CHỦNHẬT 28-6-2015
7
Bút kýcủa
ĐẶNGTHÚYNGẦN
S
aubốnnămxanhàhọc
tập, tôi lê bước về gặp
mẹmìnhvới tâm trạng
củamột tội đồ!
Vừađặtchânvàonhà
là tôi đã lao tới ôm chầm lấymẹ
mình. Không ngờ chưa đầy một
nămxa cáchmàmẹ lại nhanhgià
đếnvậy.Mẹ đangngồi trên chiếc
chõng tre, trời vừa chớm thu, gió
heomaychưavềmàkhănđã trùm
kínđầu.Thấy tôi,mẹ cất lênmấy
tiếng “Con về đấy ư…” rồi ôm
ngực ho sù sụ…Hôm sau tôi ra
đồng làmviệc,bàcon lốixómxúm
lại chia sẻ, nhắn gửi: “Mừng cho
umàyquá, trồngcâyđãđếnngày
hái quả rồi”hoặc “Trôngmẹmày
nhưconcámắm, rađồng làmviệc
chúng tao ái ngại quá…”. Những
câu thân tình ấy đã như ngọn lúa
cứa vào tim tôi. Để rồi sau đó cứ
địnhmởmiệngnóivớimẹcáiđiều
đang làmmìnhưu tư thì cảmgiác
bất nhẫn lại dâng lên ngập lòng.
Vậy là im bặt. Chỉ khi gần đến
ngày trở lại trường, lúcấy trời sẫm
tối, cảnhàvừaăncơmxong,mấy
đứa embưngbêbát đũa ra cầu ao
rửa, chỉ cònhaimẹcon, tôi cố lấy
hết canđảmnói lênđiềuđó: “Mẹ,
cho con… lấy chồng miền Nam
và…vào trongấy làmviệcnhé?”.
Mẹnhìn tôi thoáng sữngngười.
Tuy chưa nói gì nhưng cái chõng
tre mẹ nằm đêm ấy nghe èo ẹo
suốt.
Bỏmẹ theoanh
thì bấtnhẫn
Ngày tôi trở lại trườngnhậnbằng
tốt nghiệp. Tiễn tôi ra đến cổng
làng, cầm tay tôi giọng mẹ tha
thiết: “Phận đàn bà sướng khổ từ
chuyệnchồngcon.Mẹkhôngcấm
việc con lấy chồng xa chồng gần
nhưng hãy suy xét cho chín chắn
conạ!”.Nửangàyđườngngồi trên
xemànướcmắt tôicứchực trào ra.
Đãbao lần rồi, cứ tiễnngười thân
ra đến cổng làng là giọngmẹ trở
nên trầmbuồn, rồi khi vềnhàngồi
tựacửamà lấy laiquầnchậmnước
mắt. Cha đi biền biệt hết kháng
Pháp rồi lại chốngMỹ,mẹ quanh
năm lẻ bóngnuôi đàn con thơmà
sinh lao lực. Cuộc chiến cơmgạo
ở hậu phương vớimẹ xem ra còn
camgohơnngoàimặt trậncủacha
nhiều. Cha có thể yên lòng cầm
súng xung phong rồi nằm xuống.
Cònmẹ, nuôi cả đàn con dại lúc
nào cũng như chim non háu đói.
Mẹ không được gục ngã, ốm đau
cũngphải lê lết ngoài đồng. Lặng
lẽnuôicon, lặng lẽmangkhátvọng
hết chiến tranh rồi chồng sẽ trở
về chung vai xây tổ ấm với mình
nhưngmơ ước của mẹ đã không
thành.Chađãmãimãikhông trởvề
vớimẹ nữa!Ngày tôi đỗ đại học,
mẹkhôngngớt độngviênhãy lên
đường nhập học để rồi càng oằn
vai với bao công việc ở quê nhà.
Gần đây sức khỏe mẹ trở nên sa
sút, việc đồng áng phải cậy nhờ
vào đôi vai nhỏ nhắn của đứa em
gái mới lớn, vậymà tôi lại nỡ…
Bốnnămxanhàhọc tập, chuyện
yêu đương tôi dặn lòng khép lại.
Nhưng tình yêu thì như tơ trời
vương vấn lòng người trăm nẻo.
