CHỦNHẬT 19-7-2015
6
THỜI ĐẠI
Bắtđầutừmùakhaigiảng9-2015
,
TrườngWestminster sẽápdụngchương trìnhsongngữ
Anh-Việtđầu tiên tạiMỹ (OrangeCountyRegister).
Vấnnạn
ngườigốcViệt
mùtiếngViệt
Nếp sống văn hóa trongmôi trườngMỹ đã tạo ra khoảng cách
trong tư duy và tất nhiên thể hiện trong sinh hoạt. Dinh không ăn
món cá kho hoặc thịt heo củamẹmà xin5USD để chạy ra
cửa hàngKFC.
MẠNHKIM
T
rong quyển toàn cầu
hóa
The Lexus and
Theolive tree
, nhàbáo
Thomas Friedman đã
đưa ra hình ảnh sống
độngvề sự tươngphảngiữachiếc
xe hạng sangLexus và cây olive.
Theo Friedman, trong khi ngày
càng nỗ lực vươn lên để sở hữu
chiếcLexus - bằngchứngcủađời
sống kinh tế vật chất cao, người
ta cũng đồng thời muốn duy trì
sự yên bình dưới bóngmát cành
olive, là hình ảnh của cội nguồn
văn hóa dân tộc. Trong bài viết
gần đây trên
Los Angeles Times
,
tác giảMai Trần đã cho thấy nỗ
lực trongduy trì gốc rễdân tộc tại
cộng đồngViệt kiềuMỹ…
Nói chuyện với conphải
nhờngười phiêndịch
Kristi Dinh để lại chomẹmẩu
giấyviết nguệchngoạcbằng tiếng
Anh trongnhàbếpvới dòng chữ:
“Con đi làm, sẽ về trễ”. Khi trở
về lúc 10 giờ tối, Dinh đượcmẹ
đón ở cổng bằng cái tát tai! Bà
không hề biết mô tê về việc cô
con gái 18 tuổi đã ở đâu. Giống
như những thanh, thiếu niên gốc
Việt khác, Dinh cũng gặp khó
khăn trong việc trò chuyện với
chamẹ.RờiViệtNam lúcba tuổi,
hầu như cô đã quên hết tiếngmẹ
đẻ, trong khi cha mẹ cô chẳng
bao giờ đồng ý học tiếng Anh.
Dinh, học sinh lớp 12 Trường
BolsaGrande tại GardenGrove,
nói: “Chúng tôi gặp rắc rối khi
cuộc trò chuyện kéo dài. Chúng
tôi không thể hiểu nhau”.
Trongkhi đó, bàMaryNguyễn,
54 tuổi, tâmsự rằngmìnhkhônghề
biết nơi làm việc của con gái. Họ
khôngbaogiờnói về chuyệnhọc
tập hay bạn bè của cô hoặc thậm
chí việc bàn bạc thức ăn cho bữa
tối.BàMaryNguyễnnói:“Nósống
y changmột ngườiMỹ. Tôi luôn
phát điên vì nó. Sao mà nó phải
dành tiền để ăn tiệmmỗi ngày?”.
Bà tin chắc rằng cô con út đã trở
thành ngườiMỹmất rồi.Mỗi khi
nói chuyệnvới cô conút, bà phải
nhờ anh chị của nó dịch lại! Thật
may, vấn đề chưa đến nỗi bế tắc
khi cộng đồng vào cuộc.
Dạy tiếngViệtnhư
ngônngữ thứhai
Đối mặt với khoảng cách văn
hóa đang lớn dần giữa cha mẹ
nhập cưvà con cái,một số trường
khuvực, chẳnghạnGardenGrove
UnifiedvàHuntingtonBeachUnion
bắt đầu tổ chức chương trình dạy
tiếngViệt cho học sinh trung học
gốcViệt. Và quận Cam trở thành
một tronghai quận trên toànnước
Mỹcókhuvực trườnghọcdạy tiếng
Việtnhưngônngữ thứhaiđược lựa
chọn, tương tự tiếngTâyBanNha
và tiếngPháp trongcáccộngđồng
di dânkhác.Tại San Jose, chương
trìnhViệtngữbắtđầu từnăm1992,
saukhivôsốphụhuynhngườiViệt
thanphiềnvềchuyệnconcáihọ trở
nên quáTây và đánhmất văn hóa
truyền thống.Ràocảnngônngữ trở
nênquá lớnkhiếnhọkhông thểcó
đượcbuổi tròchuyệnvềnhữngđề
tài cơ bản nhất với đám con sinh
và trưởng thành tạiMỹ.
