CHỦNHẬT 28-6-2015
6
THỜI ĐẠI
Theomột thôngbáomớiđâycủaBộGiáodụcPhầnLan,
bắt
đầutừnăm2016họcsinhtiểuhọcởquốcgianàysẽđược
họcđánhmáythayvìviếtchữđẹp.
NGỌCNHƯ
H
ãynhìnvàocáchcô
KeisaSahlberg-một
giáoviênHàLan thể
hiệnkhiđứnglớp.Cô
Sahlberg liên tục di
chuyển trong phòng, không bao
giờ dừng lại quá lâu khi giảng về
hội họa cho các em học sinh tại
TrườngMeilahti Comprehensive
School,UpperStage.Ngôi trường
này chỉ có hơn 400 học sinh nằm
trong một khu phố yên tĩnh rợp
bóngcây, khôngcáchxa trung tâm
thủ đô Helsinki. Cô Sahlberg là
một người rất nghiêmkhắcnhưng
cô cũng hay cười. Vì thế, học trò
ở đây, những người hay gọi thầy,
côcủamìnhchỉ bằng têngọi cũng
khôngquá rụt rèkhi tương tácvới
cô. Cô luôn quan sát, kiểm tra lại
tậpvởcủađámhọc tròđể theodõi
sự tiếnbộ tronghọc tậpcủachúng.
Thỉnh thoảng cô cũng để cho các
học trò tự đánh giá bản thân để
chúng tập tự ý thức về bản thân.
Khôngphânbiệthọcsinh
giàu, nghèo
Ngoàiviệccungcấp tri thứccho
học sinh, đội ngũgiáoviênvàcán
bộ, nhânviêncủaTrườngMeilahti
ComprehensiveSchoolcònrấtquan
tâm tới tình trạng khỏemạnh của
học sinh. Bữa trưa của mỗi học
sinhđượcmiễnphí vàđầyđủdinh
dưỡngnhưmónsalad rau,bánh lúa
mạch và cácmón hầm thịnh soạn
mà không phân biệt học sinh con
nhà giàuvà nhà có thu nhập thấp.
Mối quanhệ thân tìnhgiữagiáo
viênvàhọcsinhcũngnhưsựnhiệt
huyếtđốivớihọcsinhchính làđiều
đặc trưng từ lớphọcnàycho tới lớp
học khác ởPhầnLan. Khi ký hợp
đồng giảng dạy, các giáo viên nói
rằnghọ rất hài lòngvới côngviệc
mặc dù lương thấphơn sovới các
quốc gia giàu cókhác.
sư phạm đạt trình độ cao.
Ở Phần Lan, giáo viên mầm
non phải cómột tấm bằng tương
đương cử nhân chuyên về giáo
dục, trong khi những ai muốn
giảng dạy ở cấp bậc tiểu học thì
phải cóbằng thạc sĩ.Quốcgianày
quanniệm rất rõ ràng rằngmuốn
đào tạo ramột công dân tốt phải
cho họ hiểu giá trị của giáo dục.
Vì thếPhầnLankhôngngừng tìm
cách nâng cao hệ thống giáo dục
nước nhà không chỉ bởi vì các
bảng xếp hạng mà còn vì tương
lai của đất nước.
Mối quan hệ mật thiết giữa lý
thuyếtvà thực tếđãhình thànhnên
khái niệm tổng thểvềđào tạogiáo
viên. Vì thế lý thuyết giáo dục và
sưphạmkhôngxa rời thực tế.Mối
liênkết chứcnănggiữacác trường
đào tạogiáoviênvàcácphòngban
ĐH cho phép các giáoviên tương
lai bắt đầu vận dụng kiến thức lý
thuyết từ giai đoạn đầu của quá
trình học tập.
Nổi tiếngvàđiểnhình là trường
đào tạo giáo viên Viikki ở miền
ĐôngHelsinki -một trongnhững
trường có truyền thống lâu đời
nhất ở Phần Lan - được thành
lập vào năm 1869. Ngôi trường
này được xem làmột “phòng thí
nghiệm” cho cácgiáoviên tương
lai thực hành.