Quả là nan giải khi mới nghĩ đến
chia tayvớianhấy là lòng tôiđãđau
vời vợi rồi. Biết tìm đâu ra người
hòahợpcả tâmhồnvà lẽ sốngvới
mình như anh ấy.Một thoáng suy
tư thoángquamắt tôi làanhđã tìm
cách chia sẻ. Hài hướcmà lại sâu
sắc, bên anh tôi luôn có cảm giác
nhẹnhàngvàbìnhyênhơn.Bỏmẹ
theo anh thì bất nhẫn, tôi không
đành.Biết lòng tôi đangdậy sóng,
anhấynói: “Hãyđưaanhvề thăm
gia đình em cái đã, rồi tùy hoàn
cảnhmà tính…”.
Kháchđếnchơi nhà
Xómnghèoquê tôi nằmchơvơ
ven bờ sôngBôi, Thái Bình. Tin
tôi đưa người yêu là người miền
Namvề ramắtgiađìnhchẳngmấy
Lấy
chồng
miền
Nam
MiềnNam với mẹ tôi làmột vùng đất xa
xôi lạ lẫm lắm. Khi tôi mởmiệng xin lấy
chồngmiềnNam,mẹ thoáng sững sờ.
Tácgiả
ĐặngThúyNgần
:Trênchuyến tàu lửavàoNam theongười yêu
hômấy, tâm tư tôingổnngang trămnẻo.Đêmxuống,quakhungcửacon
tàu, ánhđèndầunhàaibậpbùng lùidần theobánhcon tàuquay làmcho
quêhương trong tâm tư tôi thêmxadiệuvợi.
TRUYỆNKÝ - NHÂNVẬT
chốc lannhanhkhắpxóm.Tối ấy
vừa ăn cơm xong thì bà con đã
đốt đèn đến thăm nhà tôi nườm
nượp. Mẹ tôi làmmặt tươi tắn,
luônmiệngmời bà con ăn bánh,
hút thuốc nhưng lại khéo léo từ
chối “cái anh kia” chỉ là khách
đếnchơi nhà thôimà!Khuya, khi
bàconđãvề, điềnvàocái khoảng
lặng ấy là tiếng giọt mưa rơi tí
tách ngoài hiên nghe mồn một.
Quađi cái giâyphút vui rộn ràng
“giả tạm”đó thì cái chõng tremẹ
tôi nằm lại nghe èo ẹo! Giường
bênkiakhôngbiết anh ấynghĩ gì
mà ngồi rít thuốc lá đỏ rực. Tâm
tư tôi cũng bắt đầu xao động. Có
phảimẹ tôi đangbuồnvì câu“Có
phúc gả con chồng gần...”? Còn
anh ấy chắc đã nản trước thái độ
khước từkhéo léo chuyện rể con
của mẹ? Trời về khuya rét đậm.
Có lẽdohít nhiềukhói thuốc của
bà con ban nãy hoặc quá rét mà
mẹ tôi ho liên tục, rồi lêncơnhen
nặng,mặt tím tái dobị co thắt phế
quản.Bệnhđã thànhmãn tínhmấy
năm nay rồi, tiêm chomẹ là việc
của đứa em gái tuổi 15, nó được
tậphuấnkỹvàđãquenviệc. Biết
tôi toan lấy chồng xa, nó căm
hờn lắm. Trước khi bỏ sang nhà
hàng xóm ngủ, nó ngúng nguẩy
liếc anh ấy thiếuđường ráchmắt
rồi chumiệng vào tai tôimà nói:
“Đồ phản bội”! Biết tìm con bé
đỏngđảnhđâu trong lúccấpbách
này? Tôi làm liều, cầm xi lanh
và ống thuốc adrenalin mà run
tay vì chưa tiêm chomẹ lần nào.
Giữa lúc ấy thì anh ấy bước tới,
nhanh chóng sát trùng, rút thuốc
vào xi lanh và tiêm cho mẹ tôi
khá thuần thục.Mấy phút sau da
dẻmẹ hồng hào trở lại, hỏi anh:
“Cháu biết tiêm thuốc từ lúc nào
mà giỏi vậy?”. “Dạ, trước cháu
đượcđào tạo làm línhcứu thương
ở biên giới phía Bắc ạ”.