Thực tế cho thấy có quá nhiều
thanh niên gốc Việt tiếp tục đổ
xô theo lối sống phương Tây; và
rào cản ngôn ngữ tiếp tục dẫn tới
nhiều áp lực vàmâu thuẫn thế hệ
trong gia đình. Với các bậc phụ
huynh, họ gọi đám thanh niên lai
văn hóaMỹ làmất gốc.Mà đúng
là khó khăn thật trong cuộc chiến
duy trì cây olive. Việc thiếu giao
tiếpgiữaDinhvàchamẹđãgây ra
nhiều cuộc cãi vã. Bà Nguyễn có
lần viết cho con lá thư bày tỏ nỗi
khổ tâm và bà phải nhờ giáo viên
dịchgiùm.Trongkhi đó,Dinhnói
rằngmìnhbịkhủnghoảngđếnmức
tínhbỏnhà ra riêng. “Thậtkhó lưu
loát cả hai ngôn ngữ” - Dinh nói.
Không chỉ ngônngữmà còn cách
sống.BàNguyễnhẳnphải rất “đau
lòng” khi thấy cô con út “khoan”
hai lỗởmỗi vành tai, luôn bận áo
thunhở rốn, xí xố tiếngAnh, cười
hăng hắc với cô bạn nào đó qua
điện thoại. “Tôi được bao quanh
bởi lối sống phươngTây và tất cả
nhữnggì tôi làmđềumangvănhóa
Mỹ” -Dinhnói tiếp.Dođó chẳng
có gì lạ khi cô suốt ngàymở CD
nghe nhạc rap, nhí nhoáy gửi tin
nhắn cho tụi bạn và trải qua ngày
cuối tuầnngắmmây trôiởkhugiải
tríPacSunvàAmericanEagle.Cái
tênĐinhKimTươi cũngđượcđổi
thành Kristi Dinh khi Dinh nhập
tịchMỹ năm 2000.
Khanhiếmgiáo viên
Phụ huynh và thầy cô tại quận
Camđãvậnđộnghành lang liên tục
choviệcmở lớp tiếngViệt. Trung
họcWestminstermở lớp tiếngViệt
đầu tiênnăm2002vànhucầu tăng
nhanh cũngdẫnđến thành lập các
lớp tiếngViệt tại hai trường trung
họcBolsavàLaQuinta.Trunghọc
GardenGrovesẽmở lớp tiếngViệt
đầu tiên vào tháng 9-2016. Bắt
đầu từmùa khai giảng năm nay,
TrườngWestminster tạiquậnCam
sẽ thựchiệnchương trìnhsongngữ
Anh-Việt đầu tiên với sự giúp đỡ
củaTrung tâmNguồnquốcgiavề
ngôn ngữ châuÁ thuộcĐH công
California-Fullertonmà giámđốc
là côNatalieTran.
Ông Nguyễn Quốc Lân, Chủ
tịch Hội đồng Giáo dục khu vực
trung họcGardenGrove, cho biết
việc học thêm ngôn ngữ sẽ giúp
học sinhdễ tìmviệc.Lượng thông
dịchviên tiếngViệtđang thiếuhụt.
Nếu không đầu tư tiếngViệt cho
cộng đồng người Việt, thảm họa
sẽ xảy ra trong 5-10 năm tới, khi
chẳng còn ai biết giỏi tiếng Việt
vàmỗi khi cầnđến, người tabuộc
phải “nhậpkhẩu”người biết tiếng
Việt - theo ông Lân. Tại các lớp
tiếngViệt, học sinh bắt đầu bằng
việchọccấu trúccâu, từvựng, văn
hóa và lịch sửViệtNam.
Hãy thửđếnmột lớp.Trong lớp
của cô Nguyễn Quỳnh Trang tại
Bolsa Grande, một học sinh đọc
to câu tiếngViệt “Cô ấy trông rất
đẹp”. Khi cô Trang đề nghị dịch,
một học sinh đã chuyển ngữ sang
tiếngAnh thành “She looks hot”.