Với phương châm đào tạomột
Muốndạy
tiểuhọcphảicó
bằngthạcsĩ
ỞPhần Lan, tất cả giáo viên đứng lớp tiểu học bắt buộc có bằng
thạc sĩ với thời gian đào tạo năm năm. Năm nay chỉ có7% ứng viên
là thạc sĩ được nhận giảng dạy tiểu học và hơn1.400 người “đi về
tay không”.
giáoviên tiểuhọcquan trọngkhông
thua kém đào tạo nênmột bác sĩ,
Viikki được ví von như các bệnh
viện trực thuộc ĐH y khoa dành
chosinhviêny thựchành taynghề.
Dạyhọckhôngthiếtthực
và thú vị thì đừngdạy
TheoBảnnghiêncứuvềchấtlượng
giáoviêncủatổchứcActionAidnăm
2010củadựánCải thiện thành tích
học tậpở trường tiểuhọc (LLOPS),
giáoviêngiỏi làngười cósứmệnh
hướngdẫn chohọc sinhbiết được
quy trình học tập. Đồng thời biết
cách làmviệchọc trởnên thiết thực
và thú vị hơn trongmắt trẻ con.
Mộtgiáoviênmầmnon, tiểuhọc
thực thụ phải có khả năng truyền
đạt kiến thức và kỹ năng giúp trẻ
emđảmbảođượccácquyền lợivề
giáodục, cải thiện sức khỏe và có
thể tựđánhgiáđượcgiá trịbản thân
củachúng,cũngnhưcóđượcnhững
cơhội bình đẳng trong việc làm.
Ở Phần Lan và nhiều quốc gia
châuÂu, người ta quan niệmmột
giáo viên có thể là “hình mẫu lý
tưởng” cho học sinh noi theo nếu
họ có thể tuân thủ các nguyên tắc
về công bằng xã hội, cư xử bình
đẳng với học trò dù các em có
khác nhau về chỉ số thông minh
hay năng khiếu. Họ còn phải biết
cáchkhích lệ, phát huynhững thế
mạnhđặcbiệt củamỗi học trò.Từ
đócungcấpchohọcsinhnhữngkỹ
năng thiết yếuđể nhận thức, đánh
giá và cải thiện thái độ phân biệt
đốixửmàchúngbiểuhiệnởnhàở,
trườnghọc và ngoài xã hội.
BảnBáo cáogiám sát toàn cầu
về giáo dục của UNESCO (EFA
GMR) cũng chỉ ra rằng “Những
gì học sinhđạt được trong lớphọc
chịusựảnhhưởngchính từphương
pháp và kỹ năng của giáo viên”.
TheonhàgiáodụcngườiMỹLinda
Darling-Hammond (2002), những
biến số thểhiệnnăng lựccủagiáo
viên bao gồm trình độ học thuật,
thời gian được đào tạo, số năm
kinh nghiệm giảng dạy, phương
pháp xử lý tình huống, kiến thức
giảng dạy, chứng chỉ hành nghề
và cách hành xử của giáo viên
trong lớp học sẽ ảnh hưởng đến
chất lượng học sinh trong ngắn
hạn và dài hạn.
Đánhgiákếtquả,
bỏquaquá trình:
Chỉ làmhưhỏng trẻ
Theo cácnghiên cứuđược tiến
hànhởĐôngPhi,Uganda lànước
có thành tích học tập thấp nhất,
đặcbiệt là trongkỹnăngđọcviết
ởhọc sinhdưới 10 tuổi.Theođó,
kỹnăngđọcviết tiếngAnh tệhơn
kỹnăng làm toánđối với học sinh
từ tuổi 10-16.AmosOpaman,một
quan chức củaVăn phòng Đánh
giá tiến bộ trong giáo dục quốc
gia (Nape) của Hội đồng Tuyển
sinh quốc gia Uganda, cho hay
trong các cuộc kiểm tra tương tự
về chất lượng đội ngũ giáo viên
cũng cho ra kết quả rất tệ. Theo
ông, nhữngkhókhănmà hầuhết
người học gặp phải xuất phát từ
lượng kiến thức thiếu hụt của
giáo viên về các khái niệm toán
học cũng như các phương pháp
đánhgiákhôngđúng cách.Đa số
giáoviênmầmnonchỉ chúýviệc
đánhgiá kết quả học sinh thayvì
đánh giá cả quá trìnhmà các em
phấn đấu.