Quê tôi ăn tết thậtmuộn.Những
ngày cuối năm, chiếc loa phóng
thanhhợp tácxãcứ ra rảcâukhẩu
hiệu: “Xuânkhôngnồngkhingoài
đồng chưa xuốnghết giống” làm
ai cũngnóng ruột.Ngayhôm sau
là tôi đã đi làm đồng với bà con
rồi.Anh ấy thấy cảnhnhàdột cột
xiêu, saumấy ngày ra vườn chặt
tre chẻ lạt, che chắn, dọi chỗ dột
rồi cũng cương quyết theo tôi ra
đồng. Tối đến anh lại cùng đứa
em trai tôi ra bờ sông úp cá. Là
dân đồng trũng anh có tay sát cá
thật.Mẹ tôi vốn thảoănđembiếu
khắp xóm…
Thấuhiểu chuyện
phậnđànbà chồng
chết trận
Ngày trở lại trường đã gần kề,
vậymà anh chưa có kế hoạch gì
ráo làm tôi sốt ruột quá. Đã thế
lại còn dại miệng làm tình hình
tồi tệ hơn. Bữa ấy, sau khi đem
cá biếu hàng xóm về, giọng mẹ
cởi mở hỏi anh: “Nghe nói nhà
trườnggiữ lại cảhai đứa làmgiáo
viên, sao cháukhôngở lạimà về
quê làm cho cái Ngần khó xử?”.
“Dạ, hoàn cảnh cháu ngặt lắm,
mùagặt vừa rồimácháugánh lúa
ngã cầukhỉ bị liệt nửangười, hai
em thì còn quá dại…”. “Vậy cha
cháuđâu?”. “Dạ, cha cháumất ở
chiến trườngQuảngTrị...”.Mẹ tôi
lặngngười. Cha tôi cũnghy sinh
ởchiến trườngấyvàomùahènăm
1972. Có khi nào họ là đồng đội
củanhaukhôngnhỉ?Mẹgấpgáp
hỏi: “Cháu cóbiết tênđơnvị cha
không?”. “Dạ, cháu không biết
nhưng cha cháu là lính… Cộng
hòa”. “Hả!”. Mẹ tôi buột miệng
thành tiếng rồi mặt mày tái mét
nhưbị trúnggió.Tôi biết cái định
kiến xưa nay ngự trị trong lòng
mẹ vẫn còn đó: “Chính những
người línhCộnghòađãchĩa súng
vào cha, biếnmẹ thành côphụ!”.
Khôngnói thêmnửa lời,mẹ lặng
lẽ lêngiườngnằm. Cái chõng tre
đêm ấy lại nghe èo ẹo.
Tôi đã không còn gì để hy
vọng.Chuyện tìnhduyênhai đứa
đã bị anh ấy vô tình dẫn ra pháp
trường rồi. Đụng đến vết thương
lòng của mẹ thì chỉ có trời cứu!
Sau mấy ngày buồn rười rượi,
mẹ dục tôi sang thăm quê ngoại.
Anhấycũngbộmặt đưađám, lẽo
đẽo theo sau. Tối về, vừa ăn cơm
xongmẹ bảo hai đứa ngồi lại để
nói chuyện. Nghe thế tôi lo lắm.
Ngồi một chập, mẹ nói với anh
ấy: “Mấy đêm không ngủ được
bác đã thấu hiểu chuyện phận
đàn bà chồng chết trận, dẫu ở
bênnào thì nỗi đaumấtmát cũng
giống nhau. Bác ngẫmmình còn
may, còn đi lại được, em gái con
tuy cònnhỏnhưng cũng cậynhờ
được rồi.Tội nghiệpmácon trong
ấy, nằm liệt giườngmà phải nhìn
đàn con dại không ai chăm sóc,
chắc đau lòng lắm!”. Lại lấy cái
lai quần chậm nướcmắt, mẹ nói
tiếp: “Cho con gái đi lấy chồng
xa làmẹ đứt cả núm ruột nhưng
yên dạ phần nào vì con rể là đứa
tảo tần, biết sống. Đám cưới các
con vì sức khỏe mẹ không vào
được, thôi thì có chút tiền gọi là
chocongái đi lấychồng.Hãycầm
lấy chomẹ yên lòng…”.Hai đứa
tôi không thể ngờ, cái định kiến
sâu thẳm trong lòngmẹvì thương
conmà được khỏa lấpnhanhđến
thế. Lại còn tiền đâu mà mẹ có
nữa chứ?Đang phân vân thì đứa
em gái đứng ngoài nói chen vào:
“Uvừa bán lợnđấy”. Tôi tức tốc
chạy ra chuồng lợn thì hỡi ơi con
lợn đang sức ăn sức lớn, làmón
tài sản duy nhất để cứu đói cho
gia đình đã không còn!
“Con đến đất khách quê người
nhớ giữ gìn sức khỏe mà còn có
ngày về thămmẹ nghe…”. Vẳng
bên tai tiếngmẹ thì thầm,nướcmắt
tôi cứ thế trào ra ào ạt.
“Mấyđêmkhôngngủ
đượcbácđãthấuhiểu
chuyệnphậnđànbà
chồngchếttrận,dẫu
ởbênnàothìnỗiđau
mấtmátcũnggiống
nhau”.