CôTrangcười hỏi: “Thếà?Ngoài
trời thực sựnắngphải không?”và
cả lớp cười nghiêng ngả. Rồi cô
Trang giải thích: “ỞViệt Nam,
chúng ta sử dụng từ tương đương
nghĩa “pretty, very pretty” và câu
trên phải hiểu tương đương “She
isverypretty”.Học sinh trong lớp
côTrangđaphần làbọn trẻMỹgốc
Việt, nói tiếngAnhnhưgiónhưng
tiếngViệt chỉ bậpbẹvài câu thông
thường.Không ít trongsốđósinh tại
Mỹvànhiềuem thíchđổi sang tên
Mỹhơn tênViệt.Vy thànhShayla,
Thanhbiến thànhTiffanyhoặcTrà
Giang trở thànhNatali.
“Nói tiếngViệthoặc
khôngnói gì cả!”
Chương trình tiếngViệtchocộng
đồngngườiViệt còngặpkhókhăn
ở chỗ nó quámới nên thiếu ngân
sách trầm trọng và chính quyền
cấp bang chưa thật sự quan tâm.
Giáo viên thường sử dụng giáo
trình cũ được thiết kế dành cho
người Việt bản xứ và họ phải tự
soạn giáo án. Một số giáo trình
thậmchí khôngđềcậpđếnnhững
anhhùngdân tộc, chẳnghạnTrần
HưngĐạo, khiếnngười tacócảm
giác tương tự không có thông tin
nào về Shakespeare trong sách
giáo khoa tiếngAnh - như nhận
xét củamột giáo viên. Tất cả đều
phụ thuộcvà trôngcậyvàosựsáng
tạođộc lậpcủa từnggiáoviên.Vài
học sinh đến lớp chỉ đơn giản vì
cóđámbạn thân củanóởđó.Vài
đứa khác, dân Mỹ chính cống,
học tiếngViệt nhưmột sự đầu tư
có tính toán. JerryHernander, 14
tuổi ở Bolsa Grande, học tiếng
Việt chỉ để sau này mở một cửa
hàng tại địa điểm có nhiều người
Việt sống. Dạy tiếngViệt đã khó
vàdạyvănhóacàngkhóhơn.Học
sinh thích ăn pizza và chuối hơn
phởvàđuđủ. Sốkhác chọn sushi
thayvì chângàhầm.ThầyDzung
Bachchobiếtmình luôn tậndụng
mọi cơ hội để cố nhắc học sinh
chúng là ai nhưng đôi khi thầy
có cảm giác chúng không còn là
người Việt 100%.
Đối vớiKristi vàchamẹcô, lớp
tiếngViệt là cơ hội cuối cùng để
xây dựng mối quan hệ gia đình.
Sự hiểu lầm giữa họ dẫn tới sự
ngờ vực và rốt cuộc là lảng tránh
nhau. BàMary Nguyễn áp dụng
một “luật thép” đối với các con:
“Nói tiếngViệt hoặckhôngnói gì
cả”.Cuối cùng, sựkhuônphépcủa
bàMaryNguyễncũnggiáodụcvà
làm cô con gái ý thức hơn về giá
trị bản thểdân tộc. Bâygiờkhi ra
khỏi nhà, cônói với chamẹ bằng
tiếngViệt: “Thưa bamá con đi”,
thay vì chỉ nhép miệng vỏn vẹn
từ “Bye”. Mỗi khi không hiểu gì
đó trong tiếngViệt,Dinhnhờanh
chị trong nhà giúp đỡ. Khi thuật
lại điều này, bàMaryNguyễn kể
trong tâm trạngxúcđộngđặcbiệt.
Lớp học tiếngViệt bắt đầumang
lại thay đổi. Trong lá thư gửi cho
mẹ bằng tiếng Việt, Dinh viết:
“Mẹơi, đừngnghĩ xấuvềcon.Mẹ
hãy tin rằng con sẽ thành công.
Chắcchắnconkhông làmmẹ thất
vọng!”.Nói theongônngữcủanhà
báoThomasL. Friedman, cái gốc
olive của bàMaryNguyễnđã bắt
đầu phủ bóng chemát cho cô gái
út của bà.
◄
GiáoviênToddChungtrong lớp“Let’sLearnVietnameseWeekly”(
OrangeCountyRegister
).
