cho tác giả đi
trốn để yên tĩnh mà viết. Thành
rakhi đượcnhiềuđoàndựng, gia
đình có đồng ra đồng vào, thoát
cảnh nghèo đói bao năm đeo
bám, khi khán giả khắp nơi hâm
mộ, tác giả lại phải lao động cực
nhọc ngày đêm, thường xuyên
lẩn trốn khách hàng. Nhưng đó
lànhữngnămhạnhphúcnhất của
một người sáng tạo. Tôi không
thể nào quên được hằng đêm khi
hoànghônbuôngxuống cóhàng
ngàn người hoạt động sân khấu
nao nức chuẩn bị cho buổi diễn,
hàng trăm nghệ sĩ hóa thân vào
các vai kịch của LưuQuangVũ.
Sau một phần tư thế kỷ tác giả
mất, vở
Mùa hạ cuối cùng
còn
hẹn diễn hàng trăm đêm cho học
sinh, sinh viên.
◄
Lưu
Quang
Vũ
vàthời
vàngson
củakịch
LTS:
Nhắc đến nhà biên kịch LưuQuang
Vũ người ta hay nhắc đến sự kết hợp với
đạo diễnNSNDPhạm Thị Thành. Tên tuổi
bà cùng gắn bómột thời vàng son của sân
khấu kịch nói và gắn liền với nhà viết kịch
tài hoa LưuQuang Vũ. Những kỷ niệm của
bà với nhà viết kịch tài hoa LưuQuang Vũ
nhưmới hôm qua..
.
liên tục.ĐoànchèoHải Phòngđặt
chúng tôi làm hai vở:
Muối nặm
đờiem
,
Linhhồncủađá
.Đang làm
Linhhồncủađá
thì tácgiảquađời.
LúcVũ sống chúng tôi làm18vở,
khi anhquađời, tôi còn làmsáuvở
nữa của anh.
Tôi đến nhà thămVũ, trên bàn
làm việc có mấy kịch bản trong
đócókịchbản
ChimSâmCầmđã
AnhVũnhư loàichim
quý,hóthaymàchết
trẻ.Trướckhianhấy
đinghỉcùngXuân
Quỳnhvàconchung
ởHảiPhòngthìbị tai
nạngiaothông.Tôi
nghemàrụngrờichân
tay.Vũmấtnửatháng,
tôivàhọasĩDoãn
Châuđicùngxe,xebị
đâmvàomộtphía.
NhàbiênkịchLưuQuangVũvànhàthơXuânQuỳnh.