TSAnthonyMuwaggaMugagga,
Phó Hiệu trưởng Trường CĐ
Giáo dục và Nghiên cứu ngoại
giao (Cees), cho rằng vấn đề ở
đây phải bắt đầu từ việc đào tạo
giáo viên mầm non. “Trước khi
nhữngđứa trẻbướcchânvàocổng
trường tiểu học, chúng vốn đã bị
làm hư hỏng. Hệ thống giáo dục
mầm non thuộc quản lý của tư
nhân và họ chỉ làm những gì họ
muốnvà họ có lợi ích” - ôngnói.
Vị nàynhậnđịnh thêm: “Chúng ta
cần phải đại tu lại hệ thốngmầm
non thì chúng tamới cóđượcđội
ngũ giáo viên xuất sắc cho các
trườngmầm non”. Ông cho rằng
cần tạo ra một kế hoạch chiến
lược nhằm đào tạo đội ngũ giáo
viênmầm non và họ nên chịu sự
kiểm soát của Bộ Giáo dục bởi
BộGiáo dục hiện giống như “gà
mờ” về những gì xảy ra với các
trườngmầm non.
ÔngMusisi chỉ ra thêmvấnnạn
hiệnnaynhiềungười nắmnhiệm
vụđào tạogiáoviênnhưngkhông
bước ra từ “lò”đào tạogiáoviên.
Chẳng hạn như ĐHMakerere,
bất cứ ai có thành tích xuất sắc
đều được giữ lại trường giảng
dạy mặc dù họ không biết chút
gì về phương pháp đào tạo. Điều
quan trọng là tất cảngười đào tạo
giáo viên đều phải có nghiệp vụ
sư phạm nhưng nhiều quốc gia
lại xem nhẹ chuyện này, nhất là
việc tập trung đào tạo lực lượng
giáo viênmầm non và giáo viên
tiểu học.
Báo cáo củaNapeđềxuất rằng
đội ngũ giáo viên phải cắt giảm
việc giảng dạy ngoài giờ, điển
hình là việc dạy thêm để dành
thời gianchoviệc tương tác trong
trường học. Thêm vào đó, chính
phủUgandaphải tăng sốnămđào
tạo giáo viênmầm non.
Giáoviênđượccoinhưchuyêngia
ỞPhầnLan,độingũgiáoviên trẻđược tựdo lựachọnphương
phápdạyhọc.Việcđào tạogiáoviênởPhầnLankhôngchỉdựa
trêncácnghiêncứumà tấtcảsinhviênhọc thạcsĩngànhsư
phạm tiểuhọccònphải tựnghiêncứu.Nhữngnghiêncứucủa
giáoviênkhôngđơn thuầnxuấtphát từsáchvở, lý thuyếtmà
còn từchínhcácemhọcsinh -“kháchhàng”chínhcủahọ.Ông
OlliMattaa, chuyêngiađào tạogiáoviênPhầnLan,đãchứng
minhquyếtđịnhcủachínhphủ từnhữngnăm1970vềđào tạo
giáoviên tiểuhọc là rấtđúng.GiáoviênởPhầnLan rấtđượchiệu
trưởng,phụhuynhvàhọcsinhcoi trọngnhưcácchuyêngia.
MộtgiờhọcrấtthúvịcủahọcsinhtiểuhọctạiPhầnLan.
Hầuhết lớphọccủa
trườngcông lậpở
PhầnLanđềudocác
giáosưĐHđứng lớp.
Đào tạosưphạmkhắc
nghiệt khôngkémĐH y
Phần Lan được coi là “thiên
đườnggiáodục”khiến cả thếgiới
phải ngưỡng mộ. Đất nước này
luônchiếm thế thượngphong trong
cácnghiêncứusosánhquốc tếcủa
Chương trình Đánh giá Học sinh
Quốc tế (PISA) củaOECD.Điểm
khác biệt đưa hệ thống giáo dục
Phần Lan xếp tốp bảng xếp hạng
quốc tế chính là đào tạo sinh viên
